InfoHub Logo

Orden — latyn tilinen aýdarǵanda «sap, dáreje, top» degen maǵynany bildiredi. Batys Eýropada orta ǵasyrlarda monahtyq, dinı-áskerı uıymdar, qupıa birlestikter "Orden" dep atalǵan. Olardyń árqaısysynyń ózindik aıyrym belgileri bolǵan. Bul belgiler ýaqyt óte kele memlekettik syılyq sıpatyn ıemdenip, nátıjesinde san alýan ordender jasalyndy.

Qazaqstan Respýblıkasy táýelsizdigin alǵannan keıin, memleket jáne qoǵamǵa eńbek sińirgen tulǵalarǵa qurmet belgisi retinde óz ordenderin taǵaıyndaı bastady. Mundaı memlekettik ordenderdiń kimge beriletindigin Elbasy anyqtap, marapattaıdy. Sondaı-aq, orden ıegerine ordenmen qosa, onyń aty-jóni jazylǵan kitapsha tapsyrylady.

Memlekettegi eń joǵarǵy marapat «Altyn Qyran» men «Halyq Qaharmany» ataǵy bolyp tabylady.

Medal belgili bir dańqty oqıǵanyń, kórnekti qaıratkerdiń, jerdiń qurmetine shyǵarylatyn metal belgi bolyp tabylady. Ol eki joǵynan (keıde bir jaǵynan) bederlenedi. Kóbine medal dóńgelek, keıde tik buryshty, kóp buryshty, sopaqsha nemese basqa da pishinde jasalady.
Medal soǵý isi alǵashqyda Ejelgi Rımde, keıinnen, XIV- XV ǵasyrlarda Italıada, Vızantıada jasalyp, onymen marapattaý keńinen tarala bastady.

Orden men medaldi memleket basshylary erekshe qyzmet kórsetken memleket qaıratkerlerine beredi.

Qazaqstan Respýblıkasynyń nagradalarymen respýblıkaǵa eńbegi sińgen shet el azamattary men azamattyǵy joq  adamdar da marapattalýy múmkin.

Orden men medaldar respýblıka múddesin qorǵaý jolynda erlik, batyldyq pen qaharmandyq kórsetken azamat qaıtys bolyp ketken jaǵdaıda kitapshasymen birge onyń týystaryna tapsyrylady.

Orden ne medalmen marapattalǵan adam qylmysy úshin sottalǵan jaǵdaıda sottyń usynysy boıynsha Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti sheshimimen qaıtarylyp alynady. Sondaı-aq, zańsyz sottalyp ketken jáne tolyq aqtalǵan azamattardyń memlekettik nagradalary sottyń usynysy boıynsha Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti sheshimimen ıesine qaıtarylady.

«Altyn Qyran» — Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy eń joǵary dárejeli erekshelik belgi. «Altyn Qyran» ordenimen respýblıkaǵa zor eńbegi sińgen azamattar marapattalady. Bul orden juldyz pishiminde aq, kyzyl jáne sary tústi altyn quımasynan jasalady. Onyń ortasynda, sheńber ishinde qyran qus beınelengen. Tómengi jaǵynda, qyrannyń aınalasynda «Altyn qyran» degen jazý bar. Joǵary jaǵyna 3 laǵyl tas ornatylǵan.

«Altyn qyran» ordenimen birqatar elderdiń basshylary da marapattaldy.

«Halyq Qaharmany» — elimizdiń bostandyǵy men táýelsizdigi jolynda azamattyq jáne jaýyngerlik erlik kórsetkenderge beriletin ataq. Oǵan ıe bolǵan adamdarǵa aıryqsha erekshelik belgileri — «Altyn Juldyz» ben «Otan» ordeni tapsyrylady.

