InfoHub Logo

Aqtóbe qalasy,
№33 Qazaq jalpy bilim berý mektebiniń
tarıh páni muǵalimi: Jurmaǵambet Qobylan Qaltaıuly

Sabaqtyń taqyryby: Quqyqtyq saýattylyq – zaman talaby
Maqsaty: Oqýshylardyń quqyqtyq saýattylyǵyn arttyrý. Ata zańymyzǵa degen súıispenshilik sezim qalyptastyryp, shynshyl da ádiletti jáne parasatty tulǵany qalyptastyrý.
Túri: Kezdesý, pikirtalas
Kórnekiligi: Interaktıvti taqta, qanatty sóz.

Júrý barysy:
İ Psıhologıalyq trenıń
İİ Quqyq týraly jalpy túsinik
İİİ Seniń quqyǵym – meniń quqyǵym (oqýshy quqyǵy)
İV «Tyǵyryqtan shyǵar jol qaısy» (sıtýasıalyq jaǵdaıdy sheshý)
V Kókeıde júrgen saýal (suraq - jaýap)
Vİ oıdy aıaqta (maqal - máteldiń jalǵasyn tabý, túsinik berý)
Vİİ Qorytyndy

Muǵalim: Qurmetti ustazdar, ata - analar, oqýshylar jáne kesh qonaqtary «Quqyqtyq saýattylyq - zaman talaby» atty pikirtalas keshimizge qosh keldińizder!
Pikirtalastyń negizgi maqsaty: Oqýshylardyń quqyqtyq saýattylyǵyn arttyryp, quqyq buzýshylyq jáne qylmys belgilerimen, túrlerimen tanystyrý, jasóspirimderdiń quqyqtary men mindetterimen tanystyrý. Qoǵamnyń zańdary men normalaryn oryndaýǵa, quqyqtary bilip ony qurmetteýge tárbıeleý.

İ Psıhologıalyq trenıń
Pikirtalasymyz bastamas buryn bir - birimizge degen qarym - qatynastarymyzdy izgilendirý maqsatynda biz mektep psıhologymen birlesip trenıń daıyndaǵan bolatynbyz.
Sizderge eki aq paraqsha beriledi. Birinshi paraqshaǵa ózderińizdiń asa joǵary baǵalaıtyn adamı qasıetterdi jazyp, qalǵan adamyńyzǵa beresiz. Osydan keıin kezektesip, alǵan paraqtaryńyzda ne jazylǵanyn daýystap oqyp berińizder.
2. Aq paraq berilgen. Dál ortasynda dóńgelek qara noqaty bar. Osy sýretten ne kórip tursyzdar, sony sýrettep berseńizder. (Bul trenıńte aqqa qaraǵanda qara tús tez kózge shalynady. Sondyqtan aq jaqsylyqtyń belgisi bolǵandyqtan ony kóre bilýimiz kerek).

İİ Quqyq týraly jalpy túsinik
Endi quqyq jóninde jalpy túsinik bere ketsek. Interaktıvti taqtaǵa nazar aýdaryńyzdar.
Qoǵamda ómir súretin adamdardyń ózderin ustaý erejeleriniń jıyntyǵyn áleýmettik normalar deımiz.
Áleýmettik norma
Quqyq
Moral
Áleýmettik normalardyń memlekettiń pármenimen zańdastyrylǵan bóligi
quqyqty, al memlekettiń pármenimen zańdastyrylmaǵan bóligi moraldy quraıdy.
Quqyq degenimiz - memleket tarapynan zańdastyrylǵan jáne qorǵalatyn, jalpyǵa birdeı mindetti normalar júıesi.
Quqyqtyń ereksheligi - onyń normalary buzylǵan jaǵdaıda kináliniń zańdy jaýapkershilikke tartylmaıdy, biraq kópshiliktiń nazaryna iligedi, aınalasyna jaǵymsyz pikir týǵyzady.
Quqyqtyq normalar tek qana zańdardan turmaıdy, basqa da normatıvtik quqyqtyq aktiler de kórsetilgen. Prezıdent – normatıvtik jarlyqtar, úkimet – normatıvtik qaýlylar, mınıstrlikter – normatıvtik buıryqtar, jergilikti memlekettik organdar – normatıvtik sheshimder qabyldaıdy.
1948 jyly 10 jeltoqsanda BUU bas Assambleıasy Adam quqyqtarynyń jalpyǵa ortaq deklarasıasyn qabyldady. Ol boıynsha adam quqyǵy 3 topqa bólinedi.

