Qyzyqty qazaq tili álemi (ıntellektýaldy saıys)
Taqyryby: «Qyzyqty qazaq tili álemi» (ıntellektýaldy saıys)
Maqsaty: Oqýshynyń bilimi men biliktiligi arqyly oı - órisin damytý, ushqyrlyq , oılaý qabiletin shyńdaý, shapshańdyq pen naqtylyqqa beıimdeý.
Ádisi: saıys sabaq
Kórnekilik: ınteraktıvti taqta, slaıd, qıma qaǵazdar.
Pánaralyq baılanys: aýyz ádebıeti, shet tili, óner,halyq pedagogıkasy.
Barysy: 1. Uıymdastyrý kezeńi.
1) Aldyn ala taǵaıyndalǵan toptardy shaqyrý.
2) Ádilqazylar alqasyn saılaý.
3) Saıystyń maqsatymen tanystyrý.
4) Toptardyń attarymen , uranymen, tańbasymen tanysý.
İ toptyń aty - «Tulpar», urany «Júzden júırik, myńnan tulpar», tańbasy - attyń sýreti.
İİ toptyń aty - «Dombyra», urany «Babamnyń úni, babamnyń tili - dombyra», tańbasy - dombyra sýreti.
İ týr «Báıge»
(Oqýshylar qoıylǵan suraqtarǵa 1 mınýt ishinde tez jaýap berýi tıis.)
İ top «Tulpar» tobyna suraqtar
1. «Termın» qaı tildiń sózi (latyn tili)
2. Qazaq tilindegi tyıym salýǵa qatysty sózder qaı termınge jatady? (tabý)
3. Sóz maǵynasyn ne zertteıdi? (leksıka)
4. «Frazeologıa» sóziniń balamasyn tabyńyz. (turaqty tirkes)
5. Tildiń eń kishi bólshegi ne? (dybys)
6. Jalǵaýdyń túrlerin ata. (kóptik, táýeldik, septik, jiktik)
7. Neshe septik jalǵaýy bar? (7)
8. «Aq kıizge kóterdi» maǵynasy ne? (han saılady)
9. Zat esim quramyna qaraı neshege bólinedi? (dara, kúrdeli)
10. Dybysty nemen tańbalaıdy? (árip)
11. 42 áriptiń júıeli tizbegi qalaı atalady? (álipbı)
12. Qazaq álipbıinde qansha dybys bar? (42)
13. «Erinbeseń - emersiń» taqyryby ne? (eńbek etý)
14. Qosarly dybystardyń sany nesheý? (3)
15. «Álipbı» sózi qaı tilden engen? (arab tili)
16. Daýysty dybys tildiń qatysyna qaraı neshege bólinedi? (jýan, jińishke)
17. Daýysty dybys jaqtyń qatysyna qaraı neshege bólinedi? (ashyq, qysyń)
18. Daýyssyz dybystyń túrlerin ata. (qatań, uıań, úndi)
19. Álipbıdegi alǵashqy 7 daýyssyz qalaı atalady? (uıań)
20.Daýyssyzdar neniń qatysyna qaraı 3-ke bólinedi? (saldyr men ún)
İİ top «Dombyra» tobyna suraqtar
1.Ekpin túri nesheý? (4)
2.Úndestik zańy nesheý? (2)
3.Qosymshany til biliminiń qaı salasy zertteıdi? (morfologıa)
4.«Leksıka» sózi qaı tilden engen (latyn tilinen)
5.Tynys belgisin ne zertteıdi? (pýnktýasıa)
6.Fonetıka neni zertteıdi? (til dybystaryn)
7.Páleqor sózi býyn úndestigine baǵyna ma? (joq)
8.Kózqaras qandaı sóz? (birikken)
9.Dybys úndestiginiń túrlerin ata. (ilgerindi, keıindi)
10.Orfografıa neni zertteıdi? (durys jazylýyn)
11.«Jany zár túbine jetý» maǵynasy ne? (qorqý)
12.«Dosy joqpen syrlas, dosy kóppen syılas» taqyryby ne? (dos)
13.Daýysty dybys erinniń qatysyna qaraı neshege bólinedi? (erindik, ezýlik)
14.Daýystylardyń sany qansha? (12)
15.Álipbıdegi 10-shy dybys qandaı dybys? (J)
16.Sóz taptary nesheý? (toǵyz)
17.Qosymsha nesheý? (ekeý)
18.Jurnaqtyń túrlerin ata. (sóz týdyrýshy, sóz túrlendirýshi)
19.Zat esimniń maǵynalyq túrlerin ata. (derekti, dereksiz, jalpy, jalqy)
20.Syn esimniń shyraılaryn ata. ( salystyrmaly, asyrmaly)
İ týrdyń qorytyndysyn tyńdaý.
