Táýelsiz el tuǵyrly
Sabaqtyń taqyryby: Táýelsiz el tuǵyrly
Sabaqtyń maqsaty:
a) bilimdilik: Oqýshylardyń alǵan bilimderin júıeleý, bilimge degen qushtarlyǵyn arttyrý, zıatkerlik qabiletin damytý. Ótken taqyryptar boıynsha alǵan bilimderin tereńdetý, tolyqtyrý, qorytyndylaý.
á) tárbıelik: Oqýshylardy otanshyldyq, demokratızm ıdeıalaryna baýlý;
Bolashaq Qazaqstandy órkendetetin ózderi ekendigin sezindirý.
b) damytýshylyq: Oqýshylardyń alǵan bilimderine súıene otyryp, olardyń osy másele jónindegi bilimderin qaıta eterine túsirý. Odan ári damytý baǵytynda túrli suraqtar berý arqyly oı-órisin damytý.
Sabaqtyń túri: Praktıkalyq (Semınarlyq sabaq)
Sabaqtyń tıpi: Bilimdi bekitý (Qaıtalaý sabaǵy)
Sabaqtyń oqytý ádisteri: «Oqý men jazý arqyly syn turǵysynan oılaý» tehnologıasynyń strategıalary; taldaý júrgizý,
oı qozǵaý, suraq – jaýap, aýyzsha baıandaý.
Sabaqtyń kórnekiligi jáne tehnıkalyq jabdyǵy: Interaktıvti taqta, býkletter, QR-nyń rámizderiniń sýretteri, QR –nyń Prezıdentiniń Joldaýlary, Qazaqstan -2030 strategıalyq baǵdarlamasy.
Pánaralyq baılanys: Saıasattaný. Áleýmettaný, Dúnıe júzi tarıhy, Qoǵamtaný, Mádenıettaný, Ekonomıka negizderi, Geografıa
Sabaqtyń barysy:
a) oqýshylarmen sálemdesý, túgeldeý, dárishana tazalyǵyn retke keltirý.
á) Sabaqtyń maqsatyn habarlap, oqýshylardyń nazaryn sabaqqa aýdarý.
Úsh topqa bólingen oqýshylar jeke-jeke otyrǵyzylady, top lıderleri
saılanady, ekspert toby quralady.
İ-top «Atameken»
İİ-top «Báıterek»
İİİ-top «Elorda»
Saıys jospary.
1. «Kim jyldam?»( kapıtandar jarysy).
2. «Ózge tildiń bárin bil, óz tilińdi qurmette» (Maqal mátelderdiń jalǵasyn taýyp, tabylǵan jalǵasynyń ishinen bir sózdiń aǵylshyn, orys tilderinde aýdarmasyn beredi).
3. «Táýelsizdik shejiresi» (Semantıkalyq kartany toltyrady).
4. «Altyn qaqpa» (ár qaqpanyń astynda tarıhta eleýli izi bar kemeńgerler jasyrylǵan, sol kemeńgerlerge sıpattama beredi)
5. «Tarıhı krıptogramma» (Bul krıptogrammany sheshkende týǵan jer, otan týraly tórt shýmaq óleń oqýǵa bolady)
6. «Bas qatyrǵylar bazary» (Bunda oqý bilim, týǵan jer, talap jaıly halyq maqaly, naqyly jasyrylǵan rebýstar sheshedi jánede hronologıalyq joryq boıynsha berilgen datalardy retimen ornalastyrady).
