InfoHub Logo

Botaǵa...

Sútteı aq telefon shyldyr ete túsken. Sol-aq eken kúpti kóńili nildeı buzylyp, ne isterin bilmeı daǵdarǵan. Aq telefon taǵy shyryl qaqty. Jáı kúnde janyna jaǵyp, qulaǵyna juǵymdy estiletin shyldyr abaısyzda quıryǵyn esik qysyp qalǵan mysyqtaı shar ete túsip, tarǵyldana qaldy.

Dáti shydamaǵan qol kótergen boıda:

— Áleý-áleý, Máýliqan! — degen áıeldiń jińishke, tanys daýysy anyq estildi.

Jigit jaǵy qarysqandaı únsiz. Sol qabaǵy oqys tartyp, demde bulttaı túıilgen.

— ... — (!)

— Nege úndemeısiń? — Áıel úninen degbirsizdengendik bilingen.— Máýliqan, saǵan ne bolǵan? Ne qylyp habarlaspaı kettiń?.. (Jigitten jaýap kútken syńaımen telefon qulaǵy bir sát tyna qaldy. Jas áıeldiń mamyqtaı jumsaq, ystyq demin telefon qulaǵynan-aq et júrekpen sezip turdy. Kómeıine qysyltań túıin baılanyp, boıyn belgisiz bir tolqyn sharpyp ótti...) Birdeme deshi, Máýliqan? Meni qorqytpashy! Ne bop qaldy? Qoıshy endi, janym!. Qoı, qoıa ǵoı! Qınamashy, qımasym!.. Boldy endi, óziń amanbysyń!?.

— Amanbyz!.. Menen bir bilmestik ótti, — dep Máýliqan toqtap qaldy da, tez jalǵady.—Biz endi kezdespeımiz. Maǵan qaıtyp telefon shalmańyz?!.

— Nege? — Jas áıeldiń sezimin jasyra almas ádetimen tańdanǵan daýys tap qulaǵynyń túbinen estildi. — Máýliqan, “shalmańyz” dep syzylyp turǵanyń ne? Bir-birimizdi biletindeı, túsinetindeı kúıge jetken edik qoı.

... Máýliqan til qatqan joq.

— Túsinsem buıyrmasyn? Ne bolsa da aıtyp óltirseńshi! Kisiniń quny bolsa da...— dep áıel býlyǵyp qaldy.

— Budan da qunǵa jyǵylǵanym abyroı edi...— Máýliqan bir-aq kesti.

—Qoı-qoı, Maǵashym! Soǵursha taýsylatyndaı ne bolǵan? Kóńiliń qalatyndaı neniń reti bar? Álde... ál-de... Áıgerim be, kedergi?..— degen áıeldiń kóńil aýlaı shyqqan úni, sharasyz hali jigittiń shamyna tıdi.

— Taljan, bári de bitti! Hosh bop tur. Endi telefon soǵýyń artyq... Men sóılese almaımyn! — dep telefon qulaǵyn qoıa saldy.

Ol ornynan asyǵys qozǵalyp, qońyr shıfonerden syrt kıimin qolyna ilgende telefon qaıyra shyryldady. Biraq ol qaıyryla qoıǵan joq. Bólmeni jedel kilttep, jas sábıdeı shyr-shyr etip jatqan telefonnan aýlaq ketýge asyqqan.

Máýliqan ózi qyzmet isteıtin kóp qabatty mekemeden tez uzap, jeńil-jelpi kólik qaıshalasyp jatqan qalanyń endi kóshesin qıyp ótip, aýmaǵy kósh qonalqalyqtaı shaǵyn saıabaqqa qaraı bettedi. Bulyńǵyr kúnde salqyn da syzdy saıabaqtyń ishin qıǵan tassoqpaqtardan qıystaý ornalasqan oryndyqqa tize búkken. Qaltasynan temeki alyp tutatty. Qol saǵatyna qarap edi, túski asqa áli erte eken. Temekisin sora túsip, taban astynda taptalyp jatqan sarǵaıǵan japyraqtarǵa kóz saldy. Oıpyl-toıpyl kóńilin muń shaldy. Kóterem maldyń aryq qabyrǵasyndaı arsa-arsa qaraǵashtardyń salmalanǵan jýan butaqtary men sıdyıǵan kók terekterdiń qulazyńqy kebine qarap, ońashalaý oryn tepken bir túp balapan shyrshaǵa kóz toqtatqan. Etegine sheıin ınedeı búrimen qymtanǵan jas shyrsha kózine tym jyly ushyrap kórindi. Meıram kúnderi dóńgelengen búrme etekti kóılek kıgen qutty qazaq qyzdaryn eske túsirgendeı... Kúzgi jańbyr jaýǵannan ba — jap-jasyl. Balbyraǵan jasań.

