InfoHub Logo

Qatysýshylar:

Torǵaı
Qoıan
Qyzǵaldaq
Balyq
Muǵalim
Bolat
Janat

Bıologıa sabaǵy júrip jatqan kez. Esik qaǵylyp, ishke

Boztorǵaı, Qoıan, Qyzǵaldaq, Balyq kirip keledi.

Muǵalim. Iá, kelińizder, buıymtaılaryńyzdy aıta otyry-ńyzdar?

Boztorǵaı. Muǵalim, biz sizdiń aldyńyzǵa kelip otyrmyz. Shákirtterińizdiń arasynda Bolat, Janat degen balalar bar ma?

Muǵalim. Iá, bar. Qane, Bolat, Janat, oryndaryńnan turyń-dar. (Aty atalǵan balalar turady.) Endi taqta aldyna keliń-dershi.

Olar taqta aldyna shyǵa bergende, Boztorǵaı, Qoıan, Qyzǵaldaq, Balyq – tórteýi «Mine, osylar bizge zıankestik jasady» dep, álgi ekeýine bas salady.

Muǵalim. Arasha, arasha! Toqtańyzdar, sabyr etińizder. Aldy-men maǵan istiń anyǵyn túsindirińizdershi. Bular sizderge ne is-tedi?

Qyzǵaldaq. Bul sumdar bizdi taptaǵandarymen qoımaı, qurby-larymyzdan aıyrdy!..

Qoıan. Kójekterimdi múgedek etti!..

Bolat, Janat. Qalaısha?!

Balyq. Bizdiń densaýlyǵymyzdy, asqazanymyzdy qurtty!..

Bolat, Janat (tańdana). Múmkin emes!..

Boztorǵaı (shyr-pyr etip). Bul buzaqylar bizdiń urpaǵymyzdy joıdy!..

Bolat, Janat (kózderi sharasynan shyǵa, alaq-julaq etip). Munyń bári jalǵan, senbeńizder!..

Tórteýi (birden). Sonda biz... Ótirikshi, jalaqor bolǵanymyz ba?! O, bezbúırekter!.. (Bári taǵy tap bermek bolady.)

Muǵalim. Arasha, arasha! (Olar tynyshtalǵan soń) Sizder sabyr saqtap, mán-jaıdy ashýǵa erik bermeı, jaımen aıtyp, tú-sindirińizdershi, ótinemin.

Qyzǵaldaq. Áńgimeni jaımen, retimen túsindirsek, bylaı. (Bolat pen Janatqa qarap) Bular keshe tabıǵat aıasyna serýenge shyqty. Olaryn biz quptaımyz. Kelińizder, tabıǵattyń ásemdigi men sulýlyǵyna súısinińizder. Raqattanyp demalyńyzdar. Buǵan biz qarsy emespiz. Al bular, tabıǵattyń sulýlyǵyn baǵalaǵany bylaı tursyn, keldi de, gúlderdi kózderi toımaı retsiz kóptep jula berdi. Jula berdi. Ras qoı? (Bolat pen Janat bastaryn ızep, tómen salady.)

Qyzǵaldaq. Keıin olardy ne istedińder?

Bolat, Janat. Solyp qalǵannan keıin sol jerge tastap kettik.

Qoıan. Qoldaryńdaǵy bosaǵan shólmekterdi tasqa uryp syndyr-dyńdar. Ras qoı? (Janat pen Bolat bastaryn ızeıdi.) Sekirip oınaqtap júrgen meniń kójekterim sol shyny synyqtaryna aıaqtaryn tilip, jaraqat aldy. Tabandaryna kirgen shyny sy-nyqtarynan aıaqtaryn basa almaı, aqsańdap júr. (Jylamsyrap) Endi olar múgedek bolyp qalmaı ma?!

Balyq. Tamaq qaldyqtary men qaǵaz, sellofon sıaqty qo-qystardy kól aınalasyna shashyp, ybyrsytyp tastadyńdar. Ras qoı. (Bolat pen Janat bastaryn ızep, taǵy quptaıdy.) Bizder sýǵa batqan sol selofandardy baıqamaı jutyp qoıyp, endi olardan qalaı arylarymyzdy bilmeı júrmiz. Olar shirimeıdi eken. İshki aǵzalarymyzǵa jabysyp, keptelip, asqazanymyzdy qurtty.

Boztorǵaı. Onymen qoımaı, sender kók shybyqtar men ósip turǵan aǵashtardy syndyryp, laýlatyp ot jaqtyńdar. Bul da ras qoı. (Bolat pen Janat bastaryn ızedi.) Ottyń shoǵyn óshirmeı kettińder. Jel áserinen ot qaýlap shópterge tıip, búkil atyrap órtenip, jumyrtqalarym otqa pisip, men urpaqsyz qaldym. (Ol taǵy da shyr-shyr etedi.)

Muǵalim (basyn shaıqap, shákirtterine qarap, kúıip-pisip). Bularyń durys emes qoı. Tabıǵatqa, sondaǵy tirshilik ataýlyǵa obal jasapsyńdar. Bul ne degen masqara! Ne degen jónsizdik!

Bolat, Janat (kúmiljip). Biz bulaı bolar dep oılamap edik.(Aryzdanýshylarǵa qarap) Sizderden keshirim ótinemiz. Endi tabıǵatqa shyqsaq, bulaı jasamaımyz.

Muǵalim. Sender ekeýiń ǵana tabıǵatqa shyǵyp, osyndaı zardap shektiripsińder. Al myna búkil synyp, mektep bolyp baryp, tabıǵatqa Bolat pen Janat sıaqty nemquraıly qarasańdar ne bolar edi? (Únsizdik). Ony elestetýdiń ózi qıyn. Betin aýlaq qylsyn. (Aryzdanýshylarǵa qarap) Al sizder ne deısizder? Bolat pen Janatty qalaı jazalaıyq?

Qyzǵaldaq. Biz kekshil emespiz. Ózderi aldymyzǵa jyǵylyp, keshirim surap jatyr ǵoı. Keshirmegende ne isteımiz?

Qoıan. Zardaby bylaı bolar dep ózderi de oılamasa kerek. Endi tabıǵatqa shyqqanda, taǵam qaldyqtary men qoqystaryn shashpaı jınap, jaqqan ottaryn óshirip, gúlder men shópterdi beı-bereket jula bermese eken.

Balyq. Bul balalardyń júrekterine meıirim ornap, tabıǵatqa, janýarlar men ósimdikterge janasharlyqpen qarasa eken.

Boztorǵaı. Tabıǵatty qorǵap, oǵan qamqor bolyp júrse eken.

Muǵalim. Al, Bolat, Janat (otyrǵan shákirtterine qarap), balalar, sender buǵan ne deısińder? Tabıǵatty senderge amanattap jatyr ǵoı. Amanatqa qalaı qaraısyńdar?

Bolat, Janat, synyptaǵy barlyq balalar oryndarynan turyp. Bul oqıǵa bizge úlken sabaq boldy. Amanatqa – adal, tabıǵatqa qamqor bolýǵa, serýenge shyǵa qalsaq, tabıǵat sánin buzbaı, uqypty da jaýapty bolýǵa tyrysamyz! Tabıǵatqa qorǵan bolýǵa ázirmiz!!!

Muǵalim. Bárekeldi! Sózderińde turatyndaryńa senimdimin. Al, osymen sabaq aıaqtaldy.

---