InfoHub Logo

1919 jyl. Qalalarda otyn, tas kómir, munaı joq, sýyqta toqtap jumyssyz zavod, fabrıkalar turady. Jıhanger soǵysynda talanǵan el. Batystan poláktar soǵys jarıalamaı-aq keńes jerin basyp alyp jatady. Sıbırden Edilge qaraı Kolchak umtylady. Jol qatynasynyń qaýipti aıy — ıanvar, fevral keledi. Tóńkeris jaýlarynyń attanysyn toqtatýǵa bárinen buryn parovoz kerek bolady. Biraq respýblıkanyń qarýly kúshterin tasıtyn temir joldyń kúre tamyry Qazan jolynyń saý mashınalary tipten az edi. Parovozdyń kóbi «aýrý» bolǵandyqtan jol túkpirlerinde tyǵylyp, birine-biri tirkelip turýshy edi. Bulardyń sany júzden asatyn edi.

Tóńkeris dushpandarynyń qyspaǵynda turǵanda temir joldy jolǵa salý kerek-aq edi. Sol ýaqytta Qazan bólshevıkteri senbilik jasady. Lenınniń «Uly qolǵabysy» osylaı turǵan edi.

I

1933 jyl. Bul ýaqytqa deıin Lenın komsomoldary Lenın tapsyrmalaryn oryndaýda senbilikti adamnyń salt-sanasyna engizý, daǵdysyna aınaldyrý úshin áldeneshe senbilik jasady. Minekı, búgin Almaty komsomoldary «Uly qolǵabys» kórsetýge stansıa temir jolyna shyqty. Onyń aldyńǵy qataryndaǵylardyń biri aýyl sharýashylyq ınstıtýtynyń komsomoldary boldy.

Uly istiń basy bylaı bastaldy: 16 noıabrdiń kúni, uıa hatshysy joldas Mahmutuly júgirip búro múshelerin jınap júr. 5 mınýttan keıin búro da bastalyp ketti. Mahmutuly sózdi sozbaı qysqa-qysqa sóıledi.

─ Joldastar, kóp sóz aıtyp jatýdyń tipten keregi joq. Senbiliktiń mańyzyn ózderińiz de bilesizder. Transport olqylyqta jatyr. Biz Ortalyq Komıtetimizdiń qaýlysyn oryndap, Otan qorǵaýǵa qarjymen kómek berýimiz kerek. Biz qalaıda 18 kúni stansıada senbilik jasaımyz. Kóne, kimniń qandaı naqty usynystary bar?

Búro 15 mınýtqa sozylǵan joq. Sol arada brıgadırler belgili, bólimderde túsinikti jumysyn júrgizýge kisiler taǵaıyndaldy. Osy saǵattan bastap aýyl sharýashylyq ınstıtýty stýdentteriniń arasynda erteńgi bolashaq senbiliktiń arqaýlary sozyla bastady.

II

Búgin kún aıryqsha jaıdary. Kún qaladan stansıaǵa qaraı aǵyl-tegil bolyp komsomol otrádtary júrip jatty. Bolyp jatqan olqylyqqa, shashylyp jatqan araqqa, tot basyp kómilip jatqan shaıbaǵa komsomoldyń kúshi, jigeri jastyǵy, kúlkisi, aıǵaıy, áli attandy.

Osylardyń ishinde aýyl sharýashylyq ınstıtýtynyń komsomoly da bara jatyr. Bular 8 brıgadaǵa bólinip, ádepki barǵannan-aq jastar jumysqa kirisip ketti.

Shoıyn tasý, telegraf aǵashyn jınaý, qamys tasý, muz oıý jumystaryna stýdentter oqýdan kem tigisken joq. Jetispegen qural-aspaptardy is ústinde qarqynǵa kesir keltirmeı istep aldy. Bir mınýt qarap turmady. Mine, joldas Enpreıulynyń sıstıka brıgadasy. Bul ár topqa óz aldyna belgili mezgilge tapsyrma beredi. Solardyń ýaqtyly oryndalý esebin alyp turady. Kim buryn oryndady, kim qalyp qoıdy, sonyń bárin jarıalap otyrady. Artta qalǵandardy kótermeleıdi. Berilgen mindettemeniń tez, sózsiz sapaly túrde oryndalýyna bar kúshti jumsaı ketedi. Lenınniń «Uly qolǵabysy» dep osyny aıtady. Aýyl sharýashylyq ınstıtýtynyń jastary erteńgi saǵat onnan keshki saǵat beske deıin ótedi.

Otanymyzdy qorǵaýdyń temir qoryna 1500 somnan asa aqsha saldy.

Dáýirdiń komsomol bastaǵan jastary qatyspaǵan salasy joq. Lenın bastaǵan senbilikti Lenın komsomoly qaı ýaqytta bolsa da jasap turady. «Senbilik salt-sanamen sińisip; ómirdiń, japsaryna endi, jańa ómirdi jasaýǵa kómektesetin senimdi, erikti qolǵabys bolsyn» degen Lenın. Lenınniń bul ósıetin komsomol kún saıyn, saǵat saıyn, mınýt saıyn oryndap otyrady.

1933.

---