Saıabaq tassoqpaqtarynyń boıyna qaz-qatar sánge otyrǵyzylǵan óz syńarlarynan artylyp qalǵan, álde “ólip qalǵan” dep jeke otyrǵyza salǵan kóshet bolsa kerek, jetimsirep jalǵyz tur. Jamalynan jurdaı surǵylt, júdeý baqtyń bir buryshynda eleýsizdeý boı túzep, túsin bılegen balapan shyrsha men óńi baıaǵyda-aq ońǵan jup-jumsaq, dymqyl tartqan, jer jastanǵan japyraqtarǵa janaryn tikken Máýliqan óz oıyna shym-shym batyp, uzaq otyrdy. Túski asqa da zaýqy soqpaǵan.

Tek temekini ǵana jalǵyz ózi qushyrlana shekken. Barmaqtaı-barmaqtaı qysqa tuqylyn qasyndaǵy qaldyq tastaıtyn qoqys túbekke sóndirmesten laqtyra berdi.

* * *

Taljan... tym jaqyndasyp ketip edi. Júregi bir tylsym jaıdy sezgen. Iá, sezgen! Biraq mundaı sumdyqqa mańdaıymen soǵylaryn sezgen joq. Kimniń qıalyna kirip, oıyna oralar dál osyndaı jaı?.. Tipti múmkin emes. Sýretti kórgen sátte óz kózine ózi sener-senbesin bilmeı telmirip, kómeıi qurǵap, tilge kele almaı qalǵan.

Qasynda bos fotosýretterdi aqtaryp otyrǵan úsh jasar Áıgerim:

— Taljan men kóke. Kóke...— dep qolyndaǵy jansyz qos beıneni saýsaqtarymen nuqyǵanda ǵana es jıǵandaı bolǵan Máýliqan.

As úı jaqta júrgen Taljanǵa:

— Taljan, munda kelip ketshi, — dep úni jer astynan shyqqandaı qumyǵyp jetken.

— Qazir, as da daıyn bop qaldy.

— Taljan tátem samsa pisilip jatyl,— dep, Áıgerim “r” dybysyn “l”-ǵa aıyrbastaı taq ete tústi.

Qıma bel, uzyn etek halat kıgen Taljan Máýliqannyń qolyndaǵy sýretke kózi túskende aq quba óńi qubylyp, birtúrli surlanyp, ile qyzǵylt tartty.

— Kókesi me? — dedi Máýliqan. Endigi óz-ózine kelip, daýysy anyq ta qatqyl estilgen.

Dóńgelengen túrik erinderin jymqyra tistelegen Taljan:

— Iá! — dedi.— Ákesi ǵoı, jyrtyp tastaı almadym...

Máýliqan ústine muzdaı sý quıyp jibergendeı, dıvan ústinen oqys atyp turdy. Bir aýyz tilge kelmesten shyǵar esikke bettedi. Taljan artynan ergen joq. Janaryna jas tyǵylyp, úni shyqpaı qalǵan. Jigit bolsa, apyl-qupyl kıinip, esikti serpe tars japty. Qaıyrylmastaı qatty japty.

...Taljanmen oıda-joqta tanysqan edi. Jaqynda. Bir jarym aıdaı ǵana ýaqyt ótken...

Jazǵy mezgilden qysqa qys ýaqytyna saǵaty jyljytqaly Almatyda kún erte qonaqtap, ymyrt tez túsetin. Qyzmetten keshtetip qaıtqan Máýliqan tramvaıdyń artqy esiginen kirgende ishinde adam az eken. Týra esikke qarama-qarsy qabyrǵaǵa súıenip, tereze jaqtaýynan tysqa kóz qadaǵan aq quba qaryndastyń qasyna bul da súıenip, urlana qaraı bergen. Máýliqannyń qıǵashtaı kóz suǵyn qadaı bergenin sezse de sezbegensip, qyz da kóńil aýdarmaǵansydy. Bul kóz qıyǵyn basqa jaqqa aýdaryp áketkende, ol da synaı kózin tóńkergenin Máýliqan ańǵaryp qaldy.