7. «Tender oıyny» (Ár top 20 jyldan keıingi Qazaqstandy sýretpen beıneleıdi)
Sabaqta jasalynatyn áreketter:
- topqa bólý
- slaıdtar men foto sýrettermen jumys
- pysyqtaý, bekitý, toppen jumys(ár top lıderleri, top músheleri berilgen suraqtarǵa jaýap beredi)
- shyǵarmashylyq jumystarmen tanystyrý
- ekspertter tobynyń jumysy (baǵalaý)
- oqytýshynyń qorytyndy sózi
Oqytýshynyń sózi: Qurmetti ustazdar men oqýshylar! Elimizdiń táýelsizdik alýy, halqymyzdyń tarıhynda jańa dáýirlerdiń betin ashty, búkil qoǵamdyq ómirimizge jańa lep, serpin ala keldi.Táýelsizdiktiń eń basty –jetistigi erkindik. Elimizdiń erkin ómirindegi búgingi tabystardyń bári de táýelsizdiktiń nátıjesi. El táýelsizdigi bireýler oılaǵandaı qujatqa qol qoıý rásimi arqyly qol jetkendeı ońaılyqpen kelgen joq. Sonaý «aqtaban shubyryndy» jyldardan bastalǵan, el basyna qaýip tóndirgen aýyr kezeńnen bastap, orys otarshyldyǵyna qarsy júrgizilgen ult –azattyq kóterilister, y.
İ. Jarys sabaǵymyzdy júrgizý úshin 3 topqa jetekshiler saılap alaıyq.
Toptarǵa sáttilik tileımiz.
İ-kezeń. «Kim jyldam?»
Kóńilin halqyńnyń taptyń búgin
Eles qoı mynaý bizge jat kún búgin,
Bir birlep suraq qoıyp baq synaıyq.
Baıqaıyq top basshylar tapqyrlyǵyn –deı otyryp alǵashqy týrdy bastaımyz. Saıysymyzdyń alǵashqy bólimi «Kim jyldam?» dep atalady. Oıyn sharty boıynsha suraqtar top basshylaryna qoıylady.Qoıylǵan suraqtarǵa naqty ári jyldam jaýap beriledi. Ár topqa 10 suraqtan qoıylady. Árbir durys jaýap 5 upaımen baǵalanady.
İ-topqa
1.Astananyń sımvoly Báıterektiń uzyndyǵy qansha metr?(97m)
2.1991jyldyń 10 jeltoqsanynan bastap, Qazaq KSR-i qalaı atalyna bastady?(Qazaqstan Respýblıkasy)
3. Mádenıetti qoldaý jyly (2000j)
4.Qazaqstan Respýblıkasynyń zań shyǵarýshy organy (Parlament)
5.N.Á.Nazarbaevtyń 1999jyly jaryq kórgen kitaby (Tarıh tolqynynda)
6.TJMK-nyń quramyna qansha adam endi? (8)
7.Qazaqstandy táýelsiz el retinde tuńǵysh tanyǵan memleket(Túrkıa)
8.Uly Abaıdyń 150jyldyq mereı toıy IýNESKO kóleminde qaı jyly atalynyp ótti (1995j)
9.Dúnıe júzi qazaqtarynyń alǵashqy quryltaıy 1992 jyly qazanda qaı qalada boldy? (Almaty)
10. Alǵashqy Qazaqstan Respýblıkasynyń memlekettik ánuranynyń mátini qashan bekitildi? (1992 j. 11jeltoqsan)
İİ-topqa
1.QR tuńǵysh konstıtýsıasy qashan qabyldandy jáne qansha bólimnen, qansha taraýdan, qansha baptan turady? (1993j.28.01. 4bólim, 21 taraý, 131 baptan turady.)
2.Týlardy zertteıtin ǵylym qalaı atalady?(Vıksıkologıa)
3. Túrkistannyń 1500 jyldyq toıy IýNESKO kóleminde qashan atalyp ótti? ( 2000j )
4.Dúnıe júzi qazaqtarynyń úshinshi quryltaıy 2005jyly 28-29 qyrkúıekte qaı qalada ótti? (Astana)
5. KSRO prezıdenti M.S.Gorbachev qashan qyzmetinen bosatylady? (1991 j.25 jeltoqsan)
6.N.Á.Nazarbaevtyń 1993 jyly 9qazanda jaryq kórgen eńbegi qalaı atalady? (Qazaqstannyń bolashaǵy –qoǵamnyń ıdeıalyq birliginde.)
