Ár kompanıada bárine ortaq bir ispen aınalysýǵa nıet bar, alaıda, naqty ne isteıtinin eshkim bilmeıtin sátter bolyp turady.

bilim-all.kz kóńil kótergendi ǵana emes, oılanýdy da unatatyn kóńildi, aıryqsha ujymda ýaqytty qyzyqty etip ótkizýdiń joldaryn usynady.

Kúndelikti kúıbeńnen jáne jumystan bir sát bas kóterip, nazaryńyzdy basqa jaqqa aýdaryp qana qoımaı, sanańyzdy sergitip, shıratqyńyz kelse, tómendegi qyzyqty ujymdyq oıyndaryn usynamyz.

«Kim ekenińdi tap» oıyny  

Oıyn erejesi

Qatysýshylardyń (kem degende eki adamnan sansyz kóp adamǵa deıin oınaı beredi) árqaısysy shamamen 2h5 sm taza paraq alyp, kez kelgen mádenıet qaıratkeri, tarıhı tulǵa nemese kıno, ádebı shyǵarma keıipkeriniń esimin jazady. Bar shart – ol esim oıynǵa qatysyp otyrǵandardyń barlyǵyna tanys bolýy tıis.

Oıynshylardyń bári keıipker oılap taýyp, jazyp bolǵannen keıin, paraǵyn janynda otyrǵan kórshisine sheńber boıymen (ońnan solǵa, soldan ońǵa – mańyzdy emes) beredi. Óz paraǵyńyzda ne jazǵanyńyzdy oıyn bastalǵanǵa deıin eshkim kórmeýi tıis ekenin eskerińiz.

Sonymen, árqaısysyńyz paraǵyn taza jaǵyn joǵary kórsete otyryp kórshisine beredi, al siz kórshińizden alǵan paraqty, onda ne jazylǵanyna qaramaı mańdaıyńyzǵa jabystyryp alasyz.

Árıne, túrińiz kúlkili bolyp kórinedi, alaıda, onyń esh sókettigi joq –oıynǵa qatysyp otyrǵandardyń báriniń túri sondaı. Bul eń ońtaıly sheshim: ózińizge tıgen paraqta ne jazylǵanyn siz kóre almaısyz, al basqalardyń bári sizdiń osy oıynda kim ekenińizdi eske túsirip otyrý úshin kez kelgen ýaqytta sizdiń júzińizge qarasa jetkilikti.

Daıyndyq jumystary aıaqtalyp, paraqtar taratylyp, mańdaılarǵa jabystyrylyp bolyp, bári oıynǵa kirisýge ázir bolǵanda, oıyn bastalady.

Eń aldymen, árqaısysyńyz áriptesterińizge buıyrǵan «roldermen» tanysyp alýyńyz kerek. Básekelesterińizdiń biriniń mańdaıyndaǵy keıipkerdi tanymaıtyn bolsańyz, aqyryndap dostaryńyzdan surap alyńyz.

Sonymen, jurttyń bári ózine keregin bilip bolǵannan keıin oıynnyń eń qyzyq tusy – suraq qoıýǵakirise berýge bolady.

Eń aldymen, aınalymdy kimnen bastaıtyndaryńyzdy tańdap alasyzdar: munda belgilengen ereje joq, alaıda, ekinshi aınalymnan bastap, aldyńǵysynda jeńilip qalǵan adam bastaıdy. Sol adam birinshi bolyp suraq qoıady.

Suraqty oǵan tek «ıá» nemese «joq» dep jaýap berýge bolatyndaı etip qurastyrý kerek.

Mysaly, birinshi suraq ádette «Men shynymen bar keıipkermin be?» dep bastalady.

Sonda oıynshylardyń bári ol adamǵa «ıá» nemese «joq» dep jaýap beredi. Ádette, bári jamyrap jaýap beredi, sondyqtan da, bir-eki adam qandaı da bir suraqtyń jaýabyn bilmeı qalsa da eshteńe etpeıdi.

Sonymen, adamnyń suraǵyna «ıá» dep jaýap bergennen keıin ol suraq qoıýyn jalǵastyra beredi. Ár adam suraǵyna «joq» dep jaýap alǵanǵa deıin nemese ózi «pas» degenge deıin oıyndy jalǵastyra beredi. «Pas» múmkindigin laıyqty suraqtaryńyz taýsylǵanda nemese osyǵan deıin alǵan aqparatty oılanyp alý kerek bolǵanda alýǵa bolady.

Ár oıynshy komandanyń bir múshesi óziniń kim ekenin tapqanǵa deıin búkil komandaǵa suraq qoıa beredi.

Aıtalyq, adam tolyq aqparat alyp, sonyń bárin oılanyp bolyp, «Men Lermontovpyn ba?» dep suraq qoıady. Oǵan «ıá» degen jaýap alsa, jeńimpaz bolyp oıynnan shyǵady, alaıda áriptesteriniń suraqtaryna jaýap berýge quqyly bolady. Al eger qatelesip qalsa nemese «joq» degen jaýap alsa, basqalarmen birge oıyndy jalǵastyra beredi.