İİ týr “Polıglot”
(Tıisti sózdi qoıyp, birneshe tilde aıtý.)
1. ...qyldy qaq jarǵan. (qara,
2. Atadan jaqsy ul týsa,
Esiktegi basyn tórge súırer.
Atadan ... ul týsa,
Tórdegi basyn jerge súırer. (jaman,
3. El qonbasa - ... azady,
Jer bolmasa – er azady. (jer,
4.... ala bolsa, aýyzdaǵy ketedi,
Tórteý túgel bolsa, tóbedegi keledi. (altaý,
5. ... tas jarady,
Tas jarmasa, bas jarady. (til,
6. ... kópti jaý almaıdy,
Aqyly kópti daý almaıdy.(dosy,
7. ... ósse eldiń kórki,
Gúl ósse jerdiń kórki.(qyz,
8. ... taýmen kezdespeıdi,
Adam adammen kezdesedi. (taý,
9. Qyna tasqa bitedi,
... basqa bitedi.(bilim,
10. ... súıekten ótedi,
Taıaq etten ótedi. (sóz,
İİ týrdyń qorytyndysyn tyńdaý.
İİİ týr «Kórermennen kórimdik»
(Top oıynshylary qıma qaǵazdaǵy sózderdi alyp qımylmen nemese jýyq sózdermen túsindiredi.)
At
Dýlyǵa
Sandyq
Toı
Jol
Sábı
Tý
Kıiz úı
Juldyz
Telefon
Kitap
Kógershin
Balmuzdaq
Boran
İİİ týrdyń qorytyndysyn tyńdaý.
İÚ týr «Ótirik óleńder»
(Top oqýshylary belgili ýaqytpen oılarynan ótirik óleńder shyǵarýy tıis.)
İÚ týrdyń qorytyndysyn tyńdaý.
Ú týr «Alty jumbaq»
(Oqýshylar berilgen úzindiniń qaı shyǵarmadan ekenin anyqtap, qandaı salt –dástúrdiń bar ekenin anyqtaýy kerek.)
- Seniń segiz qyzyń bir tóbe, Kenjekeıiń bir tóbe bolsa, meniń segiz ulym bir tóbe, toǵyzynshy ulym bir tóbe. Kenjekeıiń toǵyzynshy ulymdiki bolsyn, - dep baı toǵyz qyzǵa qandaı salt-dástúrdiń túrin jasap kelipti? (Qaı shyǵarmadan alynǵan? Qandaı dástúr bar?) (“Er Tóstik”ertegisi, quda túsý)
- Men aıyptymyn, menen bir qatelik boldy, shaıtannyń azǵyrǵanyna erdim. Oǵan sebep – myna ýázirler. Bular endi ıa saǵan, ıa maǵan bir qater qylar. Sen endi irgeńdi kóter, bóten elge kósh dep, - han óziniń dosyna razy bolyp, birneshe túıege asyl zattar arttyryp, mal berip, dosyn Aqsha hannyń eline kóshirip salady.
