InfoHub Logo

Sákeńdi jurt kóp oqıdy, kóp izdenedi, óziniń salasynyń myqty mamany dep aıtady. Sákeń qaıbir jyldary jastyq shaǵynda úlken bir qaladan baryp bilim alyp kelgen. Sonda Sákeńniń eldiń ishinde tek qart áke-sheshesi ǵana tursa kerek. Sákeń keıin oqýyn bitirgende sol qalada qyzmette qalýyna mol múmkindik týyp turǵanyna da qaramastan, qarttaryna alańdasa kerek, elge oralady. Sákeńdeı bilimdi jigitter eldiń ishine de kerek bolyp turǵan ǵoı.

Sákeń kele eńbekke kirisedi. Eldiń arýyna qosylady. Obaly ne kerek, Sákeńniń súıip alǵan jary Sákeńniń ata-anasyna báıek bolyp qyzmetin jasapty, kútip-baǵypty, qas-qabaǵyna qarapty. Keıin qarttar ómirden óterinde kelini men balasyna alǵysyn jaýdyra-jaýdyra ótken desedi. "Ata-anaǵa qarasań, Sákeńderdeı-aq qara-aý!" dep eldiń ańyz qylatyny da sodan ǵoı.

Sákeń sodan keıin óziniń balalaryn jetildirýge kirisedi. Jańadan úı salady. Sákeńe bireýler "Úıdi ana betkeıden nege turǵyzbaısyz, Sáke. Jańadan salynyp jatqan úıler sol betkeıden turǵyzylyp jatyr ǵoı" degeninde, Sákeń: "Úıdi qarttarymnyń ot jaqqan jerinen turǵyzam. Úı qara shańyraqtyń ornynan kóterilýi tıis", - depti. Sákeńniń balalary osy úıdiń ishinde ósip-jetilgen. Sákeń balalaryna jaqsy tárbıe bergen áke desedi. Sákeńniń únemi balalaryna aıtatyny: "Óz zamanyńa saı oınap-kúlme dep aıtpaımyn. Biraq esti bolyńdar. Ýaqyt degen áne-mine degenshe ótip ketedi. Sol kezde ózińniń shańyraǵyńnyń aıasynda ǵana ulaǵat aıtýshy emes, kópke, ózderińnen kishilerge ulaǵat aıtýshy dárejesinde bolyńdar", - deıdi eken. Sákeńniń ózi de sondaı kisi ǵoı. Balalary Sákeń aıtqan bıikke kóterile aldy ma, joq pa, belgisiz, biraq Sákeńniń ul-qyzdarynyń ishinde shetke shyqqan biri bolǵan joq, bári de joǵary bilim alyp, ómirden óz ornyn taýyp ketti.

Sákeń keıin zaman ózgergende aıtatyn edi: "Endigi jerde oqýymdy bitirdim, jumysqa ornalastym, osymen boldy degen áńgime bolmaıdy. Óne boıy oqýǵa týra keletin zaman bolyp tur. Bul burynda da aıtylatyn. Endigi jerde odan da mańyzdy bolyp aıtylady. Myna muǵalim degen halyqtarǵa talapty óte kóbirek qoıyp jatyr ǵoı. Bul, jalpy, barlyq salanyń mamandaryna da qoıylatyn talap. Endigi jerde ár adam óziniń eńbek etip júrgen salasynda ózi izdenýshi, ózi jańalyq ashýshy dárejesinde bolýy kerek. Bul úshin kóp oqý, kóp izdený, kóp bilim alý kerek. Biz tek ár saladaǵy osyndaı kadrlarmen ǵana qýatty memleketke aınala alamyz" deıtin.

Sákeń ótkende ózi bilim alǵan úlken qalaǵa joly túsip baryp qaıtty. "Qyz - óris" degen. Sákeńniń osy qalada sol jerden bilim alyp, sol jaqqa turmysqa shyqqan qyzy turýshy edi. Sákeń osynda birneshe kún boldy. Qaıtarda baıaǵy eski ádetimen ózimen birge kitap satyp ala qaıtty. Sol kitaptardyń ishinde Sákeńniń óziniń salasy boıynsha jazylǵan bir kitap bar edi. Sákeń úıine kelgesin álgi kitapty kúni-túni bas almaı oqydy. Sákeńniń óziniń de osy ilimnen kókireginde negizi bar adam ǵoı. Bir kezde Sákeń oqyǵanda Sákeńe de nebir myqty-myqty degen ǵalym-ustazdar dáris bergen. Sákeńniń kókiregindegi ilimniń irgetasynyń áý bastaǵy túpqazyǵyn osy ustazdary qalaǵan. Sákeń kitapty oqı otyryp, ondaǵy jańashyldyqqa súısindi. Sákeń osy sát óziniń jas bolmaǵandyǵyna ókindi. Qaıtadan jas maman bolyp eńbek jolyn bastasa, burynǵydan da ilkimdi, burynǵydan da ónimdi eńbek etetindeı kórindi. Biraq Sákeńderdiń jasy da áne-mine degenshe zeınet demalysyna ilingeli turǵan kisiler ǵoı. Degenmen Sákeń túńiletindeı ne bar. Sákeńniń artynan qaýlap ósip búgingi zamannyń jastary kele jatyr emes pe. Sákeń osyǵan qýanady. Sákeńniń óziniń janyna da ótkende ǵana bir osyndaı jas áriptesi kelip jumysqa turǵan. Sákeń osy jigitke ish tartady. Óıtkeni bilim alǵan salasy ortaq.

Sákeń endi osy kitapty óziniń jas áriptesine bermek boldy. Osy oımen kitapty jumysyna ala keldi. Jurtpen sóılesip otyryp, kenet kitap esine túse ketti. Kitapty aldy da, jas áriptesine usyndy.

- Myna kitapty oqyp shyq, - dedi Sákeń. - Bizdiń salamyzdan jazylǵan eńbek eken. Sonan soń osy jóninde pikirleseıik.

Jigit qıpaqtap qaldy. Jalpy, kitapqa zaýqy joq edi. Sákeń usynǵan kitapty ne alaryn, ne almasyn bilmedi. Alaıyn dese, erteń Sákeń kitapty oqyp shyqtyń ba dep surasa, ne bolmaq. Almaıyn dese, aǵa áriptestiń usynǵan qolyn qaıtarý qıyn. Jigittiń oılanyp-oılanyp baryp aıtqany:

- Sáke, kitap sizde tura bersin. Keıin bir qoıdyń kezegi kelgende alyp oqyrmyn, - dedi.

Sákeńniń myna jaýapqa aýzy ańqıdy da qaldy.

- Aý, shyraǵym-aý, - dedi Sákeń. - Dúnıejúzinde qanshama memleket bar. Sol memleketterde qansha halyq turady. Sonda solar kitap oqý úshin qoıdyń kezegi qashan keledi dep kútip otyrady ma eken?

Otyrǵan jurt Sákeńniń sózine jaryla kúldi. Biraq eshqaısysy da kitapty maǵan berińizshi, Sáke, kórip shyǵaıyn demedi. Qaıta kitaptan boıyn aýlaq ustaǵysy kelgendeı, sheginshektep otyrdy. Sákeń "óı!" dep, áldeneden túńilgendeı, kitapty ústeldiń ústine qoıdy. Sý jańa muqabaly kitap bul jerde Sákeńnen basqa eshkimge de kerek bolmaı qaldym-aý degendeı, ústeldiń bir buryshynda bir túrli qońyraıyp jatty.

---