InfoHub Logo

Halqymyzdyń san ǵasyrlyq tarıhy men taǵylymyn, keshegisi men búgingisin syr sandyqqa saqtap, máńgi óshpes altyn qazynaǵa aınaldyrǵan merzimdi basylymdardyń qaı salada bolsyn, orny erekshe. «Gazet-halyqtyń kózi, qulaǵy hám tili» - dep, bir-aq aýyz sózben maǵynasy men mánin ashyp bergen Alash arysy Ahmet Baıtursynuly aıtqandaı, halyq ómirimen bite-qaınasqan gazet-oqyrman qaýymǵa shynaıy ári jyldam habar jetkizetin aqparattyq-saıası, mádenı-tanymdyq jetekshi qural.

 Qazaq tarıhynda sonaý Alashshyl úkimetpen birge jasasyp, jańǵyryp kele jatqan gazetter jeterlik. Sonyń jalǵasy ispetti, HH ǵasyrdyń sońǵy jyldarynda jaryq kórgen «Ádilet» gazeti – qazaq baspasóz tarıhynda erekshe oryn alǵan biregeı basylym. «Ádilet» gazeti jumysker halyqtyń ómirin baıandaýmen bastalyp, saıası-áleýmettik oqıǵalardy ashyq túrde jazatyn shyndyq pen ádilettiliktiń jarshysyna aınaldy. 14 myńnan asa tırajben shyǵarylǵan basylym «Kisipodaq-eńbek qorǵaý», «Úndemeýge qaqym joq», «Sheteldik áriptester tájirıbesinen» sekildi oıly da ozyq aıdarlarymen erekshelenedi.

 «Ádilet» gazeti qandaı maqala jarıalasa da, onyń aýqymyn tolyq qamtyp, tústep, túrlep, naqty derekter keltirip jarıalady. Sondaı halyqtyń oı-sanasyna sińip, kózi tússe oqymaı ótpeıtin maqalasynyń biri - 11.03.2022 jylǵy sanynda jaryq kórgen «Ult ustazy hám Alashtyń Ahmeti» A.Baıtursynulynyń týǵanyna 150 jyl tolýyna oraı shyǵarylǵan maqalasy. Avtory-jazýshy N.Qapalbekuly. Maqala aýqymdy kólemde, ádebı-ǵylymı tilmen, pýblısısıkalyq baǵytta jazylǵan. Maqalaǵa jospar qursaq:

1) Kirispe bólim

Ulttyń uly ustazy

2) Negizgi bólim

A) Qazaq jastarynyń temirqazyǵy

Á) «Qazaq» úni jáne Alash avtonomıasy

B) A.Baıtursynulynyń ádebıet pen til salasyndaǵy eńbekteri

3) Qorytyndy

«Azamatty» qurǵan esil er.

Jazýshy ult zıalysynyń ómir jolynan bastap, ónege jolyna deıingi elge etken qyzmetin tolyq, taratyp aıtady.

 Kózi qaraqty barsha qazaq úshin Ahmet Baıtursynuly – ult ustazyna aınalǵan uly tulǵa. Ol - qarańǵylyqtyń tuńǵıyǵynan aınalasyna shýaǵyn tógip, jarqyrap shyqqan Alashshyl kósem. Jasynan taǵdyrdyń taýqymetin tartyp, «oq tıip, on úshinde jaralanyp», ult múddesi úshin «basyn taýǵa da, tasqa da» soǵyp alsa da, abaqtyda qamalyp, «Halyq jaýy» atanyp, aıaýsyz atylsa da, artyna eli úshin eren eńbek qaldyryp ketti. «Ahań ashqan qazaq mektebi, Ahań túrlegen ana tili, Ahań salǵan ádebıettegi elshildik urany – «Qyryq mysal» «Masa», «Qazaq» gazetiniń 1916 jylǵy qazaqtyń qan jylaǵan balasyna istegen eńbegi, óner-bilim, saıasat jolyndaǵy qajymaǵan qaıratyn biz umytsaq ta, tarıh umytpaıtyn ister bolatyn». Uly jazýshy Muhtar Áýezovtiń kemeńger qaıratkerge bergen baǵasynan-aq, A.Baıtursynulynyń ataq-dańqy sol zamanda-aq ashyq bolsyn, jasyryn bolsyn, shyn baǵalanǵany anyq. Ony oqyp, zerttep bilip otyrǵan urpaǵy úshin Baıtursynuly máńgi jasaı beretin, laýlaı beretin sham ispetti. Kún qalaı sáýlesin búkil álemge taratatyny sekildi, Ahmet te «qarańǵy qazaq kógine, órmelep shyǵyp Kún bolǵan» kemeńger azamat.

«Ádilet» gazetinde jarıalanǵan A.Baıtursynuly týraly maqala jas urpaqty sýsyndatyp, bilim kózin eseleı asha túsip, júrek túkpirine patrıottyq sezim men rýhty jalyn ornatyp, bolmasa da, uqsap baǵatyn jas býyn ósip shyǵatynyna senimdimin.  

Jýanqan Aıtolqyn

---