(Qaı shyǵarmadan alynǵan, qandaı dástúr bar?) («Aıaz bı» ertegisi, enshi berý).
- Altynmen ishin bezegen,
Syrty kúmis aq otaý
Kelistirip túzegen
Arttyrýǵa saılandy.
Qyryq túıe qazyna ,
Qyryq qul men qyryq kúń,
Qosyp berdi qyzyna.
(Qaı shyǵarmadan alynǵan, qandaı dástúr bar?) «Er Tóstik» ertegisi, jasaý berý.
Balaǵa tańsyq bolyp júrgen baıǵus,
Úıine alyp kelip qyldy toıdy.
Týǵandaı týmasa da qylaıyn dep,
Kim dep ol balanyń nesin qoıdy?
(Qaı shyǵarmadan alynǵan, qandaı dástúr bar?) «Alpamys batyr»jyry, azan shaqyryp at qoıý, shildehana jasaý, baýyryna salý.
Kótibar qyzdy qosty Álibekke
Ataqty ózi batyr asyl tekke.
Júz-júzden kilem, ton, ishik qylyp,
Arttyrdy elý nardy ádiletke.
(Qaı shyǵarmadan alynǵan, qandaı dástúr bar?) «Aıman-SHolpan» jyry, kıit kıgizý, jasaý berý, úılendirý.
Baltaly , Baǵanaly el, aman bol!
Baqaly, baldyrǵandy kól, aman bol!
Kirim jýyp, kindigim kesken jerim,
Oınap-kúlip, er jetken jer, aman bol!
(Qaı shyǵarmadan alynǵan, qandaı dástúr bar?) «Qozy Kórpesh - Baıan sulý» jyry, qoshtasý.
Ólim degen táńiri ıesi,
Jelikken qulan áńgisi.
Qulan men tulpar jelikken,
Josyǵan qulan jelikken,
Balańdy shaınap óltirip,
Julmalap jalmap ketipti.
(Qaı shyǵarmadan alynǵan, qandaı dástúr bar?) «Aqsaq qulan Joshy han» ańyzy, estirtý,
Ú týrdyń qorytyndysyn tyńdaý.
Úİ týr “Test”
(Eki top jetekshisi A men V árpinen qalaǵanyn tańdaıdy. A árpin tańdaǵan top –syn esim, V árpin tańdaǵan top –san esim qatysqan maqal-mátelder aıtady. Daıyndyqqa 1 mınýt)
Úİ týrdyń qorytyndysyn tyńdaý.
Úİİ týr “Jekpe jek”
(Ár toptyń jetekshileri shyǵyp berilgen «qazaqstandyqtar» sózine birneshe sózder quraıdy.)
(qazaq, as, taq, tas, tandyr, qazy, tary, aryq, ar, ata, qaz, ara, nar, atan, tana, asyq, yq, ys, Qazaqstan, taraq, sandyq, san, qatar, qaq, at, qasyq, ana, zat, atyz, satqyn t.b.)
Jalpy barlyq týrdyń qorytyndysyn tyńdaý.
Qorytyndy:
Oqýshylardyń tyńdaý jáne este saqtaý qabiletteri arqyly saıys tapsyrmalaryna naqty jaýapty oılylyqpen aıta biletindikteri baıqaldy. Jan-jaqty bilim tanymdylyqtary arqyly izdenis, talpynys múmkindikteri kórindi. Sóıleý daǵdylysy,til mádenıetinde naqty jaýap berý ushqyrlyǵy synaldy. Birin - biri tyńdaı bilip, baǵalaı biletindikteri de baıqaldy. Oqýshylar qazaqtyń ulttyq salt-dástúrin qadir tutyp, adamgershilik qasıetterge ıe boldy. Jeńimpaz top anyqtalyp mektep ákimshiliginen maqtaý qaǵazy tapsyryldy. Jeke oqýshylarǵa da aty atalyp, maqtaý qaǵazy tapsyryldy.
