InfoHub Logo

Bóten úıdiń bosaǵasyna jańa jetken sý jańa báteńke jan-jaǵyna tosyrqaı̆ qarady. Óńsheń usqynsyz, eski-qusqy aıaqkıimder tabaldyryqtan tór úı̆ge qaraı̆ shashylyp jatyr. Tabany sógilip, tisteri yrsıǵan salpy aýyz etik, bir jaq jambasyna qısaı̆ǵan qunys báteńke, qonyshy búktetilip myjyraı̆ǵan pıma.

Qalaı̆ bolsa solaı̆ úı̆me-júı̆me bop jatqan mundaı̆ aıaq-kıim- derdi buryn kórmegen jańa báteńke tań qaldy.

Bir kezde onyń tap aldynda turǵan beti saltaq-saltaq, qısyq ókshe bir báteńke sóı̆lep qoıa berdi.

— Áı̆, sen qaı̆dan keldiń, kimniń báteńkesisiń?

— Men be? — dedi jańa báteńkeniń bir syńary. — Men Bolattyń báteńkesimin, kórshi aýyldan keldim. Al óziń she?

— Men, men osy úı̆degi Sholaq degen balanikimin, — dedi betin tyrjıtyp. — Al shyqqan jerim Almaty aıaqkıim fabrıkasy.

— Onda jerles boldyq qoı̆, — dedi jańa báteńke.

— Jerles qana emes, ekeýmiz de bir kúnde fabrıkadan shyqqanbyz, qurdaspyz.

— Qoı̆yńyz, — dedi jańa báteńke endi sypaı̆y sózge kóship. — Siz, álpetińizge qaraǵanda, menen keminde eki-úsh jas úlken shyǵarsyz. — E-e, baýyrym-aı̆, mazaqtaı̆syń ǵoı̆, — dedi kóne báteńke renjip. — Meniń jer basyp júrgenime eki-aq aı̆.

— Maǵan da solaı̆.

— Sol eki aı̆dyń ishinde men tartqan azapty kórseń, janyńnan túńiler ediń.

— O ne azap sonshama? — dedi jańa báteńke shyn tańyrqap.

— Eger tyńdasań, aı̆taı̆yn, báribir qaı̆da asyǵyp barasyń. Bizdiń Sholaq, kelgen balany qashan úı̆diń astań-kesteńin shyǵaryp oı̆namaı̆, jibermeı̆di, — dep kúrsindi de, bastan keshken oqıǵasyn baıandaı̆ bastady.

— Meni dúkennen satyp ákelisimen, qoldy-aıaqqa turmaı̆ osy úı̆diń erke-sholjańy Sholaq kıip aldy da, dalaǵa shyqty. Shyǵysymen, kórshiniń ózi sekildi balalaryn aı̆ǵaı̆lap shaqyryp: «Mine, kórdińder me, kókem satyp áperdi. Mundaı̆ báteńke sender- de bar ma?!» — dep maqtandy.

Balalar da ony quptady.

— Ózi quı̆yp qoı̆ǵandaı̆ shaq eken.

— Qandaı̆ ádemi!

— Áı̆, ózi aı̆nadaı̆ jarqyraı̆dy, betine sáýleń túsedi, — desip jatyr. Men de kún sáýlesine shaǵylysyp, jymyńdap qoıamyn. Biraq qýanyshym uzaqqa barmady. «Óziniń bylǵarysy jaqsy eken. Buǵan sý da ótpeı̆tin shyǵar», — dep edi bir bala: «Árıne, ótpeı̆di», — degen Sholaq júgirgen boı̆y jolǵa jınalǵan jańbyrdyń qaǵyna perdi de ketti. Qoı̆ny-qonyshym sýǵa tolyp, qoı̆maljyń batpaq kózime tyǵylyp, tunshyǵyp baramyn. Sholaqtyń qaperine túk kirmeı̆di.

— Sý túgili, dym bilingen joq, — dep, qaqty keship, shalpyldatyp júr.

Oı̆, baýyrym-aı̆, sol kúnnen bylaı̆ tabanym syzdan, kózim balshyqtan bir arylyp kórgen emes.