Sizge qandaı rol buıyrǵanyna qatysty úsh ret qana boljam aıtýǵa bolady. úshinshi rette de «joq» degen jaýap alsańyz, jaza retinde kelesi júrisińizdi ótkizesiz.

Eki oıynshy qalǵan kezde, olar bireýi óz keıipkerin tapqanǵa deıin jarysa beredi. Sonda qalǵan oıynshyǵa úsh júris beriledi: ıaǵnı, oǵan úsh ret «joq» dep jaýap berýge bolady, úshinshi retten keıin ol jeńilgen bolyp sanalyp, mańdaıyndaǵy qaǵazdy alyp, dostary ony kimge balaǵanyn kóredi.

«Fant» oıyny

«Fant» oıyny – dostaryńyzben birge ýaqytty kóńildi ótkizip, kóp jańa dúnıe bilip, óz múmkindikterińizdi synap kórýge taptyrmas múmkindik. «Fant» sóziniń ózi «kepil» degendi bildiredi. Oıynnyń máni de osynda. Oıynǵa qatysýshylardyń bári bir zatyn kepilge beredi de, sodan keıin bir tapsyrmany oryndap, sol zatyn qaıta satyp alady.

«Fant» oıynynyń erejesi

«Fant» oıynynyń negizgi eki nusqasy bar.

1)Júrgizýshimen.

2) Qaǵazben.

Birinshi nusqanyńerejeleri mynadaı. Júrgizýshi oıynǵa qatysýshylardyń «fanttaryn» jınap alady da, ony qapqa nemese basqa bir ydysqa salady. Sodan keıin ol teris qarap turady, al oıynǵa qatysýshylardyń biri qaptan bir «fantty» shyǵaryp alyp, «myna fantqa qandaı tapsyrma bereıik?» dep suraıdy. Júrgizýshi oǵan tapsyrma oılap tabady, al «fanty» shyqqan oıynshy sol tapsyrmany oryndaýy tıis. Oıynshy tapsyrmany sátti oryndap shyqsa, kepil zatyn qaıtaryp alady. Sodan keıin kezek kelesi «fantqa» keledi. Júrgizýshiniń ózi de «fant» ótkizýdi umytpaǵany durys. Osylaısha, qatysýshylarǵa qıyn tapsyrma bermes buryn, óz basyn da bir oılap alady. Óıtkeni, dál sol tapsyrma ózine túsýi múmkin ǵoı. Onyń ústine, júrgizýshi kim bolatynyn da aldyn ala oılastyrǵan jón. Qyzyqty da salmaqty tapsyrmalar oılap tabatyn sol emes pe.

Ekinshi nusqada júrgizýshi qajet emes. Oıynshylar aldyn ala qaǵazdarǵa tapsyrma jazyp, ol qaǵazdardy qalpaqqa, ne qapqa salyp qoıady. Sodan keıin baryp oıynshylar kezekke turyp,  ózine tapsyrma sýyrady. Munda da «fanttar» kepil zaty retinde jınap alynady.

Bul – «fant» oıynynyń nedáýir úırenshikti erejeleri. Alaıda, ár kompanıa olardy ózgertip, qalaýynsha jańasyn qosýyna bolady. Mysaly, tapsyrmany oryndaýdan bas tartqandarǵa kepil zatynan aıyrýdan basqa kez kelgen jaza túrin taǵaıyndaýyna bolady.

«Fant» oıyny kez kelgen basqa oıynnyń jalǵasyna aınalýy da múmkin. Mysaly, qandaı da bir oıynnan shyǵyp qalsańyz  – «fant» berińiz. Sol oıyn aıaqtalǵanǵa deıin fanttar jınalyp bolady da, jeńimpaz áldeqandaı artyqshylyqqa (mysaly, tapsyrmany oryndaýdan bas tartý) ıe bolady.

«Fant» oıynyndaǵy bastysy –tapsyrmalar. Sondyqtan da, oıynshylar qandaı tapsyrmany oryndaıtynyn, al qandaıyn oryndamaıtynyn aldyn-ala aqyldasyp, kelisip alǵany jón. Sonymen qatar, tapsyrmalardyń ózi de jınalǵan jurttyń bir-birine degen kózqarasyna, ortaq qyzyǵýshylyqtaryna baılanysty bolady. Al basqa jaǵynan munda eshqandaı shekteý joq. Kez kelgen tapsyrma berýge bolady: bastysy - oıynshylar aman qalyp, eshkim eshkimge zıan keltirmeýi.

«Fant» oıyny kóp jyldan beri oınalyp kele jatqanyna qaramastan, eskirgen joq. Onyń tanymaldyǵyna dálel -  osyndaı erejeleri bar onlaın-oıyn jasalýy. San urpaq aýyssa da, oıynnyń shytyrman tabıǵaty ózgergen joq.

Kóńilderińiz kóterińki bolýyna tilektespiz!

 

---