InfoHub Logo

Eń alǵash sirińke 1833 jyldyń 10 sáýirinde oılap tabylǵan. Sol kezde sirińkeniń basynyń massasyna sary fosfor engizildi. Dál osy kún alǵashqy sirińkeniń týylǵan kúni bolyp esepteledi.  

Sirińkeni neden jasaıdy?

Sirińke óndiretin kásiporyndardyń kópshiligi ony kókterekten jasaıdy. Budan basqa jóke aǵashyn, terek jáne de basqa aǵash túrlerin paıdalanady. Sirińke daıyndaıtyn arnaıy mashına segiz saǵattyq jumys kúninde 10 mln ekzemplárǵa deıin óndire alady.

Sirińke nege janady?

Biz shyrpynyń basyn qorap qabyrǵasyna úıkegende hımıalyq reaksıalar serıasy bastalady. Qorapqa jaǵyndy jaǵylǵan. Ol qyzyl fosfordan, toltyrǵyshtan jáne jelimnen turady.  Úıkelgen sátte qyzyl fosfor bólshekteri aqqa aýysady, ol qyzyp, 50 gradýsqa jetkende jana bastaıdy. Aldymen sirińke emes, qorap janady. Qoraptaǵy jaǵyndy birden tolyqtaı órtenip ketpeýi úshin onyń quramyna flegmatızator engizedi. Olar bólingen jylýdyń biraz bóligin jutyp alady.

Sirińkeniń basynyń massasynyń jartysy – totyqtyrǵyshtar, sonyń ishinde bertolet tuzy. Ydyraý kezinde ol ottegini ońaı beredi. Bertolet tuzynyń ydyraý temperatýrasyn azaıtý úshin, massanyń quramyna katalızator, ıaǵnı marganestiń qos totyǵyn qosady. Bul jerdegi negizgi janǵysh zat – qúqirt. Basy tez janyp jáne bólshektenip ketpeýi úshin massaǵa untaqtalǵan áınek, myrysh aǵartqysy, temirden jasalǵan qyzyl boıaý sıaqty tolyqtyrǵyshtar qosady. Munyń bári birge ártúrli jelimdermen biriktirilgen.

Qandaı sirińkeler bar?

Jaı (turmystyq) sirińkeden bólek, arnaıy sirińkelerdiń 100 jýyq túri bar. Olar ólshemi, túsi, quramy jáne janý deńgeıi boıynsha erekshelenedi. 

Eń taralǵan túrleri:

– daýyldyq — sý astynda da, jelde de jana beredi;

– qyzýlyq — olar jylýdy kóp bóletindikten, olarmen dánekerleýge bolady;

– dabyldyq — túrli tústi jalyn shyǵara alady;

– alaýoshaqtyq jáne gazdyq— alaýoshaq jáne gaz plıtasyn jaǵýǵa arnalǵan uzyn sirińkeler;

– fotografıalyq — sáttik jarqyl jasaý úshin qoldanylady.

---