InfoHub Logo

Qulmaq (hmel, Humulus) — qos úıli, kóp jyldyq, shóp tektes ósimdik. Sabaqtary tórt qyrly, shyrmatylyp jerge tósele ósedi, ishi kýys, qarmaq syqyldy tikenekteri bar, uzyndyǵy 7 metrge deıin barady. Japyraqtary qarama-qarsy ornalasqan, júrek syqyldy, 3-5 salaly, shetteri bútin, saǵaqtary uzyn, ústingi jaǵy kedir-budyrly, astyńǵy jaǵy tegis. Gúlderi jasyl, maıda, bir jynysty, shoǵyrlanyp turady. Gúl shoǵy bir-top jasyl japyraqshalardan quralǵan. Analyq gúl shoǵyry japyraqshalarynyń ish jaǵynda bezderi bar, al atalyq gúl shoǵyrynyń japyraqshalary jasyl sary, qabyrshaqty gúl seriginen jáne 5 jipshelerden turady. Analyq gúl shoǵyry japyraqshalaryndaǵy bezderden lýpýlın degen untaq zat bólinip shyǵady. Shilde aıynan tamyz aıyna deıin gúldeıdi.

Qulmaq ormandy jerlerde, ózen jaǵalarynda, saılarda, butalardyń arasynda ósedi. Dári jasaý úshin onyń analyq gúl shoǵyryn tolyq ashylyp turǵanda jınap alady. Quramynda lýpýlın, gýmýlen, valerıan qyshqyldary, holın, trımetılamın, efır maılary, smola, karotın bar. Ósimdik — ýly. Onyń tunbalarynyń nesep aıdaıtyn, qabynýǵa qarsy áser etetin, júıkeni tynyshtandyratyn qasıetteri bar.

Halyq medısınasynda qulmaqty tamaqqa tábetti arttyrý úshin, asqazannyń qabynýyn, ish ótkendi emdeý úshin paıdalanady. Sonymen qatar qýyq pen shondanaı nervisi qabynǵanda, nerv juıesi qajyǵanda qoldanylady. Qulmaqty baýyr jáne talaq aýrýlaryn, býırektiń, ót qabynyń qabynýyn, shemendi, sary aýrýdy emdeý úshin de paıdalanady. İshek qurttaryn túsirý úshin de osy ósimdiktiń tunbasyn dári retinde ishedi. Uıqy qashqanda jastyqtyń ishine qulmaqtyń analyq gúl shoǵyrlaryn toltyryp alyp jastanady. Bul ósimdiktiń shash túse bastaǵanda da shıpalyq qasıetteri mol. Qeıbir ǵalymdar qulmaqty gıpertonıa, ateroskleroz aýrýlaryn emdeý úshin bulaý jasap paıdalanady.

Qoldaný tásili

Ósimdiktiń analyq gúl shoǵyrynyń 10 gramyn qaınap turǵan 1 stakan sýǵa salyp 30 mınýt tundyrady da, kúnine 1 as qasyqtan 3 ret ishedi. Spırtti tunba: 25 gram gúl shoǵyryn 100 ml spırtke salyp 10 kún tundyrady da, kúnine 40 tamshydan 3 ret ishedi. Ósimdik ýly bolǵandyktan odan jasalǵan dárilerdi dárigerdiń baqylaýymen paıdalaný kerek.

---