Ekeýi de ishteı synasyp, syrttaı janar tiktep turǵanda tramvaı da sońǵy aıaldamaǵa syqyrlaı toqtady. Máýliqan esikke buryn umtyldy. Ózi túser-túspesten qyzǵa qolyn usynǵan. Mundaı batyldyqty kútpegen ol sál abyrjyp qalyp, sol qolyn berdi. Jerge biz ókshe etigi tıgen boıda:

— Rahmet! — dep, sypaıy ǵana synyq únmen, eppen qolyn tartyp aldy.

Máýliqan:

— Búgin kún qarańǵy eken, qaı jerge barasyz, shyǵaryp salaıyn,— dedi erkindep.

Qyz da keıbir qaryndastardaı ótirik qylymsı qoımady. Birden:

— Sizdiń kezdeskenińiz qandaı jaqsy boldy. Bir qurbymnyń úıine kele jatyr edim. Endi qoryqpaıtyn boldym,— dedi ashyq-jarqyn.

— Tún balasynda bul jaqta “jýlıkter” kóp, abaılańyz! — dep, Máýliqan bir jaǵynan qamqorsı, bir jaǵynan áńgimeni jalǵastyrǵysy keldi. — Men osy mańaıda turamyn, kóbisi syrttaı tanıdy.

— Onda qorqynysh joq, tek ózińiz tonap júrmeńiz,— dep, qyz sylqyldaı kúlip jiberdi.

— Álbette, biraq sizdi tonamaımyn — urlaımyn.

— Qalaı? Osylaı kele jatyp, men sizben tanys ta emespin ǵoı. Syrymdy da bilmeısiz?.. — Beıtanys qyz taǵy da kúldi.

Kóshe shamdaryn jazdyń kúnderinde-aq “júgirmekter” tas atyp syndyryp tastaǵan shetkerek jaqtaǵy jataǵan úılerdi ońasha kóshede qyz kúlkisi qońyraýdaı tunyq estilgen.

— “Syryn bilmegen attyń syrtynan júrme” demeksiz ǵoı. Meıli. Sizdi qaryndas kózińizden tanyp turmyn...— dep, Máýliqan óziniń artyqtaý ketip bara jatqanyn bilip, tiliniń ushyna tirelgen sózderdi kómeıinde kómip qaldy.

— Solaı ma?

— Dál solaı, endi tanysyp qoıalyq,— dep Máýliqan qatar kele jatsa da oń qolyn usyna berdi,— Máýliqan.

Qyz da qysylyp-qymtyrylmaı: “Taljan”,— dedi júrisin baıaýlatyp. Qyzdyń qoly muzdaı eken.

— Esimińiz — eshkimde kezdespeıtin “dıfısıt”, tek qolyńyz tońyp qalypty, — dedi Máýliqan sezimin búge almaı.

— Rahmet, madaǵyńyz artyqtaý shyqty.

— Joǵada, o ne degeniń, Taljan. Ózim tuńǵysh estip turmyn. Shyn sózim! — Máýliqan qyz renjip qaldy ma degendeı, óz-ózinen eriksiz shyj-byj boldy. “Munym ne?” dep ishteı nalyp ta qoıdy.

— Mine, biz kelip te qaldyq. Saý bolyp tur! — dep Taljan salqyn qolyn usyndy. Qyz da syralǵylastyq tanytyp, “senge” kóshipti.

— Saý bol! Biraq men seni qaıdan tabam? Telefonyńdy tastap ket,— dep, Máýliqan Taljannyń tońazyǵan saý-saqtarynan aıyryla almady. Ózi de umytyp ketken bilem.

Taljan jymıa kúlip:

— Saýsaǵymdy syndyrdyńyz ǵoı,— dedi.

Sonda ǵana ábestik jasaǵanyn ańǵarǵan Máýliqan sál bosatty da:

— Bolmasa, ádresińdi aıt!—dedi jalynǵandaı jumsaq únmen.