Maqsaty: Oqýshynyń bilimi men biliktiligi arqyly oı - órisin damytý, ushqyrlyq , oılaý qabiletin shyńdaý, shapshańdyq pen naqtylyqqa beıimdeý.
Ádisi: saıys sabaq
Kórnekilik: ınteraktıvti taqta, slaıd, qıma qaǵazdar.
Pánaralyq baılanys: aýyz ádebıeti, shet tili, óner,halyq pedagogıkasy.
Barysy: 1. Uıymdastyrý kezeńi.
1) Aldyn ala taǵaıyndalǵan toptardy shaqyrý.
2) Ádilqazylar alqasyn saılaý.
3) Saıystyń maqsatymen tanystyrý.
4) Toptardyń attarymen , uranymen, tańbasymen tanysý.
İ toptyń aty - «Tulpar», urany «Júzden júırik, myńnan tulpar», tańbasy - attyń sýreti.
İİ toptyń aty - «Dombyra», urany «Babamnyń úni, babamnyń tili - dombyra», tańbasy - dombyra sýreti.
İ týr «Báıge»
(Oqýshylar qoıylǵan suraqtarǵa 1 mınýt ishinde tez jaýap berýi tıis.)
İ top «Tulpar» tobyna suraqtar
1. «Termın» qaı tildiń sózi (latyn tili)
2. Qazaq tilindegi tyıym salýǵa qatysty sózder qaı termınge jatady? (tabý)
3. Sóz maǵynasyn ne zertteıdi? (leksıka)
4. «Frazeologıa» sóziniń balamasyn tabyńyz. (turaqty tirkes)
5. Tildiń eń kishi bólshegi ne? (dybys)
6. Jalǵaýdyń túrlerin ata. (kóptik, táýeldik, septik, jiktik)
7. Neshe septik jalǵaýy bar? (7)
8. «Aq kıizge kóterdi» maǵynasy ne? (han saılady)
9. Zat esim quramyna qaraı neshege bólinedi? (dara, kúrdeli)
10. Dybysty nemen tańbalaıdy? (árip)
11. 42 áriptiń júıeli tizbegi qalaı atalady? (álipbı)
12. Qazaq álipbıinde qansha dybys bar? (42)
13. «Erinbeseń - emersiń» taqyryby ne? (eńbek etý)
14. Qosarly dybystardyń sany nesheý? (3)
15. «Álipbı» sózi qaı tilden engen? (arab tili)
16. Daýysty dybys tildiń qatysyna qaraı neshege bólinedi? (jýan, jińishke)
17. Daýysty dybys jaqtyń qatysyna qaraı neshege bólinedi? (ashyq, qysyń)
18. Daýyssyz dybystyń túrlerin ata. (qatań, uıań, úndi)
19. Álipbıdegi alǵashqy 7 daýyssyz qalaı atalady? (uıań)
20.Daýyssyzdar neniń qatysyna qaraı 3-ke bólinedi? (saldyr men ún)
İİ top «Dombyra» tobyna suraqtar
1.Ekpin túri nesheý? (4)
2.Úndestik zańy nesheý? (2)
3.Qosymshany til biliminiń qaı salasy zertteıdi? (morfologıa)
4.«Leksıka» sózi qaı tilden engen (latyn tilinen)
5.Tynys belgisin ne zertteıdi? (pýnktýasıa)
6.Fonetıka neni zertteıdi? (til dybystaryn)
7.Páleqor sózi býyn úndestigine baǵyna ma? (joq)
8.Kózqaras qandaı sóz? (birikken)
9.Dybys úndestiginiń túrlerin ata. (ilgerindi, keıindi)
10.Orfografıa neni zertteıdi? (durys jazylýyn)
11.«Jany zár túbine jetý» maǵynasy ne? (qorqý)
12.«Dosy joqpen syrlas, dosy kóppen syılas» taqyryby ne? (dos)
13.Daýysty dybys erinniń qatysyna qaraı neshege bólinedi? (erindik, ezýlik)
14.Daýystylardyń sany qansha? (12)
15.Álipbıdegi 10-shy dybys qandaı dybys? (J)
16.Sóz taptary nesheý? (toǵyz)
17.Qosymsha nesheý? (ekeý)
18.Jurnaqtyń túrlerin ata. (sóz týdyrýshy, sóz túrlendirýshi)
19.Zat esimniń maǵynalyq túrlerin ata. (derekti, dereksiz, jalpy, jalqy)
20.Syn esimniń shyraılaryn ata. ( salystyrmaly, asyrmaly)
İ týrdyń qorytyndysyn tyńdaý.
