InfoHub Logo

Mańǵystaý oblysy Jańaózen qalasy
№18 «Mereke» bóbekjaıynyń dırektory
Ojahaeva Aıtbıbı Bakenovna        

Jaqsy minez ben aqyl kúshi birikse – bular adamgershilik qasıetter.
Ybyraı Altynsarın

 

Qazaq halqy ata-babamyzdyń baıtaq jerin tumsyqtyǵa shoqyttyrmaı, qanattyǵa qaqtyrmaı ustap, urpaqqa aman-saý jetkizýiniń ózi besiktegi náresteni adamgershilikke ǵana emes, Otansúıgishtikke, elin, jerin qorǵaýǵa tárbıelenýiniń negizgi dáıegi bolyp tabylady.

Búgingi tańda rýhanı bastaýlar men ımansyzdyq arasynda jankeshti kúres júrip jatqanyn eshkimde shyndyqqa janaspaıdy dep aıta almaıdy. Jandary názik balalardy adamzatqa jat qubylystardan qorǵap, olardyń boıyna ulttyq qundylyqtarymyzdy sińire otyryp, rýhanı-adamgershilikke, ultjandylyqqa  baýlýǵa bar kúshimizdi jumsaýymyz qajet-dep oılaımyn.

Tárbıe-balanyń rýhanı-adamgershiliginen,ultjandylyǵynan  bastaý alady. Biraq, qazirgi ata-analar balalardyń rýhanı damýyna múmkindik bermeı, erte jastan ıntellektik damytýǵa basymdyraq kóńil bólip júr. Olarǵa balasynyń árip tanyp, aǵylshyn tilinde sóıleýi mańyzdy bolyp tur. Oı-óreni qýyp júrip, kishkentaı adamnyń rýhanı-adamgershilik damýy tasada qalyp jatyr. Osyndaı keleńsizdiktiń aldyn - alý maqsatynda №18 «Mereke» bóbekjaı-baqshasy jalpy adamzattyq qundylyqtarǵa negizdelgen birtutas pedagogıkalyq proses qurý arqyly mektep jasyna  deıingi balanyń rýhanı-adamgershilik jáne patrıottyq damýyna qolaıly jaǵdaı jasap, mynadaı baǵyttarda oqý-tárbıe jumystaryn júrgizip otyr. 

1. Kúndelikti ómirde adamı qasıettiń elementterin oryndy qoldaný barysynda bala boıyna jan baılyǵyn darytý;

2. Bes bilim berý salalary boıynsha ótkiziletin oqý qyzmetterinde jáne odan tys kezde de ádis-tásilderdi utymdy qoldanyp,balany rýhanı- adamgershilikke jáne ultjandylyqqa tárbıeleý;

3. Balany rýhanı-adamgershilikke jáne ultjandylyqqa tárbıeleý  maqsatynda, ata - analardy balabaqsha ómirine aralastyrý arqyly yntymaqtastyqty nyǵaıtý.

Bala boıyna jan baılyǵyn darytý maqsatynda aldymen olardy «Sálemetsiz be?», «Saý bolyńyz!», «Rahmet», «Keshirersiz»,orys tilinde «Zdravstvýıte», «Dosvıdanıa», «Spasıbo!», «Pojalýısta»,aǵylshyn tilinde «Hello!», «Good-bye!», «Thank you!», «Please!»  degen sıaqty ádemi sózderdi aıtýǵa daǵdylandyryp, mádenıettilikke baýlımyz. Kúndelikti oqý qyzmetin Qazaqstan Respýblıkasynyń Gımnin oryndaýmen bastaýdy júıeli júrgizý arqyly bala boıynda óz ana tiline, óz Otanyna degen maqtanysh sezimi qalyptasatynyn ańǵardyq.

Qazaqstan Respýblıkasy mektepke deıingi tárbıe men oqytýdyń memlekettik jalpyǵa mindetti standartyna sáıkes bes bilim berý salasyn qamtı otyryp, balaǵa jan-jaqty tárbıe men bilim beremiz. Komýnıkasıa salasyna jatatyn oqý qyzmetteri arqyly bala boıynda adamı qundylyqtardy, ıaǵnı qaıyrymdylyq, kishipeıildilik, dostyq sıaqty ádemi qasıetterdi qalyptastyrýǵa bolady. Mysaly, «Qoshaqannyń týǵan kúni» atty aǵylshyn tilinen ótken oqý qyzmeti tek úsh tildi meńgertip qana qoımaı, baýyrmaldylyqqa, syılastyqqa tárbıeleıtinine kózimiz jetti.

Bóbekter óziniń damýyna qajetti nárseniń bárin de ertegiden alatyny barshamyzǵa aıan. Qazaqtyń ultyq ertegilerin ınterbelsendi taqta,teledıdar, kórneki quraldar arqyly mazmunymen tanystyra otyryp, jaman men jaqsyny, qaıyrymdylyq pen qatygezdikti ajyratýǵa, ertegi keıipkerleriniń jaǵymdy minez-qulyqtaryn bala boıyna sińirip, jamandyqtan aýlaq bolýǵa tárbıeleımiz.