— Jaraıdy, qoımadyńyz ǵoı,— dep qyz jigitpen aralyqty saqtaıtyn, jipsiz baılaıtyn “sizge” kóship aldy.— Esińizge ustaı alsańyz — ustadyńyz. Bir-aq ret aıtam,— dedi de, “21”-den bastalatyn nómirdi qadap-qadap sanady.

Aýyzba-aýyz kúbirlegen Máýliqan qaǵyp alýǵa tyrysty. Jigittiń yp-ystyq alaqanynan súırik saýsaqtaryn bosatyp alǵan Taljan esik aldynda samaladaı jaryq túsip turǵan kók qaqpaǵa júgire basyp, ǵaıyp boldy.

Ar jaqtan shynjyryn súıretken ıt arp-arp etip qysqa úrdi de úni óshti. Daýysy zor. Tóbet bolsa kerek.

Máýliqan da qarańǵy kóshede keri burylǵan.

Ol páter jaldap turatyn. Páterine jetkenshe Taljannyń telefon nómirin san márte qaıtalady. Telefon nómiriniń aqıqattyǵyna kúmán keltirgen joq. Tek, duǵadaı qaıyrǵan qaıran nómir qyzdyń úıiniki, ıakı jumys ornyniki ekenin aıyra almaǵan. Ony anyqtaý ońaı ǵoı biraq.

Erteńgisin kúni boıy qońyraýlatyp, Taljannyń telefon qulaǵyn kótere almaı qoıdy. Demek, úıinde eshkim joq. Ózi jumysta bolǵany. Qaıda isteıdi eken?.. Úrip aýyzǵa salǵandaı...

Máýliqannyń ózi bolsa — súr boıdaq. Qýalaǵan qur attaı...

Joǵarǵy oqý ornyn aıaqtasymen qalada qalyp, qyzmetke ornalasqan-tyn. Keshikpeı ásker qataryna shaqyrdy da eriksiz attanyp ketken. Eki jyldyq áskerı ómirden qaǵajý kórip, bar bilgeninen shala aıyrylyp oralǵannan soń, qaıta qalaǵa tartqan. Aýylda bul aıaldaıtyn eshteme qalmaǵandaı kóringen. Sol baıaǵy óli tynyshtyq, sol baıaǵy jaıbaraqat, jadaǵaı jatqan jurt. Sol baıaǵy júdeý tirlik. Eshteńe de qaperine kirip-shyǵar emes... Biraq osy bir marǵaý tirshiligimen-aq keń tynystap, baıaǵy darhan minezinen aınymaǵan. Bul bes jyl oqyp támamdaǵan mamandyqtyń da aýyldy jerde qajeti shamaly. Qaıdaǵy bir statısıka ınjeneri. Mamandyq ta qalaǵa qaıtýǵa qamshy bolǵan.

Páter jaldap, kún kórgeli de bir jyldan asqan. Ózgergen eshteńe joq. Báz baıaǵy salt basty, sabaý qamshyly júdeý jastyq ǵumyr jyljyp jatyr. Qýanyshy men qaıǵysy aıdaı qorǵalaǵan ómir de... Anda-sanda ǵana týǵan aýylǵa, aǵaıyn-týǵanǵa degen saǵynysh tanaý kótertip, jeldeıtini bar. Áıtpese, mektep bitirgeli áke-shesheden, aǵa-baýyrdan alys júrgen jeti-segiz jyl muny sýyq baýyr, jat jandy qylyp tastaǵany Allaǵa da aıan. Keı-keıde týǵan jer men balalyǵy ótken shańyraǵyna baryp qalǵanda, qalanyń qytymyr tirligine eti ólip ketken buǵan bári bóten-bógde áserde qaldyratyn, júregin belgisiz bir sýyq sezim shabaqtap ótetin.

Salqyn kóńil, saıaq ómir de ózine baýrap alǵaly alqalaǵan topty jerge de kóp jolamaıtyndy shyǵardy. Kóbine-kóp jalǵyz júrgendi, ońasha oıǵa berilgendi qalaıtyn. Áıteýir, belgili bir shekara qalyptastyrǵan, sanaǵa syzat túsirgen saıaq sezim keıingi kezde bılep alǵan-tuǵyn.

...Qala ishinde jaryq janyp, kóz baılanyp ketse de, jumys aıaǵy bolyp, jurt erterek úıdi-úıine tarqasa da Máýliqan bólmesinen shyǵa qoımady. El aıaǵyn kútti.