İİ týr “Polıglot”
(Tıisti sózdi qoıyp, birneshe tilde aıtý.)
1. ...qyldy qaq jarǵan. (qara,
2. Atadan jaqsy ul týsa,
Esiktegi basyn tórge súırer.
Atadan ... ul týsa,
Tórdegi basyn jerge súırer. (jaman,
3. El qonbasa - ... azady,
Jer bolmasa – er azady. (jer,
4.... ala bolsa, aýyzdaǵy ketedi,
Tórteý túgel bolsa, tóbedegi keledi. (altaý,
5. ... tas jarady,
Tas jarmasa, bas jarady. (til,
6. ... kópti jaý almaıdy,
Aqyly kópti daý almaıdy.(dosy,
7. ... ósse eldiń kórki,
Gúl ósse jerdiń kórki.(qyz,
8. ... taýmen kezdespeıdi,
Adam adammen kezdesedi. (taý,
9. Qyna tasqa bitedi,
... basqa bitedi.(bilim,
10. ... súıekten ótedi,
Taıaq etten ótedi. (sóz,
İİ týrdyń qorytyndysyn tyńdaý.
İİİ týr «Kórermennen kórimdik»
(Top oıynshylary qıma qaǵazdaǵy sózderdi alyp qımylmen nemese jýyq sózdermen túsindiredi.)
At
Dýlyǵa
Sandyq
Toı
Jol
Sábı
Tý
Kıiz úı
Juldyz
Telefon
Kitap
Kógershin
Balmuzdaq
Boran
İİİ týrdyń qorytyndysyn tyńdaý.
İÚ týr «Ótirik óleńder»
(Top oqýshylary belgili ýaqytpen oılarynan ótirik óleńder shyǵarýy tıis.)
İÚ týrdyń qorytyndysyn tyńdaý.
Ú týr «Alty jumbaq»
(Oqýshylar berilgen úzindiniń qaı shyǵarmadan ekenin anyqtap, qandaı salt –dástúrdiń bar ekenin anyqtaýy kerek.)
- Seniń segiz qyzyń bir tóbe, Kenjekeıiń bir tóbe bolsa, meniń segiz ulym bir tóbe, toǵyzynshy ulym bir tóbe. Kenjekeıiń toǵyzynshy ulymdiki bolsyn, - dep baı toǵyz qyzǵa qandaı salt-dástúrdiń túrin jasap kelipti? (Qaı shyǵarmadan alynǵan? Qandaı dástúr bar?) (“Er Tóstik”ertegisi, quda túsý)
- Men aıyptymyn, menen bir qatelik boldy, shaıtannyń azǵyrǵanyna erdim. Oǵan sebep – myna ýázirler. Bular endi ıa saǵan, ıa maǵan bir qater qylar. Sen endi irgeńdi kóter, bóten elge kósh dep, - han óziniń dosyna razy bolyp, birneshe túıege asyl zattar arttyryp, mal berip, dosyn Aqsha hannyń eline kóshirip salady.
(Qaı shyǵarmadan alynǵan, qandaı dástúr bar?) («Aıaz bı» ertegisi, enshi berý).
