InfoHub Logo

Qazaqta ataqty Jánibek úsheý: noǵaıly jurtynyń hany — áz-Jánibek, Abylaıdyń qolbasshylarynyń bireýi — Shaqshaq Jánibek jáne Er Jánibek. Keıingi Jánibektiń rýy — kereı. Ákesi Qoshqar degen kisi úıine Shaqshaq Jánibek kelip qonǵan túni áıeli bosanyp ul tapqan soń balanyń atyn yrymdap Jánibek qoıǵan.

Osy Jánibektiń bastaýymen Kereıdiń abaq rýy ...Zaısan bekinisiniń soldattarymen atysyp, Mońǵolıa jerine ótip ketken. Sondyqtan olardy «Bodamsyz Kereı» dep ataıdy. Qazir olardyń urpaǵy Mońǵolıanyń úsh aımaǵyn alyp jatyr.

Jánibek Abaq rýyn Mońǵolıaǵa aparyp qonystandyrǵan soń, endi qazirgi Semeı oblysynyń Shubartaý aýdanyn mekendeıtin Jobalaı kereılerin kóshirip áketpek bolyp kele jatqanda, jolda aýyryp qaıtys bolypty. Zıraty Semeı oblysynyń Jarma aýdanyndaǵy Shar ózeni boıynda, «orta bulaq» degen jerde.

Meniń aıtpaǵym — osy Jánibek bastaǵan kereılerdiń Mońǵolıaǵa sherý tartýyna baılanysty týǵan «Erdiń quny bir atym nasybaı» degen mátel týraly.

Kereıler Zaısanǵa bara jatqan jolda Qalba taýyna bir jumadaı aıaldaıdy. Shyńǵys taýynan tobyqty rýy yǵystyryp shyǵarǵan mataı rýynyń da Qalbaǵa jańa qonystanǵan kezi eken. Mataılar kereılerdi «Qalbaǵa múlde qonystanyp qalady» dep eseptese kerek, úrkitý maqsatymen Kereıdiń bir aýylyna soqtyǵady. Urys kezinde Kereı jaqtan bir adam óledi. Muny estigen Jánibek barlyq aýyldardy bir jerge shoqtaı ıirip, qarýly qolmen Mataı elin shabýǵa daıyndalady. Soqtyǵýyn soqtyqqanmen, Mataılar qatty sasady. Kereı aýyldaryna astyrtyn jansyz jiberip, Jánibek batyrdyń minez-qulqy týraly málimet jınaıdy. Jansyzdardyń ákelgen málimetine qaraǵanda, Jánibek — quralaıdy kózge atatyn mergen adamdy urtynan túırep túsiretin naızaker. Jalǵyz-aq osaldyǵy bar. ol — nasybaıǵa asa qumarlyǵy.

Muny bilgen mataılar ádis qoldanady. Bir sheberge kúmispen shytyrlatyp, quny bir bestilik múıiz shaqsha jasatady. İshine jalbyzdyń sýy sebilgen qońyr buıra nasybaı toltyrady. Sóıtedi de, Mataı ishindegi Jánibek esimdi jas sheshen jigitti batyr Jánibekke elshilikke jóneltedi.

Elshi jigit Jánibekke kelip, Mataılardyń uıǵarymyn estirtedi. Mataılar: «Kisi quny júz jylqyny alyp toqtasyn», — degen eken. Batyr bul usynysqa miz baqpaıdy. Sazaryp otyryp qalady. Sol sátte elshi jigit qoınynan kúmis shaqshany sýyryp alyp batyrdyń aldyna  tastaıdy. Batyr qyzyǵyp ketip shaqshany alyp kóredi de, nasybaıdan urtyna tastap jiberedi. Sálden soń qabaǵy ashyla bastaıdy.

Aqyrynda:

— Bolmas, bolmas, erkek toqty qurbandyq. «Sýdyń túbin shym aıyrar, daýdyń túbin qyz aıyrar». Jyǵyndy aýyl qudalasyp, qyz berissin! — deıdi. Al urysta ólgen jigittiń qunyn birjola salaýat etip, keshiripti.

Oqýǵa keńes beremiz:

Abylaı hannyń Jánibekti synaýy

Jánibektiń qartaıǵan kezinde keshirmelerin eske alýy

Jánibek batyrdyń Abylaıdyń oń tizesinen oryn alýy

---