«Tanym» salasy boıynsha ótkiziletin oqý qyzmetterinde de bala boıyna adamgershilik qundylyǵymyzdy quıýǵa bolady. Jaratylystaný boıynsha óz eline, jerine maqtan sezimin tárbıeleý maqsatynda ınterbelsendi taqta arqyly elordamyz Astana, qazirgi Nur-Sultan, Qazaqstannyń júregi - Almaty jáne taǵy basqa qalalaryna saıahat uıymdastyrdyq. Saıahat barysynda balanyń dúnıetanymy keńip, rýhanı  azyq alady. Sonymen qatar,Mańǵystaý ólkesi,Jańaózen qalasyndaǵy Ústirt  qoryǵy, kitaphana, meshit, murajaı sıaqty ádemi jerlerine,  mádenı keshenderine saıahat uıymdastyryp, óz týǵan, ósken jerine degen súıispenshilik sezimderi oıanǵanyn baıqadyq.

Qazaqstan Respýblıkasynyń Táýelsizdik kúnine oraı, «Ánshi balapan», «Súıkimdi búldirshin», «HHİ ǵasyr kóshbasshysy» sıaqty baıqaýlar, «Táýelsizdik - el tiregi», «Táýelsiz eldiń baqytty urpaǵy» atty erteńgilikter ótkizilip, tárbıelenýshiler óz Otanyn súıý, qasterleý, eldik belgilerin ardaqtaý syndy uǵymdardy sińirip, ultjandylyqqa tárbıelenedi. Osy maqsatta 7 mamyr - Qazaqstan Qarýly Kúshteri jáne 9 mamyr -  Uly jeńis kúnderine oraı Uly Otan soǵysy ardagerlerimen, qaladaǵy áskerı bólimsheniń jaýyngerlerimen kezdesý, «Ardagerler»  aleıasy, «Máńgilik  alaý» jáne áskerı bólimshesine saıahattar uıymdastyrylyp, ulylar erligine qurmet kórsetý jumystary turaqty jolǵa  qoıylǵan.

Sonymen qatar, «Ulttyq naqyshta jasalǵan quraldardy, elementterdi qoldaný arqyly qundylyqtarymyzdy bala boıyna quıý joldary» atty avtorlyq baǵdarlamam aıasynda da tárbıe jumystary júrgizilip keledi. Elimizdiń táýelsizdik alǵan jyldary Jańaózen qalasynda alǵash ana tilinde tálim beretin baqshany ashqan kezden bastap, atadan qalǵan asyl murany dáripteý maqsatynda kóptegen jumystar uıymdastyryp, sabaq ótkizgen pedagogtar úlken jetistikterge qol jetkizgen. Atap aıtsam, balalar ulttyq belbeý, qamshy, asyqtar, kıiz úı baýlarymen jalpy damytýshy jattyǵýlar, ıinaǵashtyń astymen tórt taǵandap, júremen júrip, eńbekteý, quraq kórpeshe, asyqtardyń arasymen ıreleńdep júgirip, qosaıaqtap sekirý sıaqty negizgi qımyldar oryndaý arqyly dene shynyqtyrý oqý qyzmetterinde ulttyq elementterdy paıdalanýǵa bolady. Baqshamyzdyń ozat tárbıeshisi Aınabat Jegenbaeva osy ádis- tásilderdi qoldana otyryp, ótkizgen oqý qyzmetimen qalalyq «Úzdik desant sabaq - 2014», «Úzdik dene shynyqtyrý sabaǵy – 2017» baıqaýlaryna qatysyp, İ oryndy ıelendi. Matematıka sensorıka oqý qyzmetterinde umyt bolyp bara jatqan, ulttyq qundylyqtarymyzdyń atyn atatyp sanaý, túsin, túrin ajyratý degen sıaqty uǵymdardy meńgertemiz. Mysaly, kıiz úıdiń shańyraǵy – dóńgelekke, syqyrlaýyq, tekemet, túskıiz, kebeje, qorjyndardyń – tiktórtburyshqa uqsaıtynyn túsindirip, sergitý sátterinde júndi tútip, ony sabaýmen sabap, urshyqpen ıirip, órmekpen ala terý toqý sátterin beınelep, ony ándete aıtý arqyly bala kúndelikti qoldanysta joq nárselerdi esinde saqtaıdy, óz ultynyń ádemi dúnıesin maqtan etý sezimi qalyptasady. Balabaqshanyń úlgili tárbıeshisi Almagúl Balabatyrova bul tehnologıany óz isinde utymdy paıdalana otyryp, nátıjesinde qalalyq «Úzdik panoramalyq sabaq – 2018» baıqaýynda oqý qyzmetin kórsetip, İ oryn ıelendi.

