InfoHub Logo

Qazaqstan tarıhy 6 synyp
Kirispe bólimi
1 – sabaq
§1. Saqtardyń shyǵý tarıhy.
§2. Saqtardyń turmysy, sharýashylyǵy.
§3. Qoǵamdyq qurylysy
§4. Táýelsizdik jolyndaǵy kúres.
§5. Mádenıeti, óneri

Saqtar – b. z. b. İ myńjyldyqta Orta Azıa men Qazaqstan, Shyǵys Túrkıa jerin meken etken ejelgi taıpa.
Saq qoǵamynda ómir súrgen adamdardyń 3 toby
1. Jaýynger
2. Abyz
3. Malshylar, eginshiler

2. Oqýlyqpen, dáptermen jumys.
Úıge: §1. 5 oqý
Sóılesý bólimi
2 - sabaq
«Qarly kesek» oıyny
Oıynnyń maqsaty: materıaldardy meńgertý, toptyq jumysqa úıretý.
Oıynnyń sharty: Synyp 5 topqa – 5 oqýshydan bólinedi.
Ár top óz tapsyrmalaryn alǵan soń 10 - 15 mınýt daıyndalady.
Daıyndalyp bolǵan soń oqýshylar kelesi tártippen oryn almasady.
1 ústelge A - 1, B - 1, V - 1, G - 1, D - 1 ornalasady.
2 ústelge A - 2, B - 2, V - 2, G - 2, D - 2 sol sıaqty 5 ústelge jaıǵasady.
İ týr. Jańa topta árbir alǵashqy top ókili óz taqyrybyn áńgimeleıdi. Bul ýaqytta 5 nómirli oıynshylar taqtada jumys istep, syzbalaryn jazady.
İİ týr. Oqýshylar ózderiniń alǵashqy ornyna qaıta oralady. Al muǵalim taǵy da ústel siltemelerin aýystyrady.
İİİ týr. Qorytyndy shyǵady, baǵyt paraǵy boıynsha jaqsy komanda anyqtalady.
Oıynnyń tapsyrmasy:
A - topqa Saqtardyń shyǵý tarıhy.
B - topqa Saqtardyń turmysy, sharýashylyǵy.
Q - topqa Qoǵamdyq qurylysy.
G - topqa Táýelsizdik jolyndaǵy kúresi.
D - topqa Mádenıeti men óneri.
Qorytyndy.
Úıge tapsyrma. Mátindi oqý. Mánjazba.

3 – sabaq
«Óz jartyńdy tap» oıyny
Oıynnyń maqsaty: Oqýshylardyń bir - birimen qarym – qatynasyn, sóıleý, tanymdyq qabiletin damytý.
Oıynnyń sharty: Muǵalim jup kartochka daıyndaıdy.
1 - shi kartochkada suraqtar
2 - shide jaýaptar jazylady.
1 suraq pen jaýabyna arnalǵan kartochkalardyń túsi birdeı bolady.
Oqýshylar kez - kelgen tústi tańdap, óz jartysyn tabady.
1. Suraqtar jazylǵan kartochkalar
1. Azıalyq skıfter «Qudiretti erkekter», «júırik atty» týrlar dep qaı derekterde atalǵan.
2. Saq taıpasy qandaı 3 - topqa bólinedi?
3. Saqtarda mal sharýashylyǵymen qatar qandaı sharýashylyq damydy?
4. A. Makedonskııdiń saq jerine joryǵy qalaı aıaqtaldy?
Jaýaptary jazylǵan kartochka
1. Bul týraly parsy derekterinde aıtylǵan.
2. 3 topqa: tıgrahaýda, paradıraıa, haýmavarga.
3. Mal sharýashylyǵymen birge otyryqshylyq, eginshilik damydy.
4. A. Makedonskııdiń joryǵy sátsiz aıaqtalady.