Erteńnen qara keshke nómirin terip ala almaǵan Taljanǵa keshtetip telefon shalǵysy kelgen. Munyń qońyraýyn kóp kúttirmeı-aq:

— Ál-óý, ál-óý! — degen jas balanyń názik úni estildi.

Máýliqan alǵashqy sátte sasyp qaldy da, “óz úıinde turatyn boldy ǵoı” degen oımen:

— Taljan kerek edi, Taljan? — dep salmaqpen surady.

— Tal-jan, — dep sozdy ar jaqtan, tym jas sábı ekenin Máýliqan daýysynan ajyratty. —Táte, táte! — dep názik ún telefon qulaǵynan taǵy estilgen.

İle-shala:

— Áleý! — degen tanys daýys shyqty.— Men tyńdap turmyn.

— Bul men ǵoı... men, — dep Máýliqan abdyrap qaldy, — Máýliqanmyn.

— Á, siz be? — dedi Taljan sypaıy ǵana.— Umytpapsyz ǵoı, men umytyp qalǵan shyǵar dep oılap edim...

“Oılap edim...” degen sózdi estigende Máýliqannyń jan dúnıesin bir jyly sezim janap ótkendeı boldy.

— Qalaı halińiz? Qaıdan telefon soǵyp tursyz?

— Jumystan.

— Qaı ýaqqa deıin isteısiz? Kesh qoı. Qaıda isteıtinińizdi de aıtpadyńyz?

— Aıtar edim, asyǵys ketip qaldyńyz ǵoı,— dep Máýliqan kúlgen boldy. — Qalalyq statısıka mekemesinde ınjenermin. Ózińiz she?

— Men be? Energetıka ınstıtýtynda oqytýshymyn.

— Mine, endi tanystyq,— dedi Máýliqan: — Qandaı pánnen beresiz?

— Qazaq tili men ádebıetinen. Eki jyldaı ǵana boldy. Buryn mektepte istegen em, memlekettik tilge oraı sabaq berip jatyrmyz,— dep Taljan táptishteı túsindirdi.

— Taljan, sen qaıda turasyń? Óz úıińde me? — dep Máýliqan “senge” kóshti.

Osyny kútkendeı:

— Máýliqan, men bir bólmelik óz páterimde turamyn...

“Eńlikgúl” shaǵyn aýdanynda,— dep Taljan da “siz” degenin qoıa qoıdy.

— Erteń jumystan neshede shyǵasyń? Keshkilik teatrǵa barsaq, — dep Máýliqan batyl kirisken.

— Maǵash, men seni osylaı atasam deımin, renjimeısiń ǵoı, — dedi Taljan. Máýliqan salǵan jerden kelisken.

— Úıde kishkentaı qyzym bar. Ony qaıda tastaımyn.Keshkilik balabaqshadan alýym kerek, — degen Taljannyń daýysyn estigende, mundaı áńgimeni kútpegen Máýliqan sasyp qaldy. “Qolynda júzigi joq sekildi edi ǵoı. Jalǵyz basty áıel boldy” degen oı jarq ete qalǵan.

— Úndemeı qaldyń ǵoı, ıá, erkek ataýlynyń bári osy, — dedi Taljan renjı.

— Joq, joq...— dep sasqalaqtaǵan Máýliqan, aýzyna basqa sóz túspeı,— ertip júr, — degeni.

— Úsh-aq jasta ǵoı, tynysh otyrmaıdy. Erke, — degen qamyqqan daýys estildi.— Men oıyn-saýyqty umytqaly qashan? Máke, sen aıyp etpe!.. Ótken joly áýre bolmańyz dep aıtqym kelse de, kóńilińdi qımadym. Endi aıtýdyń reti kelip tur.

— Taljan, men seni esh kinálamaımyn! Onda turǵan ne bar, — dep jubatqan boldy Máýliqan. — Bul joly bolmasa, keler joly degendeı...

— Endi telefon soqpassyz. Boıdaq shyǵarsyz? — dep Taljan taǵy da ózin alystata sypaıylaı sóıledi.

— Olaı deme, — dedi Máýliqan qatqyldaý. — Men ondaılardyń sanatynan emespin. Dese de, erteń shyǵaryp salaıyn!

