InfoHub Logo

Metobolızm men gormondar sizge bolyspaıtyn bolǵan kezde ádemi tulǵańyzdy qalaı saqtaý kerek ekeni týraly. 

Keı kisiler 40-tan asqanda, tamaqtanýy men fızıkalyq belsendilik deńgeıi sol qalpy qalsa da, salmaq qosa bastaıdy.  

Siz burynǵydaı belsendi bolsańyz da, deneńizde qartaıý úderisi iske qosylyp ketedi: metabolızm baıaýlaıdy, jaqsy tulǵany ustap turýda mańyzy zor bulshyqet massasy men keıbir gormondar azaıady. Artyq salmaqtyń paıda bolýy sebepterin anyqtap taldaımyz jáne onymen qalaı kúresý kerek ekenin aıtyp beremiz.  

Metabolızm baıaýlap ketedi

2010 jylǵy (Relasionship Between Basal Metabolic Rate, Gender, Age and Body Composition in 8,780 White Obese Subjects — ınternetten izdep kórýge bolady) aýqymdy zertteý kezinde ártúrli jastaǵy 8 myń adamdy testilep, 40 jastan asyp ketken eresekterdiń táninde bazalyq metabolızm 3,1-3,3% azaıyp ketetinin anyqtaǵan. 

Bul tynyshtyq qalpyndaǵy dene kúnine 50-60 kılokalorııdi azyraq shyǵyndaıtynyn bildiredi. Bul sonshalyqty kóp emes sekildi, alaıda, eger fızıkalyq belsendiliktiń deńgeıin jáne úırenshikti dıetany ózgertpeseńiz, siz jylyna 3 kılogramm salmaq qosa bastaýyńyz múmkin.    

Qaıtpek kerek?

Ózińizdiń tamaqtaný tártibińizdi qaıta qarap, tutynatyn kalorıılerdi azaıtý kerek. Salmaǵyńyzdy azaıtqyńyz kelse, jyldam kómirsýlardyń mólsherin azaıtyp, tutynatyn kalorıılerdiń esebin bilip júrińiz jáne kúndik normadan asyp ketpeýge tyrysyńyz.   

Bolmashy ǵana ózgeristerdiń ózi uzaqmerzimdi keleshekte atap aıtarlyqtaı nátıjelerge jetkizýi múmkin ekenin este ustańyz. Rasıonyńyzdy 60-100 kılokalorııge qysqartyp jáne paıdaly azyqpen tamaqtaný arqyly siz táýir fızıkalyq densaýlyǵyńyzdyń uzaq jyldar saqtalýynyń berik irgesin qalaısyz.  

Bulshyqet massasy kemip ketedi

50 jastan keıin bulshyqet massasy óte jyldam azaıady — jylyna 15% deıin. Degenmen, bulshyqet massasynyń jáne kúsh-kýattyń azaıýy úshinshi onjyldyqtan keıin-aq bastalyp ketedi.  2013 jyly júrgizilgen (Strength and muscle mass loss with aging process. Age and strength loss — ınternetten izdep kórýge bolady) zertteýge qaraǵanda adamdardyń 40 jasqa deıingi jáne 40 jastan keıingi bulshyqet massasy mólsheriniń aıyrmashylyǵy 16,6%-ten 40,9%-ke deıingi mejeni quraıdy.   

Ómirjastyq ózgerister, túsetin fızıkalyq kúshtiń joqtyǵy, testosteron deńgeıiniń tómendep ketýi — bunyń bári bulshyqet massasy mólsherine keri áserin tıgizedi. Bulshyqet massasyn ustap turýǵa organızm az kalorıa jumsamaıdy ǵoı. Bulshyqetten aıyrylyp qalǵan soń siz metabolızmdi azaıtyp jiberesiz jáne artyq salmaq qosyp alý múmkindigińizdi arttyrasyz.   

Qaıtpek kerek?

Eger siz áli sportpen shuǵyldanbaı júrseńiz, bastaıtyn ýaqyt keldi. Aqýyzdyń kóbirek tutynylýymen úılesip otyratyn kúsh shyǵaratyn jattyǵýlar bulshyqet massasyn ustap turýǵa jáne ony arttyra túsýge kómegin tıgizedi.   

Gormonaldyq fon ózgerip ketedi

35 jastan asqan áıelderdiń organızminde estrogenniń bólinip shyǵýy tómendep, bul ýaqyt óte kele etekkirdiń toqtaýyna (menopaýza) jáne klımakstyń kelýine aparyp soǵady. Estrogenniń artyǵy maıdyń qordalanyp qalýyna sep bolǵanymen de, onyń jetkiliksizdiginiń salmaqqa keri áseri bar. Postmenopaýza kezeńine ótý abdomınaldyq maıdyń mólsheri men glúkozanyń jáne ınsýlınniń deńgeıiniń artyp ketýimen erekshelenedi.

Erlerde 30 jastan keıin testosteron deńgeıi tómendep ketedi, biraq ol 40 jastan asqan kezde baryp qatty baıqala bastaıdy. 1991 jylǵy (Testosterone and Aging: Clinical Research Directions — ınternetten izdep kórýge bolady) zertteýine sáıkes erler 39 jastan asqannan keıin olardyń erkin (aqýyzdarmen baılanyspaǵan) testosteron deńgeıi jyl saıyn 1,2% tómendep otyrady.   

Depressıa, lıbıdonyń tómendep ketýi, bulshyqet massasynyń azaıýy jáne maı prosentiniń artýy — bunyń bári testosteron deńgeıiniń túsip ketkeniniń belgileri.  

Qaıtpek kerek?

Qalqansha bezin — gormondardyń óndirilýine tikeleı jaýapty organdy teksertińiz. Áıelderdiń 20% 40 jastan soń qalqansha beziniń durys istemeýinen zardap shegedi. Eger siz enjarlyqqa boı aldyrsańyz jáne aıqyn sebeptersiz salmaǵyńyz artyp bara jatsa, gormonaldyq teńgerim testinen ótý qajettiligi-qajetsizdigi jaıynda dárigerińizden surańyz. Gormonaldyq terapıanyń sizge salmaq qospaýǵa septigi tıýi múmkin.  

Bulardan basqa testosterondy arttyratyn tabıǵı ádis-tásilder bar: kúsh salatyn jattyǵýlar, qant paıdalanylmaıtyn joǵaryaqýyzdy dıeta, stressterdiń bolmaýy.  

40 jastan asqan soń, jaqsy fızıkalyq formany ustap turýǵa bolady, ásirese paıdaly azyq-túlikti paıdalaný jáne fızıkalyq jattyǵýlar ómir saltyńyzdyń bir bóligine aınalsa. Ýaqyt sizdi aıamaıdy desek te, 40 jasyńyzda siz 30 jastaǵy kezińizden áldeqaıda ajarly kórine alasyz.

Oqýǵa keńes beremiz:

Artyq salmaqqa qarsy 15 azyq

Dıeta kezinde jeıtin azyqtar

Qımyl tapshylyǵynyń zıany

Salmaq qosýyńyzǵa sebepshi, kúndelikti 5 ádet

İshtegi artyq maıdan qalaı qutylýǵa bolady

Dıetalardyń qandaı qaýpi bar: bas tartýdyń 7 sebebi

Qaterli isikten saqtaný

Alma qabyǵynyń paıdasy

Jańǵaq sýynyń paıdalary

---