Sońǵy jańartý

(Ózgertilgen ýaqyty 2 kún buryn)
Resmı is qaǵazdar tili
Qazaq tili 10 «A» synyby
(Aýdandyq qazaq tili men ádebıeti muǵalimderiniń semınary)
Qabanbaı batyr aýyly №41 orta mektebi, 12 - dárishana 21. 11. 12 jyl
Sabaqtyń taqyryby: Resmı is qaǵazdar tili.

Sabaqtyń maqsaty: 1. Bilimdilik - oqýshylardyń resmı is qaǵazdar tili materıaldaryn ıgerýge baǵdar berý;
2. Damytýshylyq – ıgerilgen bilimdi bekitip, tereńdetýge múmkindik týdyrý.
3. Tárbıelik - oqýshynyń bilgenin qoldana otyryp, shyǵarmashylyqpen jumys isteýine múmkindik jasaý, jaýapkershilik pen saýattylyqty shyńdaý.
Sabaqtyń uıymdastyrý formasy: jappaı, semınar.
Sabaqtyń túri (tıpi): Bilim men áreket tásilderin jalpylaý men júıeleý ıntegrasıalyq sabaǵy.
Sabaqtyń oqytylý ádisteri: Interaktıvti taqta, derekter, kórkem ádebıetter.
Jalpy dıdaktıkalyq ádis: zertteýshilik.
Dıdaktıkalyq mindetter turǵysynan aıqyndalatyn ádis: Meńgerilgen bilimdi qoldana bilýge úıretý.
Pánaralyq baılanys: quqyq, tarıh, ádebıet.
Sabaqtyń ótý barysy:
Uıymdastyrý kezeńi.
Sálemetsizder me, balalar! Búgingi qazaq tili sabaǵy belsendilikti, tereń bilimdi, ashyq ta anyq oıdy aıqyn kórsetýlerińdi talap etedi. Kúnimiz sátti bolsyn, bilimderiń ózderine serik bolsyn dep sabaǵymyzdy bastaýǵa kiriseıik.
Taqtada: Qarashanyń jıyrma biri.
Synyp jumysy.
Sabaǵymyzdy úıge berilgen 50 - jattyǵýdan bastaımyz.
1 - Slaıd. Interbelsendi taqtadaǵy suraqtar:
1. Jattyǵýda kimniń pikiri berilgen jáne qandaı oı qozǵaǵan?
( B. Momyshuly pikiri. Tildi shubarlap sóıleý, qazaq tiliniń oqytylý deńgeıin kóterý men til baılyǵyn zerttep jınaqtaý jónindegi azamattyq syny aıtylǵan.)
2. B. Momyshulyn qandaı oı mazalady, naqty dálel keltir.
( Qazaq mektebinde oqymaǵannan keıin, qazaq balalary kóshede oınap júrgende de oryssha sóılep, úı ishinde de ata – anasymen oryssha byldyrlasyp, osy kezde ana tilinen múlde qur qalǵan jastar qalada kóbeıipti.
3. Til máselesin kóterýge qandaı usynys, tilekterin aıtyp, jazady?
- Qazaqstanda, qazaq tili zańnyń ádildigi boıynsha memleket tili bolyp sanalsa.
- Barlyq oqý oryndarynda qazaq tili, qazaq ádebıeti, qazaq tarıhy mindetti sabaq bolýy kerek.
- Daldiń « Tolkovyı slovarynyń» úlgisimen atam zamannan bergi qazaq sózderi jasalyp, durys túsindirilip, ǵylymı kitap shyǵarylsa.
- Profesor Ýshakovtyń « Orfografıcheskıı slavarynyń» úlgisimen qazaq sózderin durys jazýǵa kómek kitapshasy jazylsa.
- « Qısyndyra qalasań otyn janar,
Kıystyra sóıleseń halyq nanar» dep aıtqandaı elge sheshendik mysal murasy qaıtyp, jurtshylyq sulý, sheber sóıleýdi ıgerse eken.
- Qazaq tili týraly úkimet, partıa qaýlysy shyǵyp, qala qazaqtaryn, qazaq oqymystylaryn tártipke shaqyryp, qazaq tilin respýblıkamyzda memleket tili etý zańyn qabyldasa.
4. Qazirgi kúnde B. Momyshulynyń tilek - usynystary oryndaldy ma, tilge qatysty «qazaq tili men quqyq» sabaqtarynan alǵan oı – túıinderińdi aıtyńdar.