Adam quqyǵy
Tabıǵı quqyq
Azamattyq quqyq
Ekonomıkalyq - áleýmettik, mádenı

Bizdiń elimizde adam quqyqtary Ata Zańymyz – Qazaqstan Respýblıkasynyń konstıtýsıasynda kórinis tapqan. Ol 9 bólim, 98 baptan turady. Onyń ekinshi bólimi 30 baby quqyqqa arnalǵan.

İİİ Seniń quqyǵym – meniń quqyǵym. Bul kezeńde oqýshylar óz quqyqtary jóninde aıtyp ótedi.
1 - oqýshy: 10 bap
Balanyń ómir súrýine, jeke basynyń bostandyǵyna, qadir - qasıetine jáne jeke ómirine qol suǵylmaýyna quqyly.
2 - oqýshy
Memleket balanyń jeke basyna eshkimniń tıispeýin qamtamasyz etedi, ony tánin, janyn jábirleýge, dórekilikten qorlaýdan, onyń quqyqtary men bostandyqtaryna qysym jasaýdyń ózge de túrlerinen qorǵaýdy júzege asyrady.
3 - oqýshy: 9 – bap
Balanyń daralyq erekshelikterin jáne ony saqtaýǵa quqyǵy bala týǵan sátinen bastap aty - jóni, ulty, azamattyǵy bolýǵa quqyly, al QR - nyń zań aktilerinde kózdelgen jaǵdaıdy saqtaýǵa quqyly. qaı ultqa jatatyndyǵyna, tiline, densaýlyǵyna, ata – anasyna qatysty mán - jaılarǵa qaramastan bala teń quqyly.
4 - oqýshy: 11 - bap
Ár bala sóz bostandyǵyna jáne óz pikirin aıtýǵa, ar - ojdan bostandyǵyna, komersıalyq emes uıymdarǵa jáne QR - nyń zańdarymen ruqsat etilgen beıbit jınalystarǵa qatysýǵa quqyǵy bar.
5 - oqýshy: 12bap
Bireýdiń atyna kir keltirýge, jeke basynyń tirshiligine aralasýǵa, ruqsatsyz úıine kirýge, bireýdiń hattaryn oqýǵa eshkimniń quqyǵy joq
6 – oqýshy: 19 bap
Árkimniń ana tili men tól mádenıetin paıdalanýǵa, qarym - qatynas, tárbıe, oqý jáne shyǵarmashylyq tilin erkin tańdap alýǵa quqyǵy bar.
7 – oqýshy: 30 bap
Azamattardyń tegin orta bilim alýyna kepildik beriledi. Orta bilim alý mindetti.
Respýblıka azamattarynyń konkýrstyq negizde tegin joǵary bilim alýǵa quqyǵy bar.
8 – oqýshy: 19 bap
Árbir adam óz pikiri bolýyna, oıyndaǵysyn erkin aıtýyna quqyǵy bar.
Óz quqyqtaryńyzdy aıtyp óttińizder, qandaı mindetterińiz bar soǵan toqtalyp ótsek
(oqýshylar óz mindetterin aıtady)

