InfoHub Logo

Taqyryby: Qazaqtyń ulttyq taǵamdary
Maqsaty:
1) Bilimdiligi:
Balalarǵa ulttyq taǵamdar, onyń paıdasy, qasıeti týraly túsinik berý
2) Damytýshylyǵy: Ulttyq taǵamdardy qalaı daıyndaý, durys paıdalana bilýge daǵdylandyrý
3) Tárbıeliligi: Salaýatty ómir saltyna tárbıeleý, óz ultynyń taǵamdaryn qadirleýge úıretý
4) Kórnekiligi: Ulttyq taǵam túrleri, tapsyrmalar, slaıd, sahnalalyq qoıylym kórnekiligi, sózjumbaq, ınterbelsendi taqta, vıdeorolık
Sabaq túri: Aralas sabaq
Ádisi: Suraq - jaýap, oı qozǵaý, túsindirý, toptyq jumys oıyn
Sabaqtyń barysy:
Uıymdastyrý kezeńi: Sálemdesý
Oqýshylardyń nazaryn endi ǵana kelip kirgen «Jylqy jylyna» aýdarý
Jylqy malynyń qasıetterine toqtalý

Mine, taǵy bir jyl tabaldyryǵymyzdy attady. Bul jyl qazaqsha jyl qaıyrý boıynsha – jylqy jyly. Bizdiń synypta jylqy jylynda týǵan balalar bar. Olar: Shyńǵys, Vıka - múshel jasqa kiredi. Jalpy jyl tóresi – jylqy jaıynda biz ne bilemiz? Tórt túlik maldy qadir tutatyn bizdiń halyq úshin jylqy malynyń orny erekshe. Batyrlarymyz attan túspeı, týǵan elin, jerin jaýdan qorǵaǵan.
Jylqy

• - Tekti janýar
  
• - Súti dertke shıpa
  
• - Eltańbada beınelengen
  
• - Eti em
  

Búgingi tárbıe saǵatynyń taqyryby «Qazaqtyń ulttyq taǵamdary» dep atalady.

Bul taqyrypty biz jaıdan - jaı tańdaǵan joqpyz. Qazaqta «As – adamnyń arqaýy», «As júrgen jer – bereke», «Tatý úıdiń tamaǵy tátti» degen maqal - mátelder bar. Jer betinde ómir súretin ár halyqtyń ózine tán dástúri, salty, ulttyq kıimi, taǵamdary bar. Bizdiń qazaq halqy buryn kóshpeli ómir súrip, mal sharýashylyǵymen aınalysqan. Olar tórt túlik maldy baǵyp, ony saýsa – sút, soısa – et, minse - kólik, kıse – kıim etip paıdalanǵan. Tamaqtyń eń qunarlysyn, adam aǵzasyna qajettisin iship - jegen. Sondyqtan bizdiń halqymyzdyń deni saý, batyr halyq bolǵan. Sonyń arqasynda osy ulan baıtaq jerdi kóziniń qarashyǵyndaı saqtap, bizge muraǵa qaldyrǵan.
1) Kórinis « Eki oqýshynyń áńgimesi»
J: Qalyń qalaı, Shyńǵys?
Sh: Jaqsy, men Amerıkaǵa ketkeli júrmin.
J: Onda ne bar?
Sh: Onda bári kúshti deıdi ǵoı.
J: Al, onda salystyryp kóreıik.
Sh: Kórsek kóreıik, Amerıka.
J: Qazaqstan.
Sh: Vashıngton.
J: Astana
Sh: Barak Obama
J: Nursultan Nazarbaev
Sh: Gollıvýd
J: Qaskeleń
Sh: Koka - kola, pepsı, spraıt, fanta
J: Qymyz, shubat, aıran, sút
Sh: pıssa, gambýrger, hotdog
J: et, sorpa, qýyrdaq, qazy - qarta, jal - jaıa
Sh: kırıeshkı, chıpsy
J: baýyrsaq, shelpek
Sh: ıogýrt
J: qaımaq, kilegeı, qatyq
Sh: snıkers, baýntı
J: qurt, irimshik, jent
Sh: mersedes, toıota
J: tulpar, at arbasymen
Sh: djınsy, kepka, krosovkı
J: shapan qalpaǵymen, saptama etik
Sh: Jarqynaı, men jeńildim. Ózimizdiń taǵamdar da kúshti eken ǵoı. Men endi eshqaıda barmaımyn.
J: Ózge elde sultan bolǵansha, óz elińde ultan bol!
2) Slaıd «Ulttyq taǵamdar»
Et taǵamdary

