InfoHub Logo

Burynǵy dyr-dýy mol, kóńildi ortadan bir jola bas tartyp, bazar mańyndaǵy eski jataqhanalardyń birine kóship keldim. Osy kúnge deıingi jınaǵan dúnıelerimniń úshten ekisi kitap eken, kóship kele sap, teń-teń júkterdi túgel aqtaryp tastap, kitaptardy bir buryshqa úıip qoıdym. Aıadaı bólmeni retke keltirip, barlyq zatty orynyna qoıǵansha da ájeptáýir ýaqyt ketti. Edenin jýyp, shańyn súrtip, tazalap, qaıta jınap bolǵan soń baryp «ýh» dedim.

Ońashada oılanýǵa múmkindik týar, toqtap qalǵan shyǵarmashylyǵyma qaıta mashyǵaıyn degen jospar boldy. Sóıte tura jańa páter izdegende súzgiden ótkizip, qatty sabylyp ketkemin joq, buıyrǵany dep, jumysqa jaqyn mańaıdan, arzandaý kezikken osy jataqhanany ala saldym. Jataqhana qojaıyny qyryqtarǵa taqaǵan jýan áıel: «munda tek semeınyılar ǵana turady, tynysh» degen. Jataqhana mańynda usaq balalar men kárteń áıelder kóp júrdi. Bári de men alǵan bólme sekildi, uzap ketse 15-20 sharshy metrlik bólmede turyp jatqan kórinedi, mundaǵy bólmelerdiń báriniń ólshemi birdeı eken.

Aıadaı bólmede sý da joq, dýsh ta joq, bári syrtta. Sý tasý — istep úırengen jumys qoı, ol jaǵy qıyndyq týǵyzbady. Keshke qaraı baıqaǵanym, bólmede taraqan bar eken. Aýyldyń balasy bolsam da, osy bir jybyrlaǵan qońyz, qurt degen nárselerden qatty seskenetinim bar. Taraqandardy kóre salyp titirkene bastadym. Bazar jaqyn, bir kúni sebetin, bir kúni shashatyn, taǵy bir kúni búrketin dári ákelip qoldanyp baıqasam, nátıje bermedi. Alǵashqyda joǵalǵan sekildi bolady, keshke qaraı, úıge kirip, sham jaqqanda, qoıdaı órgen taraqandar burysh-buryshtaǵy qarańǵylyqqa qaraı saýlap bara jatady. Kitaptarymnyń arasyna súńgip ketkenin de kórdim. Bazarǵa taǵy shaptym, barýyn barsam da, endi basqa bir dári alýǵa qulqym bolmady. Satýshylar da tanyp alǵan, keshe bir dárini eń keremeti osy dep kórsetse, búgin basqa bireýin kórsetip: «osy dári joǵaltpaı qoımaıdy! Atpıchaıý» dep sarnaıdy... Aqyry, aldymen kórshilerden keńes suraıyn degen oı keldi. Solar bir jaqsy jol kórseter, sony baıqap kórermin.

Keshke bólmeni jınap, ózimshe rettelip jatqanymda: «jınalysqa shaqyrady» dep kórshiniń kishkentaı qyzy esikten aıtyp ketti. «Kim shaqyrady?» degenime «Hazáıká» dep jaýap berdi de jónep berdi. Tańdanǵan keıippen syrtqa shyqsam, aýlada biraz adamdar jınalyp tur eken. Báriniń ańdyǵany «Hozáıkanyń» aýyzy.

— Tak, jınalyp boldyńdar ma? Janar, taǵy kim bar shyqpaǵan? Shaqyrshy Alýany!

«Hozáıkanyń» daýysy óktem, qabaǵy shytqyl, buıryqpen jekip, qatty sóılep tur.

— Bári shyqty, eshkim qalǵan joq. Alýa qazir keledi, — deıdi Janary elgezektik tanytyp.

Ekinshi qabatqa shyǵatyn baspaldaqtan tolyq túspeı, qabyrǵaǵa súıenip eki-úsh erkek tur eken, solardyń qasyna baryp men de turdym. Tómende jınalǵandardyń kóbi áıelder. «Hozáıka» minberdegi sheshendeı sarnaıdy. Ashyǵan qamyrdaı qampıǵan qaryny aqtarylyp keterdeı. Ústine kıgen kıimi de denesin býyltyqtandyryp, toıǵan órmekshige uqsatyp qoıǵan. «Óstip aıtpasam túsinbeıdi ekensińder» degen túsindirmemen ústemelep sóziniń arasyna ájethananyń aınalasyndaǵy ataýlardy jıi kirgizip jatty. Biraz jurt uıalǵandaı kúldi, birazy úndegen joq, baıaǵydan turyp kele jatqandar bolsa kerek. Shet jaqtaǵy jastaý qyz maǵan munyń esh qatysy joq degendeı ár kimge qarap bir jymıǵan boldy. Meniń de qatysym joq degendeı, kózi maǵan taqalǵanda ezý tarttym da, moıynymdy sozyp, shamdary samaladaı jamyrap, kólikter aǵylyp jatqan kóshege kóz saldym. Tynymsyz tirshilik daýysy — bir jaǵymyzda elektrli burǵy yzyńdap qulpytastar qashap jatyr, gazdy ókirte basyp, zýlap ótken mashınalardyń shyńǵyrta bergen sıgnaly bazar mańyndaǵy adamdar shýylyn basyp ketedi. Álde bir nárse tarsyldaıdy, jedel járdem mashınasynyń daýysy qulaqqa jetedi, ozandap baryp qaıta basylady...