Ulttyq asyl qasıetterdi, aqyl-parasatty jas urpaqqa ómirlik azyq etý maqsatynda bóbekjaı-baqshamyzda «Ájeniń sózi - asyldyń  kózi»,  «Kishkentaı Arý, kishkentaı Sultan, naýryz toıynda aıtys óneri, tusaý kesý, besikke salý, bata berý rásimderin sahnalandyrý túrinde  kórsetip, qazaqtyń ulttyq salt-dástúrlerin qurmetteýge tárbıeleımiz. Halqymyzda «Balany - jastan» degen danalyq sóz bar. Sondyqtan  tárbıeniń tal besikten bastalatynyn eskersek, ata-babadan kele jatqan dástúrdi ózimiz túpkilikti túsinip, balalarymyzǵa sol tárbıeniń nárin  sińire bilsek, bul qazirgi zamanda bala tárbıesine qosqan qomaqty úlesimiz bolary sózsiz.

Balanyń shyǵarmashylyq salasy boıynsha mýzyka, beıneleý óneri arqyly da jan-jaqty damıtyny ras.

1 naýryz - alǵys aıtý, 8naýryz - analar  kúnderi  erteńgilikterin ótkize otyryp, olardyń ózderin dúnıege akelgen anasyna rahmet,  baýyrlarynyń, dostarynyń  jasaǵan  ıgi isterine  alǵys  aıtyp, júregin qýanysh sezimi baýraıtynyn baıqap, mundaı sharalardy kóptep  júrgizýdi qolǵa aldyq. 

«Áleýmet» bilim berý salasy boıynsha balalardy rýhanı adamgershilikke tárbıeleý «Ózin-ózi taný», «Qorshaǵan ortamen tanysý», «Ekologıa» oqý qyzmetteri arqyly da beriledi. Ár oqý qyzmeti «Ózin-ózi taný» pániniń elementi shattyq sheńberinen bastalady. Mysaly, balalar bir-birine «Sen ádemisiń!», «Sen aqyldysyń!», «Sen myrzasyń!» degen teńeýlermen tilekterin bildirip, olardyń sabaqqa  qyzyǵýshylyqtary artyp, dostyq qatynasy nyǵaıa túsip, ózin baǵalaý sezimi artady. Serýende, saıahatta dúnıetanymy keńeıip, olardy jaqsy kórý, súıý sezimi kúsheıedi. Mysaly, janýarlardy, ósimdikterdi aıalap, olarǵa qamqorlyq jasaý arqyly adamı qasıetteri qalyptasa bastaıdy.

Eń aldymen bala tárbıesi otbasynan bastalady. Otbasynda berilmegen tárbıeni sábı basqa jerden taba almaıdy. Sondyqtan  balabaqshamyzda uıymdastyrylatyn árbir shara kezinde ata-analardy mindetti túrde belsendilikpen qatystyrý kúndelikti kún tártibinde jolǵa qoıylǵan. Bilim men tárbıe eki jaqtan bolǵan kezde ǵana sapaly nátıje alarymyz anyq. Osy maqsatta ata-analarmen jumys  josparyna sáıkes jınalystar, dóńgelek ústelder, pikirtalastar, trenıńter, ashyq esik kúnderi, saıystar ótkizý arqyly jan-jaqty  tárbıeniń nátıjesin kórip otyrmyz.Mysaly,                            

"1 mamyr - Qazaqstandaǵy halyqtar yntymaqtastyǵy» kúnine oraı jýyrda ǵana «Dostyǵymyz jarasqan!» atty festıvál uıymdastyryldy. Sharany ótkizýdegi maqsatymyz - ata-anamen balabaqsha arasyndaǵy tyǵyz baılanysty arttyrý boldy. Bul festıválge ata-analar  balalarymen qatysyp, Qazaqstanda mekendeıtin ult ókilderiniń tilin, ónerin, mádenıetin dáriptep, bala boıynda basqa ult ókilderine degen  syılastyq sezimi tárbıelendi.

Mekemede ata-analar janynan qurylǵan Qamqorshylyq keńes músheleriniń de balany rýhanı-adamgershilikke tárbıeleýde qosqan úlesi mol. Olar jylyna 2 ret «Aıaly alaqan» atty qaıyrymdylyq aksıasyn uıymdastyryp, az qamtylǵan otbasy balalaryna syılyq taratýdy úrdiske aınaldyrǵan. Sonymen qatar, olar sáýir aıynda ótkizilgen  «Bir tal kesseń, on tal ek» atty aksıasyna oraı balabaqsha aýlasyn abattandyrýǵa, kógaldandyrýǵa da belsendilikpen atsalysty.

Egemendi elimizdiń  tiregi – bilimdi urpaq ekeni barshamyzǵa málim. Sýsyz, qurǵaq, tasa, kóleńke jerge dán ekseń ónbeıtini sıaqty, jas  urpaqty tárbıelemesek óspeıdi, ónbeıdi. Sondyqtan da «Meniń Otanym - Qazaqstan» dep oılaıtyn, júregi «Elim, jerim» dep soǵatyn azamat tárbıeleý – bárimizdiń mindetimiz - dep túsinemin.

V zaklúchenıı doklada ız svoego opyta raboty hochý pojelat vsem zdorová ı ýspehov v rabote!

In conclusion I want to wish health and success for everyone!

Óz is-tájirıbemnen alynǵan qysqasha baıandamamdy aıaqtaı otyryp, barshańyzǵa densaýlyq, isterińizge sáttilik tileımin!

---