- Altynmen ishin bezegen,
Syrty kúmis aq otaý
Kelistirip túzegen
Arttyrýǵa saılandy.
Qyryq túıe qazyna ,
Qyryq qul men qyryq kúń,
Qosyp berdi qyzyna.
(Qaı shyǵarmadan alynǵan, qandaı dástúr bar?) «Er Tóstik» ertegisi, jasaý berý.
Balaǵa tańsyq bolyp júrgen baıǵus,
Úıine alyp kelip qyldy toıdy.
Týǵandaı týmasa da qylaıyn dep,
Kim dep ol balanyń nesin qoıdy?
(Qaı shyǵarmadan alynǵan, qandaı dástúr bar?) «Alpamys batyr»jyry, azan shaqyryp at qoıý, shildehana jasaý, baýyryna salý.
Kótibar qyzdy qosty Álibekke
Ataqty ózi batyr asyl tekke.
Júz-júzden kilem, ton, ishik qylyp,
Arttyrdy elý nardy ádiletke.
(Qaı shyǵarmadan alynǵan, qandaı dástúr bar?) «Aıman-SHolpan» jyry, kıit kıgizý, jasaý berý, úılendirý.
Baltaly , Baǵanaly el, aman bol!
Baqaly, baldyrǵandy kól, aman bol!
Kirim jýyp, kindigim kesken jerim,
Oınap-kúlip, er jetken jer, aman bol!
(Qaı shyǵarmadan alynǵan, qandaı dástúr bar?) «Qozy Kórpesh - Baıan sulý» jyry, qoshtasý.
Ólim degen táńiri ıesi,
Jelikken qulan áńgisi.
Qulan men tulpar jelikken,
Josyǵan qulan jelikken,
Balańdy shaınap óltirip,
Julmalap jalmap ketipti.
(Qaı shyǵarmadan alynǵan, qandaı dástúr bar?) «Aqsaq qulan Joshy han» ańyzy, estirtý,
Ú týrdyń qorytyndysyn tyńdaý.
Úİ týr “Test”
(Eki top jetekshisi A men V árpinen qalaǵanyn tańdaıdy. A árpin tańdaǵan top –syn esim, V árpin tańdaǵan top –san esim qatysqan maqal-mátelder aıtady. Daıyndyqqa 1 mınýt)
Úİ týrdyń qorytyndysyn tyńdaý.
Úİİ týr “Jekpe jek”
(Ár toptyń jetekshileri shyǵyp berilgen «qazaqstandyqtar» sózine birneshe sózder quraıdy.)
(qazaq, as, taq, tas, tandyr, qazy, tary, aryq, ar, ata, qaz, ara, nar, atan, tana, asyq, yq, ys, Qazaqstan, taraq, sandyq, san, qatar, qaq, at, qasyq, ana, zat, atyz, satqyn t.b.)
Jalpy barlyq týrdyń qorytyndysyn tyńdaý.
Qorytyndy:
Oqýshylardyń tyńdaý jáne este saqtaý qabiletteri arqyly saıys tapsyrmalaryna naqty jaýapty oılylyqpen aıta biletindikteri baıqaldy. Jan-jaqty bilim tanymdylyqtary arqyly izdenis, talpynys múmkindikteri kórindi. Sóıleý daǵdylysy,til mádenıetinde naqty jaýap berý ushqyrlyǵy synaldy. Birin - biri tyńdaı bilip, baǵalaı biletindikteri de baıqaldy. Oqýshylar qazaqtyń ulttyq salt-dástúrin qadir tutyp, adamgershilik qasıetterge ıe boldy. Jeńimpaz top anyqtalyp mektep ákimshiliginen maqtaý qaǵazy tapsyryldy. Jeke oqýshylarǵa da aty atalyp, maqtaý qaǵazy tapsyryldy.
You Might Also Like