* Oryndalǵanda qandaı. Oǵan dálel. 1989 jyly Qazaq QSR - iniń Til týraly Zańy qabyldandy.

*1990 jyly Qazaq KSR - degi qazaq tili jáne basqa ult tilderin damytýdyń 2000 jylǵa deıingi kezeńge arnalǵan memlekettik baǵdarlamasy jasaldy.

*1993 pen 1995 jyldary qabyldanǵan QR - nyń jańa konstıtýsıasynda qazaq tili memlekettik mártebege ıe boldy. Til zańynda qazaq tili memlekettik qamqorlyqqa alynatyny atap kórsetildi. 1989 jyly Til zańyn júzege asyrý úshin «Qazaq tili» qoǵamy quryldy.
*1993 jyly Qazaqstan úkimeti janynan Til komıteti quryldy.
*1997 jyly 11 shildede Til týraly zań tolyqtyrylyp qaıta shyqty.
*1998 jyly Til týraly Zańdy kúshine keltirý týraly Memlekettik
baǵdarlama jasaldy.
5. Qazaq tilinde memlekettik jáne jeke is júrgizý men zań aıasyndaǵy qujattardy qarastyratyn stıl qalaı atalady?
* Resmı is qaǵazdar stıli dep atalady.

Slaıd. Resmı is qaǵazdar tili

Muǵalim: Endeshe búgingi sabaǵymyzdyń taqyryby Resmı is qaǵazdar tili.
Byltyr biz 9 synypta bul stıl túrin ótkenbiz. Endi azdap esimizge túsirip, syzbany tolyqtyraıyq.
Slaıd. Resmı is qaǵazdar stıli
Qoldanylatyn orny → (Memlekettik jáne is júrgizý men zań aıasyndaǵy qujattar)
Maqsaty → ( habarlaý, aqparat, anyq málimet ber.)
Stıldik sıpaty → (Resmı, aqparattyq, eseptik, dál, naqty.)
Tildik amal – tásilderi → (kitabı, resmı sózder men tirkester, habarly sóılemder, daıar tirkester men termınder,
sózderi yqshamdy bolady.

( Interaktıvti taqtada syzba. Bala taqtaǵa shyǵý arqyly toltyrady.)
Muǵalim: Tamasha! Endigi kezekte resmı is qaǵazdar tiline qatysy bolatyn sóılemderdiń túrlerin, maǵynasyn, jasalý joldaryn bilýge baılanysty myna kestelerdi qarastyraıyq. Syzbaǵa aýyzsha jaýap beremiz.
Slaıd. Syzba №1.
№ Sóılem maǵynasy Qalaı aıtylady? Mysal keltir
1 Suraı, ótine aıtylatyn sóılem...
2 Habarlaı aıtylǵan sóılem...
3 Qýana, kóterińki aıtylǵan sóılem...

Slaıd. Syzba №2.
№ Jasalý joldary Qalaı aıtylady? Mysal keltir
1 Bastaýysh pen baıandaýyshtan turatyn sóılem
2 Bastaýysh bar sóılem
3 Bastaýysh múldem joq sóılem
4 Turlaýsyz sóılemder aralasqan sóılem
5 Keıbir sóılemderi túsirilip aıtylǵan sóz
6 Bes sóılem múshesi túgel qatysqan sóılem

( Oqýshylar jyldam ári tez aýyzsha - jazbasha túrde jaýap berip, mysaldaryn taqtaǵa jazyp, sóılem múshesine taldap bolǵan soń, qatarlarǵa bólinip, oqýlyqtaǵy berilgen tapsyrmalar boıynsha jumys júrgizedi.)
İ qatar.
53 - jattyǵý.
Belgili bir jumystyń júzege asyrylý barysy jaýapty mekemeniń jıyndarynda qarastyrylyp, uıymdastyrý komıtetiniń esebi jarnama agenttiliginde jazylyp berilsin.

İİ qatar.
«Qazaqstan Respýblıkasynyń tuńǵysh Prezıdenti» kúni merekelik sharaǵa shaqyrtý qaǵazyn jasańdar.

İİİ qatar.
54 - jattyǵý. Túıindeme. M. Maqataevtyń « Meniń anketam» óleńi boıynsha toltyrylady.

