R dybysyn býyn, sóz ishinde bekitý
Sabaqtyń maqsaty: R dybysyn býyn, sóz ishinde durys, anyq aıtýǵa mashyqtandyrý. Sýretterdiń atyn atatý. Beıneli sýret boıynsha sóz qurap aıtýǵa úıretý.
Túzetýshilik maqsaty: Estý zeıinderin kóre otyryp, este saqtaý qabiletin, qıaldaryn elestetý qabiletin, aqyl – oı jáne fonematıkalyq estýlerin damytý.
Tárbıelik maqsaty: Balalardyń eńbekke degen súıispenshilikterin damytý, synypta tynysh otyrýǵa, úlkendi syılaý jáne qadirleýge tárbıeleý.
Sabaqtyń kórnekiligi: R fonemalarynyń artıkýlásıalyq keskini, tilge arnalǵan artıkýlásıalyq jattyǵýlardyń sýretteri. Áripterdiń kesindisi, aına, túrli – tústi qaǵazdar.
Sabaqtyń barysy:
1. Uıymdastyrý kezeńi.
Psıhologıalyq kezeńi.
Armysyń dosym,
Kel maǵan qosyl.
Alaqanǵa salyp alaqan,
Sheńberge birge turaıyq.
Qolymyzdy kóterip,
Kúnniń nuryn alaıyq.
Ortamyzda kún nury,
Qushaqqa ony alaıyq.
- Al, qandaı jyly lebizderińdi bildiresińder?
Aıazdaı myqty bol!
Qardaı appaq bol!
Sýdaı taza bol!
Muǵalim:
Muzdaı móldir bol!
2. Tynys alýǵa arnalǵan jattyǵýlar
a) Alǵashqy qalpy (aıaq qosýly): orynnan turyp, ıyqtar ashyq; basyn túzý ustaý; bir qolyn dıafragmaǵa qoıyp, ekinshisin qabyrǵaǵa qoıady. «Bir» degende tereń dem alyp, tynysyn ustap qalady; 1, 2, 3, 4, 5 degende birqalypty dem shyǵarý (sanap turyp).
á) A. q. 1 – shi jattyǵýdaǵydaı. 1, 2 degende tereń tynys alyp; 1, 2, 3 degende demin ustap qalý; 1, 2, 3, 4, 5 degende birqalypty dem shyǵarý.
3. Mımıkalyq jattyǵýlar men bettiń bulshyq etterine massaj.
a) Lımon jegende. (3 – 4 ret)
á) Qýanǵanda. (3 – 4 ret)
b) Tańǵalǵanda. (4 – 5 ret)
v) Renjigende. (4 – 5 ret)
4. Eringe arnalǵan jattyǵý
a) Eki erindi aýyz ishine tartý. (1 - 4 ret)
á) Ústińgi jáne astyńǵy erindi ýqalaý. (1 - 4 ret)
b) Erindi aldyǵa sozýyn úıretý.
Túıisken erinderdi aldyǵa tútikshe tárizdi sozý. ( 1 - 5 ret)
v) Joǵarǵy jáne astyńǵy tisterdi kórsetip qınalmaı jymıý (balaǵa durys isteýdi úıretý úshin ishten «ı» dybysyn aıtý kerek). (1 - 5 ret)
5. Artıkýlásıalyq jattyǵýlar.
R dybysyna baılanysty jattyǵýlar jasaımyz.
«Kimniń tisi taza?»
Aýyzdy azdap ashyp tildi ońǵa – solǵa jyljytyp, tildiń ushymen joǵarǵy tisterin ish jaǵynan «tazalaý» kerek.
«Sylaqshy»
Jymıyp, aýzyn ashyp, tildi alǵa – artqa jyljyta otyryp, tildiń ushymen qatty tańdaıdy «sylaý» kerek.
«Dámdi tosap»
Jalpaq tilmen joǵarǵy erindi jalap, aýyz qýysyna kirgizý.
«Dabylshylar»
Jymıyp, aýzyn ashyp, til ushymen joǵarǵy ıister artynda «d» dybysyn anyq jáne birneshe ret qaıtalap «toqyldatý» kerek: d – d – d. Alǵashqyda «d» dybysyn aqyryn (baıaý), birte – birte jyldamdatyp aıtqyzý kerek.