2. Oıyn. «Merzimdi jatqa aıtý» oıyny.
Oıynnyń maqsaty: Oqýshylardyń este saqtaý qabiletin damytý bir júıelikke tárbıeleıdi.
Oıynnyń sharty: Oqýshylar 2 komandaǵa bólinedi.
1 top saqtar.
2 top Parsylar
2 topqa tapsyrma beriledi.
Barlyǵyńyz oqý mátinin muqıat qarap shyǵyp sosyn ony este jańǵyrtyp, jatqa aıtasyzdar.
1 - shi sózdi barlyǵyńyz da jattap qalatyn shyǵar dep oılaımyz, al ári qaraı kimniń qanshaǵa shamasy jetedi. Mátindi oqyp shyǵyp, este saqtap qalýǵa 1 mın beriledi. Sodan keıin jarysqa qatysqysy kelgender shyǵady.
Aldymen komandanyń 1 - shi oıynshysy mátindi jatqa aıtady, al basqalary toptap nemese durys aıtpaı qalǵanǵa deıin mátin boıynsha qadaǵalap otyrady da ýaqytyn belgileıdi. Odan keıin 2 - shi komanda oınaıdy.
Budan ári osy tártippen júredi.
Qatelesken jaǵdaıda «Toqta!!!» buıryǵy beriledi. Mine, qyzyq kimniń este saqtaý qabileti myqty eken.
Júrgizýshi qorytyndy jasaıdy. Jatqa aıtqan top jeńiske jetedi.
Tapsyrmalary.
1. Saqtar tobyna
Saqtar b. z. b İ myń jyldyqta Orta Azıa men Qazaqstan, Shyǵys Túrkistan jerin meken etken ejelgi taıpa. Olar ejelgi dúnıe órkenıetteri – Assırıa, Indıa jáne b. z. b İİ ǵ bastap Ahemenıdtik parsylarmen qarym - qatynas jasaǵan. Sansyz kóp týys taıpalar odaqtastaryn parsylar jalyn atpen saqtar dep ataǵan.
2. Parsylar tobyna beriletin tapsyrma
Parsy patshasy İ Darıı saq taıpalaryn ózine baǵyndyrý úshin únemi jaýlap alý soǵystaryn júrgizgen. B. z. b 518 j parsy patshasy İ Darıı qalyń qol bastap, saqtarǵa attanady. Saqtardyń tabandy qarsylyq kórsetý nátıjesinde İ Darıı jeńiledi. B. z. b İÚ ǵ. Saq jerine taǵy da qaýip tóndi. A. Makedonskıı saq taıpalaryn baǵyndyrý úshin joryq jasady.

«Merzimdi jatqa aıtý» oıyny.
Toptyq jumys
Júrgizýshi qorytyndy jasaıdy. Qolymdaǵy 3 túrli d/kalaryn qaı top jaqsy jaýap bergen oqýshylar fıshka berip otyrady. Sońynda fıshkalaryn jınaıdy. Eń kóp fıshka jınaǵan komanda jeńiske jetedi.
4 – sabaq
1. «Bir - birine dıktant júrgizý» oıyny
Oıynnyń maqsaty: Juptyq, toptyq jumysqa qalyptastyrý, saýatty jazýǵa, birin – biri tyńdaı, syılaı bilýge qalyptastyrý.
Oıynnyń sharty: Synyp 4 oqýshydan toptarǵa bólinedi. Árqaısysyna mátini bar kartochka beriledi. Kartochkalar nómirlengen. Oqýshylar jup-jubymen otyrady. Balalar ár jupta óz mátinderin oqyp, serigine jazǵyzady da tekseredi.
Artynan juptar serigimen almasady.
Tapsyrmasy jáne jaýaby
Shyraq aldyn ala qurǵan jospary boıynsha qınala otyryp, óziniń túp atasynyń parsy ekenin İ Darııdiń kele jatqanyn estip, tutqynnan qutylyp, solarǵa qosylý úshin tún jamylyp qashamyn dep, qolǵa túsip, osyndaı kúıge ushyraǵanyn, sodan oraıyn taýyp, qaıtadan qashyp shyǵyp, osy araǵa ólip - tanyp zorǵa jetkenin aıtyp, muńyn shaǵady.