«Otan» ordenimen ekonomıkany, áleýmettik salany, ǵylym men mádenıetti damytýǵa úles qosqan memlekettik jáne qoǵamdyq qyzmettegi adamdar marapattalady. Sonymen qatar, demokratıa men áleýmettik úrdisti damytýǵa erekshe úles qosqan memlekettik, quqyq qorǵaý jáne áskerı qyzmettegi azamattarǵa da beriledi.

«Barys» ordeni beıbitshilikti, elimizdiń egemendigi men halyqtar arasyndaǵy dostyq qatynastardy, ultaralyq yntymaqtastyqty nyǵaıtýǵa erekshe at salysqan adamdarǵa beriledi. Ol 3 dárejeden turady. I dáreje - ordenniń eń joǵarǵy dárejesi. Dárejeler III, II, I retimen beriledi. Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń sheshimimen erekshe kózge túsken azamattar úshin rettilik saqtalmaýy da múmkin.

«Dańq» ordeni 2 dárejeden turady. I dárejesi - joǵarǵy dáreje. «Dańk» ordenimen Qarýly Kúsh, Prokýratýra, Ulttyq qaýipsizdik, İshki ister organdarynyń basshy quramdaǵy ofıserleri marapattalady. «Dańq» ordenin ıemdený úshin áskerlerge basshylyq jasap jáne osy basqarý isinde tabystarǵa qol jetkizý, sondaı-aq áskerdiń joǵary jaýyngerlik daıarlyǵy men eldiń korǵanys qabiletin qamtamasyz etý kajet. Sonymen qatar, bul orden áskerı, shekaralyq, ishki qyzmetti úzdik uıymdastyrǵan, ulttyq qaýipsizdikti qamtamasyz etken, zańdylyq pen qoǵamdyq tártipti saqtaýdy nyǵaıtqan azamattarǵa da tapsyrylady.

«Parasat» ordenimen aqyn-jazýshylar, mádenıet pen óner salasynda (artıser, ánshiler, rejıserlar, t.b.) eńbek etetinder, ǵalymdar, memleket jáne koǵam qaıratkerleri halyqtyń rýhanı ómirin jaqsartýǵa qosqan tabysty eńbekteri úshin marapattalady.

«Aıbyn» ordenimen áskerı qyzmetshiler, Prokýratýra, Ulttyq qaýipsizdik, İshki ister organdarynyń qyzmetkerleri marapattalady. Bul ordenniń ıegeri ataný úshin jaýyngerlik ázirlikte, áskerlerdi joǵary jaýyngerlik daıarlyqta ustaýda, zańdylyqty, qoǵamdyq tártipti qamtamasyz etýde tabystarǵa qol jetkizý qajet. Sondaı-aq «Aıbyn» ordeni áskerı jáne qyzmettik boryshyn atqarý kezinde batyldyq pen janqıarlyq kórsetken azamattarǵa, memleket múddesin qorǵaýda erlik kórsetkenderge beriledi. Ol 3 dárejeden turady. Eń joǵarysy — İ dáreje. I jáne II dárejeli «Aıbyn» ordenderimen ofıserler, İİİ dárejesimen — sarbazdar, matrostar, serjanttar, starshınalar jáne mıchmandar marapattalady.

«Dostyq» ordenimen qoǵamdaǵy ózara tatýlyqty, halyqtar arasyndaǵy beıbitshilikti, dostyq pen yntymaqtastyqty saqtaýǵa kóp úles qosqan azamattar marapattalady. «Dostyq» ordeni 2 dárejeden turady. Keıbir aıryqsha jaǵdaılarda rettilik dárejesi eskerilmeýi de múmkin.

«Qurmet» ordenimen ekonomıka jáne áleýmettik sala qyzmetkerleri, sondaı-aq ǵylym men mádenıet, bilim berý isin damytýǵa zor úles qosqan azamattar marapattalady.

Sonymen qatar bul orden memlekettik organdarda minsiz qyzmet atqarǵan, belsendi qyzmet kórsetken tulǵalarǵa da beriledi.

Oqýǵa keńes beremiz:

Qazaqstan medaldary

---