InfoHub Logo

Ońtústik Qazaqstan obylysy
Shardara aýdany
№ 16 kolej
Oryndaǵan: Tu-53 top stýdenti Alımbek Aıana Serıkbaıqyzy
Jetekshisi: Aıtenova Nurgýl Ydyrysqyzy

Rb men Ss-diń jaqsy qasıetteri ol olardyń óte joǵary fotoelektrlik efekgiligi, ıaǵnı elektrondardy jaryqtyń álsiz kózinde shaǵyldyrý bolyp tabylady. Osy metaldardy qoldanýdyń eń bastysy - sezııli fotoelement- ter. Sezııli vakýmdy fotoelementter ár túrli ottekti-kúmisti-sezııli, súrmeli-sezııli jáne t.b. Birinshileri tek tolqyn uzyndyǵynda emes kórinetin sáıkes spektrlerde jáne oǵan jaqyn ınfraqyzyl spektrlerde de árekettesedi.

Ekinshileri barlyq kórinetin spektrde áreksttesedi jáne últra kúlgin spektrde. Qazirgi tehnıkada fotoelementter óte keń jáne ár alýan.

Sezııdiń, kálsı, barıı, stronsıımen balqymalary belgili, olardyń turaqtylyǵy taza sezııge qaraǵanda joǵary. Bul balqymalar joǵary vakýmdy quraý úshin qoldanylady, ıaǵnı aýany joıý úshin, mysaly, radıolampalarda. Rýbıdıı tuzdary sırek medısınada qoldanynady, al sezıı tuzdary analntıkalyq hımıada, kóbine mıkrohımıalyq analızde qoldanylady.                                

Sezııdiń jasandy ızotopy - sezıı-137 ýrandy bólgende ıadrolyq reaktorlarda túziledi. Ol, gamma sáýle jáne medısınada radıoaktıvti kobált pen, fızıologıalyq qatynasta  qoldanylady. Basqa gamma shaǵylystyrýshylarǵa uqsas sezıı-137 tehnıkalyq maqsattarda, kóbine metalóndirýshi óndiriste diriste defektoskopıa úshin jáne ólshegish tehnıkada qoldanylýy múmkin. Sezıı-137-ni sterılızasıa, dezınfeksıada jáne konservileý ónimderin de qoldanylady. Rýbıdıı men sezııdiń, ortostannattary lúmınesentti tútik óndirýde qoldanylady, metaldyq sezıı býlary – vakýmdy lampalarda nıfraqyzyl sıgnalızasıa úshin qoldanylady.                                 

Rýbıı qosylystary spırt sıntezinde katalızator retinde sıntetıkalyq munaı alýda jáne basqa katalıtıkalyq prosesterde qoldanylady.                                                   

Rýbıdııdiń gıdrpı jáne borogıdrıdteri lıtıı  qosystaryna uqsas, avıasıa úshin joǵary kadorııli janarmaı retinde qoldanady, al rýbıdıı deıterıdin deıterıı alý úshin qoldanylady. Rýbıdıı men sezııdi qoldanýdyń tolyq málimetteri F.M. Perelman monografıasynda keltirilgen.

Ádebıetter tizimi:

1. Fersman A.E. Redkıe metaly. 1932, № 4-5.
2. Sajın N.P., Meerson G.A. Redkıe elementy v novoı tehnıke // Hım. naýka ı prom., 1956. T.İ, № 5.
3. Meerson G.A. ı Zelıkman A.N. Metalýrgıa redkıh metalov. Metıallýrgızdat, 1954.
4. Zelıkman A.N., Samsonov G.V., Kreın O.E. Metalýrgıa redkıh metalov. Metalýrgızdat, 1954.
5. Tronov V.G. Kklad rýsskıh ýchenyh v hımıý redkıh elementov. Izd. Znanıe, 1952.
6. Vınogradov A.P. Geohımıa redkıh ı rasseıannyh hımıcheskıh elementov v pochvah. Izd. AN SSSR, 1950

---