• - Qazy, qarta, jal, jaıa
  
• -Qazaqsha et, qýyrdaq, ásip
  

Sút taǵamdary

• - Qymyz, shubat, aıran, sút
  
• - Kilegeı, qaımaq, irimshik, qurt
  

Un jáne dándi daqyldardan jasalǵan taǵamdar

• - Baýyrsaq, tandyr nan, shelpek
  
• - Jent, talqan, sók
  

3) Taqpaqtar
Shyńǵys: Qazaqtyń ulttyq taǵamdary,
Jasymnan jaqyn maǵan bári.
Teńgermes em olarǵa men,
Eshbir asty ǵalamdaǵy.
Tolqyn: Ári dári,
Ári dám,
Jurt súıingen, tanyǵan
Qazyǵa as joq teń keler,
Dastarqanǵa óń berer
Qarlyǵash. Sary, dári qymyzym,
burqyraǵan ıisi
murnyńnan ketpes kúnuzyn.
4) Vıdeo rolık «Qymyzdyń jasalýy men paıdaly qasıeti»

Jarqynaı: İship kórgen shubatty,
Dámin birden unatty
Densaýlyqqa paıdaly
«Zám - zám» sýy sıaqty.
Bıbinur: Ókpe, baýyrdan jasar,
Dám bar ma odan asar.
Bıbinur: Biz ǵana tán,
Qyzyl – kúreń baýyrsaq
Dastarqanǵa sán
Erlik: Úıdiń uıytqan aırany
Asqazanǵa paıdaly
Almaz: Dastarqandy jaınatqan,
İrimshikti qaınatqan.
Aınur: Unatar bar baldyrǵan,
Juqa jumsaq tandyr nan.
Dılnaz: Qaryn maıy qandaı,
Qaǵasyń jeseń tańdaı
Kúlshege jaǵyp jeseń
Tatar dámi baldaı
Vıktorıa: Jeseń de qansha
Sińimdi samsa.
Ashat: Ata, bala jer tıegin.
Ájemizdiń asyqpaı
Maıǵa pisken shelpegin
Jarqynaı: Opyryp úgip - úgip jeıtin,
Qazaq jasar jentin.
Qarlyǵash: Pisirip sútti qaınatty,
Kilkip ap jedik qaımaqty.
Beıbarys: Tompaıyp urtty,
Soramyz qurtty.
Jasaıtyn ony
Tek qazaq ulty!
5) Vıdeorolık «Qurttyń paıdasy», «Talqan týraly»

6)Sergitý sáti (Qazaqy dastarqanym áni aıtylady; balalar qurt jasaıdy)

7) Mamandardyń aıtýy boıynsha – fast - fýd ádettenýdi týǵyzady, kóbinese balalar men jasóspirimderde. Olardyń densaýlyqtaryna úlken zıan keltiretin gambýrgerler, chıpsiler jáne pıssa bizdiń balalarymyzdyń súıikti taǵamdary boldy. Artyq salmaq, gastrıt jáne jalpy álsizdik – osylar zıandy daǵdylardyń nátıjesi bolyp tabylady. Salaýatty ómir súrýdi qurý máselesiniń Ulttyq ortalyǵynyń mamandary bul máselege úlken kóńil bólýge sheshim qabyldady.
Qazirgi ýaqytta bıgmak, shaýrma, sendvıchter, chebýrekter, pıssa, chıpsy, qýyrylǵan kartop jáne túrli gazdalǵan sýsyndar kóp. Biraq, olardyń sapasy men quramynda ne bar eken? Ony kópshilik bile bermeıdi. Bul taǵamdardyń barlyǵy fast - fýd (tez ázirlenetin tamaq) qataryna jatady. Sondyqtan, osyndaı taǵamdar adam densaýlyǵy úshin óte zıandy bolyp tabylady. Fast - fýd taǵamdaryn bireýler kúnde iship - jep júrse, keıbireýler anda - sanda ǵana paıdalanady.

8) Oıyn «kim jyldam?»
Oqýshylar úsh topqa bólinedi
Toptaryna at qoıý
Et taǵamdary
Sút taǵamdary
Un taǵamdary
Tabaqta barlyq taǵam attary aralasyp jatyr. Ár top óz taǵamyn taýyp alý kerek. Kim tez, durys tapsa, jeńiske jetedi.

9) Jumbaq sheshý
Alǵa jaıyp tuz - dámin
Keltiredi úı sánin.
Qyzyl kúreń túsi bar
taǵamdardyń asyly.
Ájem ýystap, syǵyp dalada keptirgen
Qatty ári tátti dámin kim bar jep kórgen
10) Sabaqty qorytyndylaý
11) «Merekeli dastarqan» ánin tyńdatý
12) dastarqanǵa qonaqtardy shaqyrý