Baǵalaýy: Ár oqýshy serigine jasyl pastamen ózin - ózi qaramen muǵalim qyzylmen tekserip baǵalaıdy.
2. Kartochkamen jumys.
Jumystyń maqsaty: Alǵan bilimderin pysyqtaýǵa, bilim - bilikterin arttyrýǵa jeteleıdi.
Jumystyń sharty: Aldyn ala suraqtary bar kartochkalar daıyndalady. Ár kartochkada 3 suraqtan bolady. Ár oqýshy muǵalim aldynda jaıylyp jatqan kartochkany tańdaıdy. Muǵalim daıyndyqqa ýaqyt beredi. Ony oryndaǵan oqýshy qolyn kóteredi. Muǵalim oǵan ózin - ózi tekserý úshin jaýap paraǵyn beredi. Óz jumysyn jaýap paraǵy men salystyryp oqýshy baǵalaý paraǵyna jasyl pastamen baǵa qoıady.
Muǵalim taqtaǵa baǵalaýdyń krıterıılerin jazyp qoıady.
«5» - baǵasy jumysty qatesiz tolyq jaýap bergen oqýshy
«4» - baǵasy jumysty eleýsiz qate jiberilgen jaǵdaıda
«3» - baǵasy jumysty qate jibergen jaǵdaıda suraqqa durys jaýap bere almasa.
Tapsyrmasy:
№1.
1. Saq taıpalary b. z. b Úİİİ - Úİİ ǵ qaı eldermen qatynas jasap otyrady?
2. Parsy patshasy Kır saqtarǵa soǵys ashý úshin qandaı syltaý izdedi?
3. Súıikti ulynyń qaıǵyly habaryn estigen Tomırıs Kırge jaýshy jiberip, hat joldaıdy. Hatta ne delingen?
№2
1. Qazaq halqynyń ata – tegi bolǵan taıpalar men ulystardy ata?
2. Saq patshasy Tomırıs jóninde ne bilesiń?
3. Saqtar jylqysynyń túrlerin ata?
№3
1. Tomırıstiń uly týraly ne aıtasyń?
2. Ejelgi grek avtorlary saqtardy qalaı atady?
3. Saq qoǵamynda ómir súrgen adamdardyń 3 tobyn ata?
№4
1. Shyraq qandaı erlik jasady?
2. Apasıottardyń astanasy qaı qalada boldy?
3. Saqtardyń negizgi ósirgen maldary.

№5
1. Saqtardyń 3 álem týraly túsinigi qandaı boldy?
2. Esik qorǵany qaı jyldary qazyldy?
3. Saqtar óńirinde qandaı stıldi paıdalandy?
Jaýaptary:
№1
1. Kır Tomırıske elshi jiberedi. Elshige saq patshaıymy Tomırıske óziniń úılenbek oıy bar ekenin jetkizýdi tapsyrady. Tomırıs Kırdiń sálemin qabyldamaıdy.
2. Assırıa men Indıamen.
3. Hatta: «Qanquıar Kır! Jeńiske jelikpe! Sen meniń ulymdy ashyq aıqasta qarý qudiretimen jeńgen joqsyń. Eger meniń ulymdy qaıtaryn bermeseń, eger olaı etpeseń, Táńiri atymen ant etip aıtaıyn, hanǵa qansha toıymsyz bolsańda adam qanyn sýsynyń qanǵansha ishkizemin.
№2
1. Saq, ǵun, úısin, qańly t. b. taıpalar
2. Tomırıs – saq taıpasynyń patshaıymy erjúrek, tabandy.
3. Saqtarda jylqynyń 2 túri: jataǵan, basy iri, aıaqtary jýan, denesi jumysy, qarabaıyr jylqy.
№3
1. Uly Spargap – parsylardyń aldaýyna túsip qalady. Parsylar ony tutqynǵa alady. ózin qandaı kúıge túskenin mastyǵy aıyǵyp, esi kirgen kezde biledi. Óziń qolyń bosatýdy ótinedi. Qolynan buǵaý alynǵan soń, parsy jaýyngeriniń qarýyn julyp alyp ózin - ózi óltiredi.