Aty - jóni _______________________
Mekenjaıy.______________________
Telefon_________________________
Jalpy aqparat___________________
Jumys tájirbıesi_________________
Mekeme ataýy, jyly, qalasy_______
Bilimi____________________________
Tildi bilýi________________________
Kompúterdi ıgerý________________
Áserı mindeti_____________________
Jeke qasıetteri___________________
Qosymsha aqparattar_______________
Qushtarlyǵy______________________
Usynym haty______________________

M. Maqataev Meniń anketam atty óleńi
Týǵan jeriń?
– Ulanymyn Qarasaz dep atalatyn aýyldyń.
– Týǵan jylyń?
– 1931. Qurdasymyn Shámildiń.
– Jynysyń kim?
– Erkekpin ǵoı, erkekpin!
Jáne - daǵy táýirmin...
– Partıada barsyń ba?
– Joqpyn.
Biraq komýnıstik kózqaraspen qaraımyn.
– Shyqqan tegiń?
– Sharýamyn.
Bar tirlikten baǵaly ony sanaımyn.
– Bilimiń she?
– Ortasha ǵoı.
Alaıda ózim joǵaryǵa balaımyn.
– Ana tiliń?
– Qazaqsha.
Qysylǵanda oryssha da, nemisshe de, taǵy bar.
– Qaıda istediń?
– Mynaý «Eńbek kitapshamnan» tanyp al.
Oqymaǵan, dıplomsyz demeseń,
Bir basymnan bar mamandyq tabylar.
– Mindettisiń be áskerge?
– Mindettimin.
Bizdiń áli jas keýde.
Jaýyngerdiń ulymyn ǵoı,
Janyn qıǵan Máskeýge.
– Sógis alyp kórdiń be?
– Ol jaǵynan perishte edim deı almaımyn
Men múlde.
Oıly - qyrly bul ómirde bolady ǵoı múlt ketý,
Ol ózi bir enshisi ǵoı ezdiń ári erdiń de...
– Shetelderde boldyń ba?
– Bolǵanym joq.
Olar maǵan turǵan da joq qol bulǵap.
Qalsam boldy, ólsem boldy jáıimmen,
Osy otyrǵan ornymda - aq.
– Meken - jáıiń?
– Meken - jáıim – jer meniń.
Jerde júrgen aqyn degen pendemin.
Qalam, qaǵaz, ýaqyt ber tek azdaǵan,
Men ómirdi jyrlaý úshin kelgenmin!
M. Maqataev óleńi kompúterden oqylady, biz tyńdaımyz. Sondaı - aq qoldaryna basylǵan sózderi beriledi.
Bolǵan soń birneshe oqýshynyń jaýaby tyńdalady.( Jumys ýaqyty 5 mınýt)

Shyǵarmashylyq jumys.
Q. Amanjolovtyń “Ózim týraly” óleńin alamyz. Ony oqýshylar burynǵy ótken stıl túrlerine toptastyra keltire jazý kerek.
Úzindi: Amanjol Raqymjannyń Qasymymyn,
Men qalǵan bir atanyn ǵasyrymyn.
Bireýge jurtta qalǵan jasyǵymyn,
Bireýge aspandaǵy asylymyn.

1. Kórkem ádebıet stıli.
2. Resmı stıl – Men, Amanjolov Qasym Raqymjanuly,...
3. Ǵylymı stıl – Óleń avtory – Amanjolov Qasym Raqymjanuly. Poezıa janrynda ózindik erekshe jazý stıli qalyptasqan, ádebı – teorıalyq termınderdi utymdy paıdalana biletin daryndy aqyn. Bul úzindide anaforany, antonımdik tásildi bılete bilgenin kórip turmyz.
4. Pýblısısıkalyq stıl. Bul joldardy estigen saıyn oıyma bir estelik oralady “Ózim týraly” óleńin Qasym aǵamyz poema etip bermek edi. Átteń. Qysqa ómir, aýyr syrqat bizden aıyrdy.

Pysyqtaýǵa slaıd.
Aýyz eki sóıleý stıli (qarym - qatynasty sıpattaıdy)

Kórkem ádebıet stıli (oqıǵany obrazdy túrde beıneleıdi)
Resmı is - qaǵazdar stıli (jazbasha qatynastardy quraıdy)
Pýblısısıkalyq stıl (gazet - jýrnal, maqalalar jatady.)
Ǵylymı stıl (izdenisti aýyzsha jáne jazbasha sýretteıdi)

Úı tapsyrmasy: 56 - jattyǵý. Berilgen materıaldyń jazylý stılin anyqtap, keste úlgisimen jumys jasaý.

Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.

You Might Also Like

Jańalyqtar

Jarnama