InfoHub Logo

Sabaqtyń taqyryby: «Qazaq óleńiniń boztorǵaıy - Sábıt». Sábıt Dónentaev. «Zaman kimdiki?», «Boztorǵaı» óleńderi
6 - synyp

Sabaqtyń maqsaty bilimdilik: Sábıt ómiriniń keıbir tustarymen tanystyrý. Aqyn shyǵarmashylyǵyna tán erekshelikti aıqyndaı otyryp, mysal janryndaǵy óleńderiniń sújetimen tanystyrý;
damytýshylyq: Oqýshylardyń til baılyǵyn arttyrý, sózdik qoryn molaıtý, mánerli oqýǵa, júıeli baıandaýǵa, tujyrymdama jasaýǵa daǵdylandyrý;
tárbıelik: qaıyrymdylyqqa, janashyrlyqqa, meıirimdilikke tárbıeleý.
Kórnekiligi: Sábıt «Aqyndyq joly», toptastyrý, taldaý, salystyrý, oı qorytý. Slaıdtar, sahnalyq qoıylym.
Sabaqtyń túri: Jańa sabaq
Sabaq barysy: I. Uıymdastyrý kezeńi.
1. Oqýshylarmen sálemdesý;
II. Jańa materıaldy túsindirý.
1. «Qazaq óleńiniń boztorǵaıy» atanǵan Sábıttiń ómiri jáne shyǵarmashylyǵyna qysqasha toqtalamyn.
2. Sábıt qaıǵysy - halyq qaıǵysy, halyq basyna túsken aýyrtpalyq. Sebebin aqyn qoǵam ómirindegi áleýmettik teńsizdikten, taptyq qatynastan izdeıdi. Zaman aǵymyn ańǵarǵan aqyn qoǵam ıgiligi: jer - sý, orman qojalyǵy, el bıligi kúshtilerdiń qolynda, tektiniń aýzynda ekenin ashyq aıtady. Mysaly: «Zaman kimdiki?» óleńin oqyp kóreıik.
3. Oqýshylardyń óleńnen alǵan áserin saraptaı otyryp, oılaryn jınaqtap, taqtada toptastyrý.
Toptastyrý strategıasy
Zaman
↓
kúshtiniki, qarabasqyrdiki, azýlyniki, taqsyrdiki, tyrnaqtyniki, tistiniki

qara bas, jan → patshanyki
daýly mal → sheshendiki
abyroı, kisilik → aqshaniki
bılik, jıǵan mal, sóıler sóz → zordiki

Oqýshylardyń óleń mazmunynan uqqandaryn taldaı kele, salystyrý jumysyn júrgizý.
4. Venn dıagramsyn toltyrý. Ótken jáne búgingi zamandy salystyrý.

Týǵan halqynyń janashyry Sábıttiń eliniń qorǵansyz, múshkil halin tanytqan mysal óleńderi de barshylyq. Sonyń biri – «Boztorǵaı» óleńi.

5. «Boztorǵaı» óleńi - Jer - sýynan aırylǵan qazaqtardyń patsha ókimetine qarsy kúresine arnalǵan. Aqyn patshanyń bıleý tártibin satylap synaıdy.
- Boztorǵaı qandaı qus?- degen suraq qoıa otyryp, ózderi biletinderin aıtqyzamyn.
Qyzyǵýshylyǵyn oıatý.
Toptastyrý
Boztorǵaı → kip – kishkentaı, shyr - shyr etedi, erte oıanady, mop – momyn
Maǵynany taný.

6. Óleńdi mánerlep oqytý. Oı tastaý. Óleń shýmaqtaryndaǵy qustar arqyly aqyn kimderdi kórsetpek bolǵan? Jan - janýarlardyń beınesi arqyly ómirdegi adamdardyń is - áreketin beıneleý qalaı atalýshy edi? (alegorıa)
Endeshe, ár alýan qustar áreketi arqyly kimderdiń beınesin somdaǵan eken, jınaqtaı qoıaıyq. Oqýshylar mátinnen terip, dápterlerine toptastyryp jazady.
♦ Kedeı sharýa
↓
Boztorǵaı, bódene, úırek, qaz
♦ Ulyq bolys
↓
Turymtaı, qyrǵı, lashyn, qarshyǵa

7. Óleńdi rólge bólip, mánerlep oqıdy. Mátinge jospar qurady.
8. Óleń qurylysyna taldaý
Tapqanyn// búrkitti izdep, // tappaǵanyn, ---- a
Shaqqanyn// ishki muńyn, // shaqpaǵanyn - ---- a
Bilmeımin// áli kúnge //estigem joq, ----------- b
Jatqanyn //jany tynysh, // jatpaǵanyn. ---- a
11 - 12 býyndy, 3 býnaqty qaraóleń uıqasymen jazylǵan.
Shyǵarmashylyq jumys. 1. Mysal jelisimen sahnalyq kórinis qoıady.
( tapsyrma kúnilgeri berilgen)
2. Boztorǵaı pana taba aldy ma eken? Óleńdi jalǵastyryp, óz oılaryńdy jazyńdar.
İİİ. Sabaqty bekitý.
A) Sonymen, balalar, boztorǵaı qandaı beıne?
Boztorǵaı - halyq sengen ókil. Ol halyq muńyn shaǵatyn ádil ákimdi izdeıdi, jer - jıhandy kezedi, alaıda barǵan jerinen qorlyqtan basqany taba almaıdy.
Á) Sábıt kimderdiń muńyn jyrlady, joǵyn joqtady?
Úıge: Sábıt óleńderin mánerlep oqý. «Baqytty baldáýren balalyq» atty oı - tolǵaý jazyp kelý.