Bir kúni balalarmen úı̆diń qasynda oı̆nap júrgen Sholaq meni sheship aldy da, buzaý baı̆laı̆tyn qazyqtyń basyna ilip qoı̆dy. Kúzdiń bir jazǵa bergisiz shýaqty kúni edi. Ǵumyry kúnniń júzin kórmegen ultanyma jylý tıgen soń, tula boı̆ym býsanyp, maýjyrap, qalǵı bastap edim. Áldebir nárse tap ókshe tusymnan zý etip óte shyqty. Kózimdi syǵyraı̆typ asha bergenimshe bolǵan joq, oń jaq ezýimnen bir nárse sart ete tústi. Qazyqtyń basynda shyr aı̆nalyp, qonyshyma zorǵa ilinip turyp qaldym. Kózim qaraýytyp ketti. Odan arǵysyn shala-sharpy bilemin: judyryqtaı̆-judyryqtaı̆ tas tumsyǵyma, julyǵyma, tabanyma, kózime sart-surt tıip jatyr.

Sóı̆tsem, meni keptirýge ilmeı̆, qaraýyl ǵyp atýǵa qoı̆ǵan eken. Qaı̆teı̆in, óne boı̆ymdy tasqa jyrtqyzyp, jaralap, qısaı̆ta- mısaı̆ta qabyrǵamnan basyp qaı̆ta kıip aldy. Shıq-shıq etip, muńymdy shaǵyp kete bardym.

— Báteńkem qalaı̆ syqyrlaı̆dy! — dep Sholaǵym masattanyp qoıady. Jyrtylǵan qabaq ishki ultanǵa tıip, úı̆kelip júrgenin qaı̆dan bilsin?!
Basqa balalar sıaqty dop tepken bir sári-aý, Sholaq keı̆ingi kezde ógizdiń toqpaq jiliginiń basyn taýyp aldy. Kúnde mektepke jetkenshe, odan úı̆ge kelgenshe, álgi jiliktiń basyn tepkileı̆di kelip. Tumsyǵymnan tumsyq qalmady. Áýeli aq jem bop juqaryp edi, endi tesilýge aı̆naldy. E-e, aı̆ta bersem, kórgen qorlyq tolyp jatyr. Osyndaı̆ tepkiniń astynda júrip, qalaı̆ tozbassyń. Eki aı̆ maǵan eki jyldaı̆ boldy ǵoı̆, — dep, kóne báteńke kóziniń jasyn syǵyp-syǵyp aldy. Jańa báteńke aıap ketti.

— Osynsha azapqa salǵanda, tym qurymasa, bir mezgil kremdep te qoı̆maı̆ ma? — dedi qalaı̆ jubataryn bilmeı̆.

— Baýyrym, túsine almaı̆ qaldym. Krem dediń be, ol ne zat?

— Krem degen — maı̆. Ony jaqsa, deneń jadyrap, óńiń kirip qalady, tez tozbaýǵa jaqsy.

— Oı̆baı̆! Baýyrym, qaı̆teı̆in-aı̆! Ondaı̆ maı̆yńdy jaqpaq túgili, tumsyǵymyzǵa bir ıisketpeı̆ qoı̆dy ǵoı̆.

Jańa báteńke odan ári eshteńe deı̆ almaı̆, kóne báteńkeniń syńaryn izdeı̆ bastady.

— Álgi syńaryń qaı̆da ketken, syńaryń?..

— Qaı̆da ketti deı̆siń ol baı̆ǵus. Jatqan shyǵar osynda, — dep, kóne báteńke shashylyp jatqan aıaq kıimderge qarady.

— E, áne, jatyr ǵoı̆ qısaı̆yp. Úı̆ge kelgende ol ekeýmizdiń basymyz qosylyp kórgen emes. Sholaq bosaǵadan óte bere, baýymyzdy da sheshpesten eki jaqqa laqtyrady. Sodan qashan qaı̆typ kelgenshe, bir-birimizdi kórý joq.

Jańa báteńke oǵan jyly shyraı̆ bildirip:

— Áı̆, aman ba, baýyrym, — dep edi, ol úndegen joq.

Kóne báteńke:

— E, ǵariptiń kúni menen tómen, qaı̆tesiń ony, kinálama, saqaý ol, — dedi.

— Saqaýy qalaı̆, oǵan ne boldy?

— Tili joq, — dedi kóne báteńke.

— Tili qaı̆da ketken?

— Anada álgi Sholaǵymyz taspen atatyn rogatke deı̆ me, nemene. Sol rogatkege bylǵary taba almaı̆, onyń tilin sýyryp alyp, soǵan salǵan.

Jańa báteńkeniń tula boı̆y titirkenip ketti. Bir jaǵynan Sholaq sıaqty uqypsyz, salaq balanyń qolyna túspegenine qýanyp, bıleı̆ jónelgisi de keldi.

---