İV «Tyǵyryqtan shyǵar jol qaısy» (sıtýasıalyq jaǵdaıdy sheshý)
Kóshedegi kórinis
Almat: Muhtar búgin Kamaldyń balasynyń toıy ǵoı, bilesiń be?
Muhtar: Ia, ıa, aıtpaqshy Ásetter búgin jınalaıyq, toı qyzyqtaımyz degen.
Saǵan habarlasqan joq pa?
Almat: Júr, endeshe solaı qaraı baraıyq, bar qyzyqtan qur qalarmyz.
Muhtar: Kettik, jolshybaı Damırge soǵa keteıik, ol da barar múmkin.
Almat: Damır biz toı bolyp jatqan jerge bara jatyrmyz. Balalar da sol jaqta júr, bizben birge júrseńshi.
Damır: Joq, men áýeli ata – anama eskertýim kerek, áıtpese alańdaıtyn shyǵar.
Muhtar: Tý, ata - anańa eskertip ne isteısiń, biz sekildi aıtpaı ketip qalmaısyń ba, suransań jibermeı qalady.
Damır: Joq, balalar, meni jibermeıdi bara almaımyn. Ol jaqtan ishimdik ishken adamdar kezdesip, birnársege dýshar bolarmyz.
Almat: Onda óziń bil, erteń «kóp qyzyqtan qaldym» - dep ókinip júr me?
Muhtar: Osy kezden bastap kóshege úırene bermeısiń be?
1. Qurmetti ata – analar osy jaǵdaıǵa baılanysty sizderdiń pikirlerińizdi bilsek.
Ata - ana qaı jerden qate jiberip otyr?
2. Ýchaskelik polısıa ınspektoryna.
Osy jaǵdaıda oqýshylar jáne ata – analar qandaı jaýapkershilikke tartylady?

V Kókeıde júrgen saýal (suraq - jaýap)
Búgingi keshimizdiń qonaǵy mektep ınspektory Sútemgen Talǵat aǵaıymyz kelip otyr. Ózderińizdi mazalap júrgen suraqtaryńyzdy qoıýlaryńyzǵa bolady.
1. jasóspirimderdiń arasynda qandaı quqyq buzýshylyqtyń túrleri kóp taralǵan?
2. Qylmystyq kodeks degenimiz ne?
3. Qylmystyqtyń belgileri qandaı?
4. Kámeletke tolmaǵandardy qandaı jaǵdaılarda jaýapqa tartylady?
5. Qalada jasóspirimder arasynda kezdesken quqyq buzýshylyq jóninde aıta ketseńiz.
6. Qazirgi ýaqytta mektep jasyndaǵy balalardyń túnde kóshege shyǵýy kezdesedi. Osyǵan qandaı sharalar qoldanasyzdar?
7. Mektep oqýshylaryna qandaı aqyl – keńes bere edińiz?
Mektep psıhology Imanǵalıeva Nazygúl apaıǵa mynadaı suraqtar qoısaq.
1. Mektep jasyndaǵy balalardyń minez – qulqynyń aýytqýyna qandaı jaǵdaılar áser etedi?
2. Kámeletke tolmaǵan mekteptegi «qıyn» balalar týraly ne aıtar edińiz?
3. Noǵaıbaıev Senimniń minez - qulqyn qalaı baǵalar edińiz? Onyń keıbir is – áreketterinen aýytqýshylyq baıqalmaı ma?
Mektebimizdiń tárbıe isi jónindegi orynbasary Sarkýlova Núrgúl apaıymyzǵa birer saýaldar qoısaq. Mekteptiń ishki erejesi jóninde túsinik bere ketseńiz.
1. Oqýshylar mektep ishki erejesin qaı deńgeıde saqtap júr?
2. Mektep ishki erejesin saqtamaıtyn oqýshylarǵa qandaı sharalar qoldanady, ony boldyrmaýdyń joldary qandaı?

Vİ Oıdy aıaqta (maqal - máteldiń jalǵasyn tabý, túsinik berý)
1. Bireýge or qazba....(óziń túsesiń)
2. Zańnyń quryǵy...(bárinen uzyn)
3. Urlyq túbi...(qorlyq)
4. Ótirikshiniń quryǵy....(bir – aq tutam)
5. Týra bıde....(týǵan joq)
6. Týǵandy bıde....(ıman joq)
7. Qolyńmen istegendi....(moınyńmen kóter)
8. Tek júrseń....(toq júresiń)
9. Zańdy syılaǵan....(erkin júredi)

Vİİ Qorytyndy
Búgingi pikirtalasymyzǵa quqyq qorǵaý qyzmetkeri, muǵalimder men oqýshylar basqosýda. Búgingi keltirilgen statısıkalyq málimetterge nazar aýdara otyryp, prblemalyq suraqqa jaýap izdesek: Jastar arasyndaǵy quqyqtyq saýattylyqty arttyrý úshin ne isteý kerek?
Qysqa da tujyrymdy oı – pikirlerińizdi ortaǵa salsańyzdar.
(oqýshylar da óz pikirlerin ortaǵa salady)