Taljan keliskisi kelmese de, Máýliqannyń usynysyna kelisti. Instıtýttyń aldynda saǵat tórt jarym mólsherinde kezdesetin, sosyn joldan Áıgerimdi balabaqshadan alyp, úıge baratyn boldy.

Osy bir kelisim Taljan men Máýliqandy baıaǵydan bir-birin biletin jandardaı jaqyndastyryp jibergen edi. Kún aralatyp bolsa da Áıgerim men Taljanǵa Máýliqan soǵyp ketip turatyn. Kishkentaı Áıgerim buǵan baýyr basyp ketti. Joqtan ózgeni aıtyp, Taljan men Máýliqandy talaı kúldir-gen. Máýliqan kelse “aǵalap”, aýzyndaǵysy men qolyndaǵy baryn bólip beretin. Syrt kózge bógde dep eshkim aıtpas... Ekeýi de emeshekteri úzilip turǵany. Tipti,Taljan qyzynyń keıbir erke minez, sholjyń qylyqtarynan qaradaı qysylyp, Áıgerimge zekip, shapalaqpen maı quıryqtan tartyp jibergen sátteri de kezdesken. Taljannyń týǵan sheshesiniń baýyrynda ósken, keıinirek qana Taljan “tátesiniń” tárbıesindegi Áıgerim: “Apama ketem. Apama uldy, soqty... aıtam”,— dep sherlene jylap, muńyn Máýliqanǵa da sábılikpen shaǵyp: “Aǵa, ulshy táteni, ulshy!..” deıtin qoınyna tyǵylyp. Ondaı sátte Máýliqan ótirik te bolsa dońaıbat jasap, alaqanymen Taljannyń oqtaýdaı jup-jumyr ıyǵynan urǵan bolady. Oǵan Áıgerim máz.

Áne-mine degenshe kóshede aǵylǵan irkes-tirkes mashınalardaı on bes shaqty kún zýlap ótken edi. “Eńlikgúl” men menshik úıler oryn tepken aýdan eki ortada kúzgi jańbyr astynda qalyp, Máýliqan aýyryp qaldy. Óziniń naýqastanyp qalǵanyn eki kún ótken soń, aýrýhanaǵa qaıyra soǵýǵa bara jatqanda Taljannyń jumys ornyna telefon soǵyp habarlaǵan. Páterde emdelip jatqanyn aıtty.

Sol kúni juldyz jamyraı Taljan keldi. Qolynda ystyq tamaǵy, taǵy ony-munysy bar. Áıgerimdi munyń páterine jaqyn jerdegi qurbysynyń úıine tastap ketken eken.

Ótken joly Máýliqanmen tramvaıda jolyǵyp qalarda da Áıgerim balabaqshadan zerigip, barmaımyn dep jylaǵan soń, osy qurbysynyń úıine eki-úsh kúnge tastap ketken. Qurbysynyń eki sábıi bar kórinedi. Kishkentaıy — omyraýda.

Páter tabıǵı gazben jylytylatyndyqtan da jyly edi. Shaǵyn — eki-aq bólme. Biri — as ishetin de, ekinshisi — jatyn bólmesi. Osy bólmede jalǵa alǵan televızor men magnıtofon, eskileý kilemshe jáne eski dıvan ornalasqan. Edende — shaǵyn oıýly tekemet. As úıde eki qamys oryndyq pen buryshqa taqala qoıylǵan ústel. Ústinde azyn-aýlaq ydys-aıaq tizilipti. Gaz peshtiń ústinde shelekpen sý qoıylyp, shet jaǵyna syrty qaraıǵan aq sháýgim oryn tepken.

Úı ishi jupyny bolsa da jınaqy.

Taljan nazar aýdarmaýǵa tyrysty. Kelgen boıda-aq sháýgimdi jýyp, shaı qoıdy da, ózi alyp kelgen tamaqty ysytyp aldy. Kúni boıy zerigip, kóńili qulazyp, sezimi pás bolyp jatqan Máýliqan Taljannyń tutqıyldan kelip qalǵanyna qýanyp qaldy. Ýys-qýys kósheniń yǵy-jyǵy ornalasqan úıleriniń arasynan munyń myjyraıǵan lashyǵyn áreń taýypty.

