InfoHub Logo

Suranshy batyr Aqynbekuly (1815-1864) — qazaq batyry, Saýryq batyrdyń nemere inisi. Almaty oblysynyń Jambyl aýdanynda týǵan. Uly júzdiń shapyrashty rýynyń Esqoja tarmaǵynan shyqqan. Atalary Qarasaı batyr, Túrikpen, Myrzabek, Káshke el arasyna ataǵy shyqqan sheshen, batyr bolǵan adamdar. Suranshy batyr Reseı ókimetine Vernyı (Almaty) bekinisin salýǵa kómektesti. Orys áskerlerimen birge Toıshybek bekinisi mańynda Qoqan hanynyń 3 myń áskerimen soǵysyp, jeńiske jetti. 1851 jyly orys jasaǵymen qosylyp, Orman (Ormon) hannyń 2 myń qolyna toıtarys berdi. 1852-1853 jyldary Qoqan hanynyń áskeri tileýqabyl rýyn shaýyp, mal-múlkin talan-tarajǵa saldy. Suranshy batyr Saýryq batyrmen birge 300 qolmen olardy Qopada qýyp jetip, el kegin qaıtardy. 1853 jyly Ańyraqaı alqabyn mekendegen Dýlat eline qoqandyqtar shabýyl jasaǵanda, ol Saýryq, Andas, Jagor, Dáýqara, Shymyrbaı bastaǵan jasaqtarmen birge sol eldiń bir bóligin jaýdan azat etti. 1858 jyly Ombydaǵy Batys Sibir general-gýbernatoryna jazǵan hatynda G. Kolpakovskıı Suranshy batyrdyń dostyǵyn, onyń árqashan 2 myń qolmen daıyn turatynyn aıtqan. 1860 jyly Suranshy batyrdyń jasaqtary G. Kolpakovskııdiń áskerimen birigip, Uzynaǵashtaǵy shaıqasta Qoqan áskerlerin oısyrata jeńdi. Ol 1864-1965 jyldary Uzynaǵashtan Saıramǵa deıingi aralyqty Qoqan basqynshylyǵynan azat etý soǵysyna qatysyp, osy joryqta erlikpen mert boldy. Sh. Ýálıhanov 1863 jyly shildeniń 14-inde K. Gýtkovskııge joldaǵan hatynda Suranshy batyr týraly «...qazaqtardy qoqandyqtardyń ezgisinen qutqarýshy» dep tanystyrǵan.

Onyń erligi jaıynda Súıinbaı «Suranshy», «Tý alyp jaýǵa shyqsań sen» tolǵaýlarynda, Jambyl «Suranshy batyr» poemasynda jyrlady.

---