6. Dybysty aıtýyn mashyqtandyrý.
Oıyn « Janýarlarǵa aınalamyz».
Bir, eki, úsh, janýarlarǵa aılanamyz.
Itti beıneleńder, ol qalaı yryldaıdy (rrrr).
Toqyldaq aǵashty qalaı toqyldatady (tr – r – r, tr – r – r).
Mysyq qalaı daýystaıdy (mýr – r – r – r).
Qarǵanyń balasy qarny ashyp anasyn daýystap shaqyrady (kar – r – r – r).
7. Býyndardy qaıtala (oqy).
Ra – ra – ra – ara Ar – ar – ar – qar
Ro – ro – ro – rom Or – or – or – tor
Rý – rý – rý – kerý Ýr – ýr – ýr – ýra
Ry – ry – ry – rys Yr – yr – yr – otyr
8. Sergitý sáti.
- R dybysynyń qóńili kóterilip, óleńdete bastady. Bizde oǵan qosylyp onyń óleńin aıtaıyq (Ra – ra – ra ushyp keldi ara. Ar – ar – ar taýǵa jaýdy qar. Yr – yr – yr sharshap qalsań otyr.
9. Dybystyń taldaý men jınaqtaý daǵdylaryn damytý.
Tapsyrmalar:
Ańnyń ataýy J dybysynan bastalyp, S dybysymen aıaqtalady.
Bul ne? (jolbarys). Neshe daýysty dybys bar? Neshe býynnan turady? «R» dybysynyń ornyn anyqtańdar. Bul sóz neshe dybys bar?
- Shashylyp qalǵan dybystardy jınap, sóz qurastyryńdar: «k», «i», «r», «k»,«e».
- Býyndary shatasyp ketken sózderden janýarlardyń attryn qurastyryńdar: ra - zeb, qyr - qas, ly - ǵash - qar.
9. Balalardy maqtap, madaqtaý.
10. Qorytyndy.
- Biz búgin sabaqta ne istedik?
Qandaı dybysty durys aıtýǵa úırendik?
11. Úıge tapsyrma berý.
Túzetýshilik maqsaty: Estý zeıinderin kóre otyryp, este saqtaý qabiletin, qıaldaryn elestetý qabiletin, aqyl – oı jáne fonematıkalyq estýlerin damytý.
Tárbıelik maqsaty: Balalardyń eńbekke degen súıispenshilikterin damytý, synypta tynysh otyrýǵa, úlkendi syılaý jáne qadirleýge tárbıeleý.
Sabaqtyń kórnekiligi: R fonemalarynyń artıkýlásıalyq keskini, tilge arnalǵan artıkýlásıalyq jattyǵýlardyń sýretteri. Áripterdiń kesindisi, aına, túrli – tústi qaǵazdar.
Sabaqtyń barysy:
1. Uıymdastyrý kezeńi.
Psıhologıalyq kezeńi.
Armysyń dosym,
Kel maǵan qosyl.
Alaqanǵa salyp alaqan,
Sheńberge birge turaıyq.
Qolymyzdy kóterip,
Kúnniń nuryn alaıyq.
Ortamyzda kún nury,
Qushaqqa ony alaıyq.
- Al, qandaı jyly lebizderińdi bildiresińder?
Aıazdaı myqty bol!
Qardaı appaq bol!
Sýdaı taza bol!
Muǵalim:
Muzdaı móldir bol!
2. Tynys alýǵa arnalǵan jattyǵýlar
a) Alǵashqy qalpy (aıaq qosýly): orynnan turyp, ıyqtar ashyq; basyn túzý ustaý; bir qolyn dıafragmaǵa qoıyp, ekinshisin qabyrǵaǵa qoıady. «Bir» degende tereń dem alyp, tynysyn ustap qalady; 1, 2, 3, 4, 5 degende birqalypty dem shyǵarý (sanap turyp).
á) A. q. 1 – shi jattyǵýdaǵydaı. 1, 2 degende tereń tynys alyp; 1, 2, 3 degende demin ustap qalý; 1, 2, 3, 4, 5 degende birqalypty dem shyǵarý.
