InfoHub Logo

Biz aqparattyq tehnologıalar dáýirinde ómir súrip otyrmyz. Aınalamyzdaǵy turmystyq quraldardyń mindeti – tirshiligimizdi ońaıyraq, yńǵaılyraq ete túsý sıaqty kórinedi, alaıda, shynymen solaı ma? Turmystyq tehnıkanyń zıandy ekenine buljytpas birneshe dálel bar.

Teledıdar

Adam altyn ýaqytyn túrli televızıalyq baǵdarlamalar kórýge jumsaıdy da, teledıdar oǵan qandaı zıan keltiretinin oılamaıdy. Eń aldymen, sol ýaqytty nedáýir paıdaly nársege, mysaly, sportpen shuǵyldanýǵa jumsaýǵa bolady. Onyń ústine, teledıdarǵa telmirgen adamnyń kórýi nasharlaıtyny da dáleldengen. Súıikti telebaǵdarlamasyn kórý úshin bir ornynda birneshe saǵat tapjylmaı otyrǵannyń saldarynan adam semirip ketedi. Sońǵy kezde kóptegen arnalar adamnyń sanasyn «tumandandyryp», oǵan múlde kerek emes stereotıpterdi tańa bastady. Bul beısana deńgeıde áser etip, adamdar súıikti keıipkerleriniń is-áreketine elikteı bastaıdy. Al olar árqashan jaqsy jaǵynan kórine beredi deýge kelmeıdi.

Mıkrotolqyndy pesh

Mıkrotolqyndy pesh durys qoldanbaǵan jaǵdaıda zıan keltiredi. Qarapaıym erejelerdi eskerip otyrsańyz, mıkrotolqyndy pesh siz úshin qaýipsiz ári paıdaly quralǵa aınalady.

Mıkrotolqyndy peshti esigin ashyp qoıyp qosýǵa bolmaıdy.

Kezdeısoqta mıkrotolqyndy peshti bos kúıinde iske qosyp jibermeý úshin, ishine stakanǵa sý quıyp qoıyp júrińiz.

Osy bir mańyzdy quraldy tek qajetinshe ǵana qoldanyńyz.

Shańsorǵysh jáne kondısıoner

Shańsorǵyshtyń súzgisin ýaqytyly tazartyp otyrmasa, ol bakterıa oshaǵyna aınalady. Bul túrli aýrýlardyń asqynyp, adamnyń demikpege shaldyǵýyna sebep bolýy múmkin. Úı tazalaǵan saıyn shańsorǵyshtyń qoqys jınalatyn ydysyn bosatyp, súzgilerin tazartyp otyrsańyz –densaýlyǵyńyzǵa zıan keltiretin bakterıalardan aýlaq bolasyz. Al kondısıonerler sýyq tıip jáne ókpe qabynyp aýyrýǵa sebep bolýy múmkin. Ásirese, kún ystyq kezde, adam osy qurylǵydan esken salqyn lepke rahattanyp, denesin qarmaǵan sýyqty sezbeı qalady. Eshqashan kondısıonerge tym jaqyn otyrmańyz, ásirese, kún qatty ystyqta.

Kompúterler

Adam densaýlyǵyna bárinen artyq, jáne jaǵymsyz yqpal etedi. Monıtor ekranyna saǵattap telmirip otyryp kóz janaryńyzdy taldyryp, omyrtqańyzdy qurystyratynyńyz óz aldyna, júıke júıeńizdi ásirese qarqyndy jumys isteýge májbúrleısiz. Ol – júıke tozýy men kúızelistiń sebebi bolýy múmkin. Ásirese, psıhıkasy áli qalyptasyp bolmaǵan balalarǵa kompúterden keletin zıan zor. Kompúterlik oıyndardyń kóbi zorlyq-zombylyq pen kisi óltirýdi nasıhattaıdy. Balalaryńyzǵa saǵattap kompúter aldynda otyrýǵa ruqsat berýdiń qajeti joq. Al eger jumysyńyz kompútermen tikeleı baılanysty bolsa, densaýlyǵyńyzǵa keletin zıannyń aldyn alýǵa kómektesetin birneshe ereje esińizde bolsyn.

Ár  30-40 mınýt saıyn ornyńyzdan turyp, boı jazyńyz.

Ár saǵat saıyn kózge arnalǵan jattyǵýlar jasap otyryńyz, mysaly, janaryńyzdy bir shetke qadap, sodan keıin basqa jaqqa qarap, sodan keıin joǵary-tómen syrǵytyńyz. Bul jattyǵý kóz janaryn saqtap qalady.

Negatıv sıpatqa ıe jáne júıke júıesin qozdyratyn áseri bar rolıkterdi kórýden ózińizdi shekteńiz. Kúızelis pen júıke tozýynan osylaı aýlaq bola alasyz.. 

Osyndaı qarapaıym jattyǵýlardy oryndap júrseńiz, kompúter senimdi serigińizge jáne kómekshińizge aınalady, al bastysy –densaýlyǵyńyzǵa zıan keltirmeıdi.

---