Ekeýi árneni áńgime qylysyp, as iship, ájeptáýir otyryp qaldy. Ýaqyt tún ortasyna taıaǵan. Taljan ketýge yńǵaılandy. “Qaıda asyǵasyń, Taljan? Áli erte ǵoı. Taǵy da biraz otyrshy!” degen Máýliqannyń ótinishin jerge tastaı almaı, joqtan ózgeni áńgime etken bop, bir-birinen qýystana boı tartyp, ekeýi de júrekteri órekpip, alǵashqy kelgen sáttegideı emes, bir túrli úrkek sezim paıda bolǵan. Arǵy jaqtarynda áldebir jaı bas kóterip, júrek shymyrlatyp, tek bir batyldyqty kútken syńaıly... Ol batyldyq boıdan ketip qalǵandaı, ýaqyt tóstabandap jyljyǵan saıyn jańa kórisken jandaı qysylyp, áńgimeleriniń qıýy ketti. Televızordy ǵana ermek etti.

Dıvanda otyrǵan Taljan:

— Maǵash, men qaıtaıyn endi,— dep ornynan kóterile bergen sátte oryndyqta jaqyn otyrǵan Máýliqan:

— Men seni jibere almaımyn, Taljan! Bul — shyn sózim. Bizdi taǵdyr jolyqtyrdy, endi tek taǵdyr aıyrsyn! — Saýsaqtarynan ustaı aldy.

Taljan úndemedi. Máýliqannyń qońyr kózderine muńlylaý janaryn tik qadap, synaı da tunjyraı, barlaı qaraǵan. Jigitke degen sezimin kózimen jetkizip, jigit senimin onyń janarynan izdegen edi ol.

— Sen on jetide, men on segizde emespiz ǵoı... Muńdana bermeıik,— dep kelip, Máýliqan Taljannyń mańdaıynan uzaq súıip qaldy.

...Qap-qarańǵy bólmede jan jylýy, tán qyzýy qaıtqan shaqta Máýliqan men Taljan daýysy báseń shyǵady.

Taljan: Meniń úıim — seniń úıiń emes pe... Ekeýimizge de ortaq bolmaı ma, erli-baıly bolǵan soń.

Máýliqan: Bolmaıdy, qalqam! Kúshik kúıeý atanar jáıim joq.

Taljan: Tipti de túsinbeımin. Men áke-sheshem nemese aǵa-jeńgemmen turmaımyn ǵoı, sen kúshik kúıeý atanatyndaı.

Máýliqan: Sonda da ondaıǵa bara almaımyn.

Taljan: Namys qoı, sondaǵyń...

Máýliqan: Ol da bar. Biraq odan da kıeli, qasıetti salt: bizdiń tegimizde áıel adamnyń tabaldyryǵyn attaǵan jan bolǵan emes.

Taljan: Ol zaman ótken, Maǵash. Kóringenniń esiginde telmeńdep júrip te kórgem. Kóne almaımyn. Osy úı úshin eńbek istep, terimdi tókpedim be? Endi sen bez deısiń.

Máýliqan: Bez degenim joq. Biraq qolyńa kire almaımyn.

Taljan: Erkekter — qyzyq halyqsyńdar. Jora-joldas pen aǵaıyn-týǵanǵa satyp aldym de.

Máýliqan: Joq. Taljan! Áńgime qozǵaýdyń ózi artyq. Kimge túsindirip otyrmaqpyn, ótirikti ólshemeı aıtýǵa arym da jibermeıdi. Áýre bolma.

Talshyn: Onda turǵan ne bar? Bári de ekeýimizdiń qamymyz úshin, tipti baqytymyz úshin ǵoı. Ósek-aıań — úı, tabalaǵandar — súıeý bolmaıdy ǵoı bizge. Osyny túsinseńshi!

Máýliqan: Bárin de jaqsy túsinem... Túsingendikten de aıtyp jatyrmyn. Erteń-aq aıaq-tabaq synbaı turmaıdy. Áıeldiń zaty — áıel. Ashýly aýyz aıtyp salary haq. Al ol degen — ar ǵoı... Ar — mahabbattan da qymbat.

Taljan Máýliqannyń kóterińki keýdesine aq bilegin artyp, solq-solq jylap jiberdi. Máýliqan shashynan ǵana sıpaı berdi. Ol uzaq egildi. Máýliqan ishten tynyp, jubatqan joq.