3. Mımıkalyq jattyǵýlar men bettiń bulshyq etterine massaj.
a) Lımon jegende. (3 – 4 ret)
á) Qýanǵanda. (3 – 4 ret)
b) Tańǵalǵanda. (4 – 5 ret)
v) Renjigende. (4 – 5 ret)
4. Eringe arnalǵan jattyǵý
a) Eki erindi aýyz ishine tartý. (1 - 4 ret)
á) Ústińgi jáne astyńǵy erindi ýqalaý. (1 - 4 ret)
b) Erindi aldyǵa sozýyn úıretý.
Túıisken erinderdi aldyǵa tútikshe tárizdi sozý. ( 1 - 5 ret)
v) Joǵarǵy jáne astyńǵy tisterdi kórsetip qınalmaı jymıý (balaǵa durys isteýdi úıretý úshin ishten «ı» dybysyn aıtý kerek). (1 - 5 ret)
5. Artıkýlásıalyq jattyǵýlar.
R dybysyna baılanysty jattyǵýlar jasaımyz.
«Kimniń tisi taza?»
Aýyzdy azdap ashyp tildi ońǵa – solǵa jyljytyp, tildiń ushymen joǵarǵy tisterin ish jaǵynan «tazalaý» kerek.
«Sylaqshy»
Jymıyp, aýzyn ashyp, tildi alǵa – artqa jyljyta otyryp, tildiń ushymen qatty tańdaıdy «sylaý» kerek.
«Dámdi tosap»
Jalpaq tilmen joǵarǵy erindi jalap, aýyz qýysyna kirgizý.
«Dabylshylar»
Jymıyp, aýzyn ashyp, til ushymen joǵarǵy ıister artynda «d» dybysyn anyq jáne birneshe ret qaıtalap «toqyldatý» kerek: d – d – d. Alǵashqyda «d» dybysyn aqyryn (baıaý), birte – birte jyldamdatyp aıtqyzý kerek.
6. Dybysty aıtýyn mashyqtandyrý.
Oıyn « Janýarlarǵa aınalamyz».
Bir, eki, úsh, janýarlarǵa aılanamyz.
Itti beıneleńder, ol qalaı yryldaıdy (rrrr).
Toqyldaq aǵashty qalaı toqyldatady (tr – r – r, tr – r – r).
Mysyq qalaı daýystaıdy (mýr – r – r – r).
Qarǵanyń balasy qarny ashyp anasyn daýystap shaqyrady (kar – r – r – r).
7. Býyndardy qaıtala (oqy).
Ra – ra – ra – ara Ar – ar – ar – qar
Ro – ro – ro – rom Or – or – or – tor
Rý – rý – rý – kerý Ýr – ýr – ýr – ýra
Ry – ry – ry – rys Yr – yr – yr – otyr
8. Sergitý sáti.
- R dybysynyń qóńili kóterilip, óleńdete bastady. Bizde oǵan qosylyp onyń óleńin aıtaıyq (Ra – ra – ra ushyp keldi ara. Ar – ar – ar taýǵa jaýdy qar. Yr – yr – yr sharshap qalsań otyr.
9. Dybystyń taldaý men jınaqtaý daǵdylaryn damytý.
Tapsyrmalar:
Ańnyń ataýy J dybysynan bastalyp, S dybysymen aıaqtalady.
Bul ne? (jolbarys). Neshe daýysty dybys bar? Neshe býynnan turady? «R» dybysynyń ornyn anyqtańdar. Bul sóz neshe dybys bar?
- Shashylyp qalǵan dybystardy jınap, sóz qurastyryńdar: «k», «i», «r», «k»,«e».
- Býyndary shatasyp ketken sózderden janýarlardyń attryn qurastyryńdar: ra - zeb, qyr - qas, ly - ǵash - qar.
9. Balalardy maqtap, madaqtaý.
10. Qorytyndy.
- Biz búgin sabaqta ne istedik?
Qandaı dybysty durys aıtýǵa úırendik?
11. Úıge tapsyrma berý.
You Might Also Like
