InfoHub Logo

Azyq-túlikti saqtaýdyń esh qıyndyǵy joq sıaqty. Satyp ákelip, tońazytqyshqa qoıa salsań bolǵany. Biraq keıde sol tońazytqyshtyń ózinde turǵan azyq dastarhanymyzǵa jetpeı qoqys jáshigine tastalyp jatady. Endi sol azyq-túlikterdi qalaı durys saqtaýǵa bolatynyn anyqtap alaıyq.

Tońazytqysh – satyp alǵan azyǵyńyzdy buzylyp ketedi dep qoryqpaı, qoıa salatyn jer. Alaıda, osyndaı jaıly ortada turǵan azyqtyń ózi keı kezderi qoqys jáshiginen biraq shyǵady.

Búgin sizderge azyq-túlikterdi balǵyndyǵyn saqtaı otyryp qalaı uzaq saqtaýǵa bolatyny týraly qarapaıym, biraq paıdaly keńester aıtamyz.

Tońazytqyshyńyzda ne bolyp jatqanyn baıqap qoıyńyz

Tońazytqyshty durys paıdalanyńyz. Azyq-túlikterdi birinshiden, keýip ketpeý úshin, ekinshiden, ártúrli taǵamdardyń ıisi bir-birimen aralasyp ketpes úshin bólek qaptamalarda saqtańyz.

Azyq-túlikterdi sáıkes sórelerge ornalastyryńyz: muzdatqyshtyń janyna tez búlinetinderin qoısańyz, kókónisterdi tómengi jáshikke salyp qoıǵan durys. Tez búlinetin azyqtardyń arasyn taıaqshamen bólip qoıyńyz. Sonda qaı azyqtyń jaramsyz bolyp qalǵanyn tez taýyp alasyz. Aıyna bir ret tońazytqyshty túgel jaqsylap jýyp-tazalap alyńyz. Osylaısha jaǵymsyz ıisterden qutylasyz.

Esińizde bolsyn, muzdatqysh – máńgiliktiń kamerasy emes, ondaǵy taǵamdardyń da saqtaý merzimi bolady. Mysaly, taýyqty toǵyz aı saqtaýǵa bolsa, et, sańyraýqulaqtar, jıdekter men sary maı jarty jyl búlinbeı tura beredi. Al balyq pen teńiz ónimderiniń merzimi tórt aı ǵana.

Plasık nemese shyny?

Azyq-túlikterdi dúkennen satyp alǵan kezde salǵan plasık pakettermen qoıa salmaý kerek. Eń durysy, olardy basqa, yńǵaıly qaptamalarǵa salý. Keıbir azyqtardy qaǵazǵa, úlbirge nemese folgaǵa orap qoıǵan durys bolsa, keıbireýlerin germetıkalyq qaptamaǵa saqtaǵan jón.

Kez kelgen áıel ómirinde eń bolmaǵanda bir ret «Azyq-túlikti qandaı ydysta saqtaǵan durys?» degen suraqpen betpe-bet keledi. Plasık ydystar jeńil, yńǵaıly ári baǵasy da qoljetimdi. Al áınek ydystar ıis sińirmeıdi, tez jýylady jáne joǵary temperatýraǵa shydaıdy.

Shyn máninde, tańdaýdy azyq-túlikterdiń ózi jasaıdy: shaı, kóktat, jarma, un men dámdeýishter áınek ydystarda jaqsy saqtalady. Al plasık ydystar lanch-boks úshin yńǵaıly. Et nemese balyqty vakýmdy paketka saqtaǵan durys. Óıtkeni ol kóp oryn almaıdy jáne ónimniń bastapqy dámi men ıisin saqtap qalady.

Kókónisterdi qalaı saqtaý kerek?

Pıaz, sarymsaq, sábiz, qyzylsha jáne asqabaq qarańǵy, qurǵaq jerlerdi jaqsy kóredi. Olar bólme temperatýrasynda da jaqsy saqtalady. Olardy tońazytqyshqa salmaı-aq, asúıde jáshikke nemese kenep qapqa salyp saqtaýǵa bolady.

Qyzanaqty da tońazytqyshqa qaldyrmaǵan jón. Ol onda uzaq saqtalǵanymen, dámi men ıisin búldirip alasyz. Al baldyrkók bolsa, kerisinshe, folgaǵa orap tońazytqyshqa salyp qoısańyz, uzaq saqtalady.

Kartopty qarańǵy, salqyn jerde saqtaý kerek. Eń durysy – bólek qaǵaz paketke salyp qoıyńyz. Kishkentaı qýlyqty da umytpańyz: eger kartoppen birge bir paket alma salyp qoısańyz, ol ónip ketpeıdi.

Salatty qurǵaq paketke salar kezde, janyna qaǵaz maılyqty da qosa salýdy umytpańyz. Sonda artyq ylǵaldyń bárin qaǵaz sińirip alady da, salatyńyz uzaq ýaqyt boıy balǵyn kúıinde saqtalady.

Jemisterdi qalaı saqtaý kerek?

Banandy tońazytqyshqa saqtaýǵa múldem bolmaıdy: ol qaraıyp, dámin joǵaltady. Eń durysy, onyń eki shetin kesip qoıý kerek nemese folgaǵa orap, bólme temperatýrasynda qaldyrý kerek. Sol kezde banandardy biraz ýaqyt boıy saqtap turýǵa bolady. Ananas pen anardy da tońazytqyshqa salýǵa bolmaıdy. Al lımon men avakoda sıaqty jemisterdi vakým paketke salyp, tońazytqyshqa qoısa, biraz ýaqytqa deıin buzylmaı saqtalyp turady.