Kórdeı qarańǵyda jas áıeldiń óksigi ǵana estilgen...

Arada mysyqtabandap on shaqty kún ótti. Áıgerim men Taljan qaladan úsh júz shaqyrymdaı jerdegi aýylyna ketken. Orala qoımady. Kóktemde jyl qusyn kútkendeı Máýliqan olardy saǵynyp júrdi. Ásirese, byldyrlaǵan bal tildi Áıgerimdi. Baýyr basyp qalypty, kúnde elegizıdi de turady. Úılerine telefon soǵady. Eshkim almaıdy.

Keshe tús aýa taǵy shalyp edi, qashanǵydaı Áıgerim telefon qulaǵyn kóterdi. Sol-aq eken qopańdap, jumysta otyra almady. Birdeńesin joǵaltqan adamdaı berekesi ketken. Bolmashyny syltaýratyp jumystan erte shyqqan da, týra “Eńlikgúlge” tartqan.

Taljan óńi kirip, kóńili kóterilip kelipti. Muny jadyraı qarsy aldy. Ótken jolǵy kirbińnen qylaý da qalmaǵan sıaqty. Aman-saýlyqtan keıin ol as qamyna kirisken de, Áıgerim bolmaı aýyldan alyp kelgen sýret toly álbomdy bul aýdaryp otyrǵan. Kóz aldynan tanys beıne jarq etkende, tóbesinen jaı túskendeı eseńgirep qalǵany da sol.

Ótken joly Máýliqannyń páterinde ústel basynda áńgimeden áńgime qozǵalyp otyryp, Taljan qyzynyń jáıinen habar bere ketken. Sóz arasynda synalaǵan sol áńgimeden munyń uqqany — Áıgerimniń ákesi áldebir alys oblystan eken. Osynda jumys istepti. Ekeýi sóz baılasyp júrgende joqtan ózgege kerisip qalypty da, minezi shálkes jigit qaıtyp qaıyrylmaı ketipti. Taljan arada ýaqyt ótkizip barsa, jigit aýylyna ketip qalypty. Óziniń aıaǵy aýyr ekenin kesh bilip qalǵan qyz onyń artynan izdep barýǵa júzi shydamapty. Barǵanda ol túsinse jaqsy, aýlaq júr dese — qaıtpek?.. Jastyqpen ekeýi de jaza basyp alǵandaryn qaıdan bilsin?!

Jataqhanada birge turǵan jigitterinen “ol aýylynda úılenip, birjola qaldy” degendi jáne estise kerek. Aqyry, óziniń úı ishine de bildirmeı bosanǵan eken. Áke-sheshesi Áıgerim dúnıege kelgennen keıin bir-aq bilipti. Óz qolyn ózi kese me, eki aıdan keıin sheshesi alyp ketip, balapandaı baýyryna salypty. Nemere de ystyq. Áıgerim de qylyqty. Bárinen de urpaq qoı... Amandyǵyn tilegen úlkender jerge qarap otyryp.

Sóıtken Áıgerim: “Kóke, kóke!” dep jansyz sýrettegi tanys beıne — munyń týǵan aǵasyn kórsetken sátte ne bolǵanyn túsinbeı, tamaǵyna tobyqtaı túınek tirelip qalǵan edi... Taǵdyr qalaýy da. Monshaqtaı ǵana móldiregen sábıi bar ekenin Qaıyrqan aǵasy bilmeıdi de ǵoı. Bárinen de bul ne demek?.. Kimnen kórmek?!

...Bulyńǵyr aspannan kúldeı usaq, muzdaı tamshylar sezbezgileı bastaǵanda ǵana ornynan kóterilgen Máýliqan tassoqpaqqa tústi. Shala sypyrylǵan soqpaq betinde salqyn uryp, sabaǵynan úzilgen japyraqtar qalyń ultandy tabanǵa jabysyp, túsip qalyp jatty. Saıabaq ishi qulazyp, jetim ósken balapan shyrsha muńaıyp tur. Tula boıy tońazyp, sýyq qarmaǵan jas jigit kúzgi paltosynyń jaǵasyn kóterip, ıyǵyn qýshyraıtyp asyǵa basady.

1991 jyl, sáýir

---