InfoHub Logo

Burynǵy qazaq pen qalmaq jaýynger kezde, Abylaı han birneshe batyrlardy ertip Syrdarıa jaqtaǵy halqyn aralap ketkende, Shynbaı degen dushpan astyrtyn kelip, Abylaıdyń elin shabýǵa qolaıly ekenin, qalmaqtyń belgili kósemi, sheshen Qontashy hanǵa kelip aıtqan. Sonan keıin Qontashy han eki júz jortýshy jiberip, Abylaıdyń elin shapqan. Abylaı han eline qaıtyp kelip, qol astyndaǵy halqyn jınap, keńes qylady.

Keńeste Abylaı kópke qarap:

— Qalmaqtyń atyshýly kósemi, shesheni Qontashy hanmen arbasýǵa, qaıymdasý, qarsylasýǵa kimde-kim «men» dep kóp ishinde batyrshylyq etip, qol kóterse, sol barsyn, — deıdi.

Biraq ta bul sózge eshkim belsene shyǵa qoımaıdy. «Men baramyn» dep eshkim shyqpaǵan soń, han Abylaı ashýlanyp:

— Qalmaq qazaqtyń basyn kese me, nege úndemeısizder? — deıdi.

Sol ýaqytta Aıdabol bıdiń balasy Taıkeltir men Malaısary batyr:

— Biz baramyz, — deıdi.

Han Abylaı:

— Aldarynan aı, arttarynan kún týyp, joldaryń bolsyn! — deıdi.

At-turman, qarý-jaraqtaryn daıarlap, jaqsy-jaqsy batyrlaryn júz elý kisi qosyp, jóneltkeli jatqanyn jetpis bestegi qarakesek Keldibek bı estip, on alty jastaǵy asyq oınap júrgen balasy jas Qazybekti shaqyrtyp alyp:

— Balam, kimniń ulysyń? — deıdi.

Qazybek julyp alǵandaı:

— Atym — Qazybek, ákem — Keldibek, rýym — qarakesek,— deıdi.

Keldibek bı balasyna súısinip:

— Olaı bolsa, balam, ataq alǵyń kele me?

Qazybek:

— Ata, jaqsynyń atyn erttep, jatqa jaqyn bolaıyn dep edim, — deıdi.

Keldibek bı balasyna kóńili tolyp, azyq-túlik, at-turmanyn daıarlatyp, elý aqboz atqa mingizip, elý jortýylshymen balasyna:

— Jolyń bolsyn, balam! Abylaıdyń aldyna atyńnyń basyn burmastan bar, — deıdi.

Qazybek atynyń basyn burmastan Abylaıǵa barady. Han Abylaı tanymaı:

— Qaı ulsyń? — deıdi.

Qazybek:

— Taı báıgesin qanaǵat qylmaı, iri at báıgesin izdep júrgen Keldibek bıdyń ulymyn, — deıdi.

Han Abylaı balanyń jaýabyna súısinip:

— Balam, jolyń bolyp, joldasyń Qydyr bolsyn! — dep betin sıpaıdy.

Bastyǵy Taıkeltir bolyp úsh júz adam, osynyń ishinde buǵanasy qatpaǵan on alty jastaǵy jas Qazybek bolyp úsh júz jortýylshy Qontashy hannyń ordasyna kelip, syrtynan sóz alady. Qontashy han eki-úsh kúnnen soń óziniń ordasyna alǵyzyp:

— Aıtatyn datyn, shaǵatyn muńyń ne? — dep suraıdy.

Sol ýaqytta Taıkeltir batyr ornynan túregep:

— Ógizdi óleńge baıladyq,
Ózimizdi tómenge baıladyq.
Aq qylsań da, qara qylsań da, erik ózińde,
Ózińizge qaradyq, unamasa taradyq, — deıdi.

Bul sózge qarsylyq bolmaǵan soń Qontashy han:

— Búrsúgini shalshy túske deıin habar jaýap bolar, eger habar jaýap bolmasa, bastaryń amanynda elderińdi tap! —  deıdi.

Sol ýaqytta aıaq jaqta otyrǵan jas Qazybek:

— Dat, taqsyr, — deıdi.

Qontashy han:

— Sóıle, — deıdi.

Qazybek:

— Men — kómir,
Sen — temir,
Eritkeli kelgenmin.
Eki eldiń arasyn
Telitkeli kelgenmin.
Sóz bermeıtin sheshendi
Kemitkeli kelgenmin.
Qýatty sary jalynmyn
Jabysqaly kelgenmin.
Jańa úıretken jas tulpar,
Shabysqaly kelgenmin.
Tanymaıtyn jattarǵa
Tanysqaly kelgenmin.
Tanysýǵa kelmeseń,
Sen turatyn jerińdi aıt.
Sen — qabylan, men — arystan,
Alysýǵa kelgenmin, — deıdi.

Sol ýaqytta Qontashy han otyrǵan ornynan túregelip, qol qusyryp:

— Sen kimsiń? — deıdi.

Qazybek:

— Tanymasań, qarakesek Keldibek bıdiń balasymyn, — deıdi.

— Endeshe, balam, seniń daýysyń qaz daýsyndaı eken. Atyń — qaz daýysty Qazybek bolsyn, — deıdi.

Súıtip, Qazybek jaýǵa túsken maldary men adamdaryn alyp qaıtyp, osy sapardan qaz daýysty Qazybek atanyp qaıtqan eken.

---