Jınalys birazǵa sozyldy. «Hozáıka» kánigi sheshenderdeı múdirmeı sóılep, birde jurtty bir dýyldatyp alsa, birde kúldirip, áýelgi bylapyt sózderdi qaıtalap, óstip aıtpasa túsine almaıtynymyzdy taǵy da eskertip, zekip, sonyńda «vsem ıasno?» degen suraqpen aıaqtaǵanda, ár jerden: «Iá», «Túsindik», «Iasno» degen sózder estilip jatty. Túsingenim, aptasyna bir ret sýbbotnık, bir ret jınalys ótip turady eken. Júdeý óńdi, eski-qusqy jamylǵan úlkendi-kishili top dabyrlap, kúbirlep taraı bastady.

Jurtpen júzdese qalǵan sátti paıdalanyp taraqan týraly suraǵymdy qoıyp alaıyn dep janymda turǵan jigitke buryldym:

— Sizderde taraqan bar ma? Taraqanǵa qarsy ne istedińiz? — dep suradym.

— Aý? — dep suraq qoıyp aldy da, jaýabymdy kútpesten, — men kóbinde Reseıde júrem, bıznesim bar. Munda kóp bolmaımyn, qarbalaspyn negizi, — dep burylyp ketti.

Óńinen osyndaı jerde turyp jatqanyn onsha moıyndaı qoımaıtyny baıqalady. Qonymdy jaýap ala almasam da qaıta suramadym. Ekinshi kórshimdi bólmesine kire bergende ustadym. Otyzdar shamasyndaǵy qara jigitke:

— Aǵa, sizderdiń bólmede taraqan bar ma? — dep suradym.

— Bolady ǵoı... — selqos, unatpaǵan pishinde jaýap berdi.

— Qandaı dári qoldanyp júrsiz? — dedim jyldamdatyp, asyǵyp turǵanyn baıqap.

— Bárin...

Esikti tars etkizip jaba saldy. «Imenno qandaı dári? Men birnesheýin synap kórip edim...» dep túsindire bastaǵan sózim esikke qysylyp qalǵandaı boldy. Budan da ónimdi eshteńe taba almaǵan soń, kelesi kórshiniń esigin qaqtym. Esikti ashqan alpys jastar shamasyndaǵy apa boldy:

— Apa, sálemetsiz be! Men jańa kóship kelgen kórshilerińiz edim. Meniń suraıyn degenim, sizder taraqanǵa qarsy qandaı dári qoldanyp jatyrsyzdar?

— Qarǵam, úlken ulym mınısterstvoda jumys isteıdi, úsh bólmeli kvartıraǵa aqsha jınap jatyr, skora ketemiz, munda kóp turmaımyz...

— Joq, apa, meniń suraıyn degenim...

Esik taǵy da tars jabyldy. Ashýym kele bastady, qyzyq eken, maǵan onyń qansha ýaqyt turatyny neme kerek? Páteri neme kerek? Durystap jaýap bere salsa qaıtedi?...

Kerneı bastaǵan ashýymdy basyp, nede bolsa dep úshinshi kórshimizdi mazaladym:

— Sálemetsiz be! Kórshińiz edim... Meniń suraıyn degenim, taraqandy qalaı joǵalttyńyzdar? Qandaı jaqsy dári usynasyz? Bólmede taraqan kóp eken, kózin joǵaltpasam, seskenýshi edim... — dedim jymıyp, esik ashqan jastaý áıelge jyldamdata sóılep. Arǵy jaqtan balanyń jylaǵan daýysy estiledi.

— Sálemetsiz... jaqsy... Biz negizi qalanyń syrtynan jer alaıyq dep jatyrmyz... úı salsaq sonda kóshemiz... — degen sózderdi úzip-úzip tez aıtty da, esigin shala jaýyp balasyna qaraı ketti...

Shala jabylǵan esikti asharymdy, ne jabarymdy bilmeı ańyryp az turyp qaldym. Aqyry amalym quryp, bólmeme qaıtyp keldim. Kún aqshamnan asyp qalǵan, shamdy jaǵyp qalǵanymda, qarańǵylyqqa qaraı órip bara jatqan taraqandardy kórdim...

Endi ne istemek kerek? Bir tanysym: «ondaı kóp bólmeli jataqhanalarda barlyq bólmedegiler bir ýaqytta tazalamasa, taraqan joǵalmaıdy, bir bólmeden bir bólmege kóship júre beredi» degen. Biraq myna kórshilermen til tabysyp, birlikke kelý qıyn is boldy. Bir joly asyǵys syrtqa shyǵyp bara jatqanymda, esik kózinde temeki shegip turǵan túksıgen eńgezerdeı jigit: «Baýyrym, jaılap júrseıshi, adamdardy oıattyń ǵoı uıyqtap jatqan!» dep gúr ete qaldy. Elemeı kete bergem, sonda da áldenege ilik izdep turatyn jastar az emes ekenin baıqadym. Al keıbir tústanys bop qalǵan kórshilerdiń ózi aman-sálemge sarań. Báriniń júzinen ashý, jek kórý, renish menmundalaıdy. Úlkender jaǵy júdeý, kóńilsiz. Bala-shaǵanyń da orynsyz jyrtańy, oıyny kózge túse bermeıdi. Shynymen tynysh jataqhana bolyp shyqty...

Eki aı ótti. Kórshilermen áli aralasyp kete almadym. Eshqaısysynyń kóship ketkenin de baıqamadym. Kún qysqaryp, tún uzara bastady. Keshke kelip sham jaqsam, taraqandar qarańǵy buryshtarǵa qaraı órip bara jatady. Qys taqaý. Kún sýysa joǵalar degen úmit bar.

---