InfoHub Logo

Sporttyń adam ómirinde alatyn orny erekshe. Sportpen aınalysqan adamnyń densaýlyǵy myqty, shydamdy, shymyr bolady. Bizdiń ata- babalarymyz «táni saýdyń — jany saý» nemese «birinshi baılyq-densaýlyq», — dep beker aıtpaǵan. Biraq, osy naqyl sózdiń salmaǵyn, júkter jaýapkershiligin sezinbeıtin de, moıyndamaıtyn da syńaılymyz.

Salaýatty ómir súrýdiń, tazalyqty saqtaýdyń belgili erejelerin bilmeıtin de jan kemde-kem. Tipti ol mektep baǵdarlamasyna da engizilgen. Biraq oǵan kópshiligimiz kúndelikti ómirde asa mán bermeımiz. Nege? Onyń basty sebebi, óz boıymyzda qalyptasyp qalǵan jalqaýlyq jeńetin kúsh-jigerdiń álsizdigi. Bul álsizdikke moıynbas úshin kúnde tańerteńgilik ýaqytta 20-30 mınýttaı erterek turyp shama kelgenshe júgirip, sekirip ártúrli qımyl-qozǵalys jattyǵýlaryn jasap sońynan salqyn sýmen shaıynyp deneni shynyqtyrýǵa bolady ǵoı. Biraq kópshiligimiz jas kezimizde bul máselege kóńil bólmeı eseıgen soń jalqaýlyqtyń qursaýynan bosaı almaı, jasymyzǵa jetpeı qartaıyp, ártúrli sozylmaly aýrýlarǵa shaldyǵyp, qaıǵy-qasiret pen ólim qorqynyshynan qaltyrap kún ótkizemiz. Densaýlyǵymyz myqty bolý úshin mynadaı tórt shartty buljytpaı oryndaý qajet. Olar: dene eńbegi, tamaqty ýaqtyly ishýdi, ýaqytty durys paıdalaný, shynyǵý jáne demala bilý. Onyń besinshi sharty — baqytty ómir súrý!

Jastar úshin taǵy bir arnaıy aıta ketetin keńesńim bar. Sportpen aınalysý densaýlyqty jaqsartady. Sporttyń eń qarapaıym túri — júgirý. Kún saıyn tańerten úıdiń mańaıynda, saıaabaqta, alańda jarty saǵattaı júgirý qajet. Eger, júgirýge dáriger ruqsat etpese tańǵy taza aýada serýendeýge bolady. Sondaı-aq ártúrli jattyǵýlar jasaýǵa bolady.

Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti N.Á.Nazarbaevtyń elimizdiń halqyna Joldaýynda 2030 jylǵa deıin ekanomıkalyq, áleýmettik bıikterge kóterilý úshin rýhanı baılyqtyń, densaýlyqtyń qajettigi atap kórsetilgeni málim. «Tazalyq — saýlyq negizi, saýlyq baılyq negizi»,- dep beker aıtpasa kerek. Gúldengen ekanomıkany deni saý, sanaly azamattar jasaıdy. Sondyqtan Joldaýdaǵy salaýatty ómir saltyn qalyptastyrý, nasıhattaý sharalaryn belsendirek júrgizgenimiz abzal. Ásirese, jas urpaqtyń boıyna tazalyq pen sergektikti ornyqtyrý — bizdiń mindetimiz.

«Salaýatty ómir súrý degenimiz — tazalyq saqtap, dene tárbıesi jáne sportpen shuǵyldaný». Bala tárbıesine qazaq halqy erte kezden kóńil bólip, balanyń aqyl — oıynyń, dene bitiminiń durys qalyptasýyna erekshe kóńil bólip otyrǵan. Osyǵan dálel qazaqtyń sporttyq oıyndary. Jas kezinen bastap balalarǵa durys tárbıe berip, asyq atyp, atqa minip, teńge ilip, báıgege shaýyp, kúreske túsip ósken balalar shymyr da shynyqqan, epti de ıkemdi bolǵanyn bilemiz. Qazirgi ýaqytty ótken kezeńmen salystyra almaısyń. Sebebi, ýaqyt óte kóptegen ózgerister ómirge endi. Tipti, bala tárbıesine jańasha kóz qaraspen qaraımyz. Qazirgi tańdaǵy qoǵamdaǵy jat qylyqtar jastarǵa keri áserin tıgizýde. Jastar arasyndaǵy temeki, ishimdikke elikteýshilik, tipti nashaqumarlyq ta dendep bara jatqandaı. Qazirgi ǵalamdyq jańarý kezinde kompúterge táýeldilik máselesi de qosylyp otyr. Qyzyǵýshylyqpen istegen árekettiń sońy nemen tynaryn da túsinbeı istep, opyq jeýi múmkin. Demek, qazaq halqy «tárbıe basy — tal besik», — dep beker aıtpasa kerek. Jat qylyqtarǵa qarsy tárbıeni otbasy oshaq qasynan bastaǵan jón.

Salaýatty ómir saltyn qalyptastrýda dene tárbıesiniń mańyzy zor. Jastardy bolashaqtyń tiregi bolatyn, densaýlyǵy myqty azamat retinde qalyptastyrý kerek. Elbasymyz qazirgi jastardyń bolashaǵyna zor senimmen qarap, úmit artady. Iaǵnı, deni saý, bilimdi, bilikti, jan-jaqty qalyptasqan bolashaq jastardy elestetedi. Elbasymyzdyń qoldaýymen 2003 jyl — densaýlyq jyly bolyp jarıalanǵany belgili, rasynda da búgingi tańda elimizdiń aqsaqaldarynan kishkentaı balasyna deıin dene tárbıesine erekshe mán berýi bizderdi qýantyp otyr.

Sport — qoǵamdaǵy jalpy mádenıettiń bir bóligi, adamnyń dene qabiletterin damytý men densaýlyǵyn nyǵaıtýǵa baǵyttalǵan álemettik qyzmettiń bir salasy. Jastardyń jan-jaqty damýyn sportsyz elestetý múmkin emes. Denesi jaqsy damyǵan dep kún rejımine sportpen júıeli aınalysýdy engizgen, aǵzanyń shynyǵýy úshin tabıǵı faktorlardy turaqty paıdalanatyn, jumysty belsendi demalys pen aýystyryp otyratyn jas adamdy aıtamyz. Bir sózben aıtqanda, sport — barlyq tárbıe ataýlynyń bir salasy. Onyń túp qazyǵy — qozǵalys, al qozǵalyssyz tirshilik joq. Sport sóziniń maǵynasy keń. Dene tárbıesi sonyń quramdas bóligi, dálirek aıtqanda bastapqy baspaldaǵy. Onymen turaqty shuǵyldanǵan adamnyń densaýlyǵy myqty, zor bolmaq. Birinshi baılyq — densaýlyq, al sol densaýlyqtyń kepili — sport.

Aqtóbe qalasy №61 JBBOM—niń
dene shynyqtyrý páni muǵalimi Kasymov Kýanysh Amıreevıch

---