InfoHub Logo

Búginde bilim izdegen jastar úshin jol aıqara  ashyq. Elimizde azamattardyń sapaly bilim alyp, bilikti mamandar qataryn tolyqtyrýy úshin barlyq múmkindikter qarastyrylǵan. Tipti, álemniń úzdik joǵary oqý oryndarynda bilim alyp jatqan qazaqstandyqtar qanshama?! Álbette, jastardyń shetelde bilim alyp, ózge memlekette tájirıbe jınaqtaǵ any quptarlyq jaǵdaı. Biraq shetelde bilim alǵan jandardyń keıbiri Qazaqstanǵa oralýǵa qulyqty emestigi taǵy bar. Jalpy, jastar nege shet memlekette bilim alýǵa qumar? Qazaqstandyqtardyń shetelde bilim alýy elimizge qanshalyqty qajet? Eń tıimdi jolyn izdeı me? Shetelde bilim alýdyń joly kóp  Buryndary «shetelde oqyp keldi» degendi jıi estı bermeıtin edik. Búginde shekara asyp, bilimin jetildirip kelgenderdiń qarasy qalyń. Alaıda taıaqtyń eki ushy bolatyndyǵy sekildi bul máseleniń de ońy men terisi bar ekeni aıtpasa da túsinikti. Bilimsizdiń kúni ǵarip ekenin túısingen búgingi jastar da, ata-analar da joǵary bilim alýdyń tıimdi jolyn izdeıdi. Bir ókinishtisi, qazirgi ýaqytta elimizdegi joǵary oqý oryndarynda bilim alǵannan góri shet memlekette oqyǵan áldeqaıda jeńil.

Sheteldik stýdentterdi qýana qarsy alatyn memleketter ara­syn­da kósh bastap turǵandardyń biri – Qytaı. Aspan asty eliniń Pekın ýnıversıtetinde sheteldik stýdentterge arnalǵan shákirtaqylar kóptep bólinedi. Ásirese, qytaı tili muǵalimderin daıyndaýǵa basa mán beriledi. Qytaı ýnıversıtetteri tehnıkalyq jáne ákimshilik bazalaryn jabdyqtaý, zertteýler júrgizip, shetelden mamandar shaqyrý úshin úkimetten qomaqty kólemde qarajat alatyn kórinedi. Al aspan asty elinde bilim alýdyń aqyly túri jylyna 2 myń dollardan aspaıdy. Biraq bul elde qytaı tilin bilmegenderge bilim de, qyzmet te joq.

Qazaq stýdentterdiń tańdaýy kóp túsetin elderdiń biri – Chehıa. Bul elde bilim alatyn stýdentterdiń qarasy qalyń. Chehıanyń joǵary oqý oryndarynda oqıtyn qazaqstan­dyq stýdentter kóbinese gýmanıtarlyq ǵylymdar, shet tilderi, halyqaralyq qatynas, bızneske qatysty mamandyqtar boıynsha bilim alady. Al Japonıada sheteldik stýdentter úshin vızalyq tártip jeńildetilgen, turmystyq jaǵdaı jaqsartylǵan, jumysqa ornalastyrý baǵdarlamalary qarastyrylǵan. Joǵary oqý oryndarynda bolashaq stýdentterge qoıylatyn talaptar ártúrli bolýy múmkin. Keı jerde jalpyulttyq biryńǵaı emtıhan tapsyrýdy talap etse, keı jerde oqýǵa túsý úshin arnaıy synaqtan ótý qajet bolady. Shetelden keletin barlyq stýdentterge qoıylatyn mindetti talap – japon tili boıynsha biliktilik emtıhanyn tapsyrdy degen sertıfıkattyń bolýy.

Al Malaızıada bilim berýdiń halyqaralyq standartyn Bilim mınıstrligi baqylap otyrady. Barlyq jekemenshik jáne keıbir memlekettik ýnıversıtetterde oqý aǵylshyn tilinde júrgiziledi, sol úshin Malaızıaǵa sheteldik stýdentter kóptep kelip, kópultty stýdenttik orta qalyptasqan. Malaızıalyq jáne sheteldik joǵary oqý oryndary arasyndaǵy seriktestik baǵdarlamalarynyń arqasynda stýdentter eń úzdik degen álemdik oqý oryndarynyń dıplomdaryna qol jetkize alady. Eýropalyq joǵary oqý orynda­rynyń reıtıńinde avstrıalyq ýnı­ver­sıtetterdiń de bedeli joǵa­ry. Mundaǵy bilim nysandary men oqytýshylar quramynyń sapasyn búkil álem moıyndaıdy. Jalpy, AQSH-ta mamandyqtardyń neshe túri kezdesedi. Tehnologıalary jetik, tańdaý múmkindigi kóp: qaı semestrde, qandaı kýrstardy oqıtynyn, qaı muǵalimmen, qansha saǵat oqıtynyn stýdenttiń ózi sheshedi. Bilim júıesi jahandyq úrdister men jalpyálemdik qundylyqtarǵa negizdelgen. Sonymen qatar, stýdent kampýsta óz betinshe kúnin kórip, ómirlik tájirıbe jınaqtaıdy. Búginde aty atalǵan memleket­ter­diń barlyǵynda derlik Qazaqstan azamattary bar. Olardyń biri arnaıy memlekettik baǵdarlama arqyly bilimi men biliktiligin arttyryp jatsa, ekinshileri óz qarajattarymen álemdik joǵary oqý oryndarynda dáris tyńdap júr. Qandaı jaǵdaıda da sol jastardyń teorıa men tájirıbeni ushtastyrǵannan keıin, týǵan elge oralyp, Qazaqstannyń qaryshtap damýy úshin eńbek etkenin, ter tókkenin qalaımyz. Biraq elimizdegi ýnıversıtetterdi shetke ysyryp, sheteldik oqý ornyn tańdaǵan jastardyń tańdaýyna shek qoıýǵa qaqymyz joq. Tek árbir qazaqstandyqtyń patrıottyq sezimi joǵary bolsa deımiz.   

Nurǵalıqyzy Aıkórkem jýrnalısıka 2 kýrs

---