Birnárseni umytpańyzdar – barlyq jemister men kókónister jemistiń pisýine qajetti etılen gazyn bóledi. Ásirese qyzanaq, qara órik, banan, almurt jáne mango etılendi kóbirek bólgendikten, ol alma, qıar, kartop jáne sábizge zıan keltirýi múmkin. Sol sebepti jemister men kókónisterdi bir-birinen bólek, polıetılen paket sıaqty ylǵaldandyryp jibermeıtin, kerisinshe oqshaýlap turatyn qaǵaz paketerge salyp saqtańyz.  Al jıdekterdi, ásirese qulpynaı, tańqýraı, qojaqat pen qara jıdekti jýmaı, tereń emes ydysqa jaımalap bir qatar etip salyp, tońazytqyshta saqtaý kerek.

Kóktattardy qalaı saqtaý kerek?

Kóktattardy uzaq ýaqyt boıy balǵyndyǵyn saqtap saqtaýdyń eń qarapaıym ádisi – buzylǵan japyraqtaryn alyp tastap, suryptap, sýyq sýǵa tazalap jýyp, jaqsylap keptirip (arnaıy keptirgishti, nemese kádimgi qaǵaz súlgilerdi paıdalanýǵa bolady) vakýmdy ydysqa salyp, tońazytqyshqa qoıý.

Kóktatty muzdatqyshta saqtaýdyń da jaqsy ádisi bar. Ol úshin kóktatty týrap, muz qatyrýǵa arnalǵan pishinge salasyz da, ústine ósimdik maıyn quıyp, qatyryp qoıasyz. Osylaısha, ony uzaq ýaqytqa saqtap qana qoımaı, kez kelgen salat pen taǵamdarǵa arnalǵan dámdeýishti daıyndap alasyz. Kóktatty aýa kirip turatyndaı tesik jasap, polıetılen paketke de saqtaýǵa bolady.

Nandy qalaı saqtaý kerek?

Eger siz nandy nan salǵyshqa saqtaǵandy unatatyn bolsańyz, onda onyń ishinde eshqandaı nan qoqymdary bolmaý kerek jáne jeldetilip turǵany durys. Áıtpese nan tez buzylyp, kógerip ketedi. Eń durysy, nandy bólme temperatýrasynda, qaǵaz paketke salyp saqtaý kerek.

Al eger nandy uzaq merzimge saqtaý kerek bolsa, onda muzdatqysh qamerasyna qoısańyz bolady. Ol jerde nan úsh apta boıy buzylmaı tura beredi. Árıne, nan sıaqty ónimderdi satyp alǵan kezde, ıisi de dámi de buzylmaı turyp jep qoıǵan durys.

Sút, jumyrtqa jáne qalbyrdaǵy taǵamdardy qalaı saqtaý kerek?

Jumyrtqa sýyqta da, bólme temperatýrasynda da uzaq saqtalady. Eń bastysy – qabyǵy jarylyp ketpegen, bútin bolýy kerek. Biraq eń durysy, ony doǵal jaǵyn joǵary qaratyp, tońazytqyshtaǵy arnaıy uıashyqtarǵa saqtaý kerek.

Qalbyrdaǵy taǵamdar  - uzaq saqtaýǵa arnalǵan. Biraq, eger ony ashyp qoıǵan bolsańyz, qalǵanyn tyǵyz jabylatyn áınek ydysqa saqtaǵan durys.

Sút ónimderin mindetti túrde tońazytqyshtyń eń joǵarǵy sóresine, sýyq jaǵyna qoıý kerek.

İrimshik pen jańǵaqtardy qalaı saqtaý kerek?

Sýyq pen jaqsy qaptamany jaqsy kóretin kelesi azyqqa da kezek keldi. İrimshikti eń durysy, pergament qaǵazǵa nemese folgaǵa oraý kerek. Al balǵyn irimshik jegińiz kelse, ony polıetılen paketke salmaýǵa keńes beremiz. Óıtkeni, paket ishinde ol keýip ketedi.

Tazalanǵan jańǵaqtardy áınek ydysqa salyp, salqyn, qarańǵy jerde saqtaý kerek. Al jańǵaqty kóp jınap alǵan bolsańyz, onda muzdatqyshqa salyp qoıyńyz. Ol jerde jańǵaqtar birneshe aı buzylmaı tura beredi.

Et, balyq jáne qus etin qalaı saqtaý kerek?

Eger siz balyqty muzdatyp saqtaǵyńyz kelse, onda ony muzy bar ydysqa salyp, tońazytqyshqa eki kúnge qoıyp qoıyńyz. Balyqtyń ıisinen arylý úshin sizge lımon men onyń qabyǵy kómektesedi. Al etti buqtyryp nemese asyp qoıǵan bolsańyz, onda ony beti jabyq áınek ydysqa salyp, eki kúnnen artyq saqtamańyz. Shıki etti de aldyn ala sańylaýlar jasalǵan polıetılen paketke salyp saqtaýǵa bolady.

Et pen balyqty muzdatqysh kameradan shyǵarmas buryn, ony dál búgin ázirleıtinińizge senimdi bolyńyz. Óıtkeni, olardy qaıtadan muzdatqan kezde dámi men qunaryn joǵaltyp alasyz. Muzdatylǵan taýyq etin polıetılen pakette nemese plasık ydysta saqtaýǵa bolady. Al pisken taýyq etin folgaǵa jaqsylap orap, tońazytqyshqa qoıyp qoıyńyz.

---