7.QR prezıdentiniń Qazaqstan halyqtary Assambleıasyn qurý týraly jarlyǵy qashan shyqty? (1995 j.1naýryz)
8.Keńes Odaǵynyń Batyry, «Halyq qaharmany», «Ǵasyr adamy» atanǵan ǵaryshker(T.Áýbákirov)
9.2003-2007 jyldar aralyǵyndaǵy QR premer – mınıstri (D.K.Ahmetov)
10.N.Á.Nazarbaevtyń ókilettigin 2000 jylǵa deıin uzartý týraly respýblıkalyq referendým qashan ótkizildi? (1995j 29 sáýir)
İİİ-topqa
1.Qazirgi ýaqytta Qazaqstanda qansha oblys bar? (14 oblys)
2.N.Á.Nazarbaev 1993 jyly qandaı hattamaǵa qol qoıdy? (Lıssabon hattamasyna)
3. 1999-2002 jyldar aralyǵynda QR úkimetiniń premer –mınıstri (Q.K.Toqaev.)
4.Otan partıasy qashan quryldy? (1999j. qańtarda)
5. Eltańbalardy zertteıtin ǵylym qalaı atalady? (geraldıka)
6.Dúnıe júzi qazaqtarynyń ekinshi quryltaı 2002 jyly qazanda qaı qalada ótti? (Túrkistanda)
7.KSRO-nyń ómir súrýi toqtaǵandyǵy jóninde deklarasıa qashan jarıalandy (1991j. 26 jeltoqsan)
8.Taraz qalasynyń 2000 jyldyq toıy IýNESKO kóleminde qashan atalyp ótti(2002j)
9. N.Á.Nazarbaevtyń 2003 jyly jaryq kórgen kitaby (Syndarly on jyl)
10.Týdyń avtory (Sháken Nıazbekov)
Búgin biz táýelsiz el dep Otanymyzdyń ıesi, ana tilimizdiń kıeli bolyp, ata tarıhymyzdyń júıeli bolýyn aıtamyz. Osy ordamyzǵa qonǵan qut berekeden aıyrylmaı, ult pen ulystar arasy yntymaqta bolsa ǵana qolǵa qonǵan baqyt qusy – táýelsizdigimizdi saqtaı alamyz.
Orys tilin, túsinemin bilemin,
Shet tilin de hattap oqyp júremin.
Ata-babam qasterlegen janyndaı,
Ana tilim meniń naǵyz júregim.
İİ kezeńimiz «Ózge tildiń bárin bil, óz tilińdi qurmette» dep atalady. Bul kezeńde oqýshylarǵa maqal-máteldiń jalǵasyn tabý beriledi jáne sol tabylǵan jalǵastyń ishindegi sózdiń eki tilde aýdarmasyn aıtady. Eger jalǵas durys tabylyp, eki tilde de aýdarma durys berilgen jaǵdaıda árbir top 30 upaı alady, eger bir ǵana aýdarmany durys berse 20 upaı, al aýdarmalar berilmeı tek maqal máteldiń jalǵasy durys tabylsa 10 upaıdan beriledi.Ár topqa úsh maqaldan beriledi.
İ-topqa.
1. Otanyn súıgen otqa janbaıdy, sýǵa batpaıdy.
2. Oraǵyń ótkir bolsa, qaryń talmaıdy
Otanyń berik bolsa, jaýyń almaıdy.
3. Otansyz adam, ormansyz bulbul.
İİ –topqa.
1.El jaýsyz bolmas, jer taýsyz bolmas.
2. Ózge eldiń oty
Óz elińniń tútinine tatymas
3. Elinen bezgen er bolmas,
Kólinen bezgen qaz bolmas
İİİ – topqa.
1. El aǵasyz bolmas,
Ton jaǵasyz bolmas.
2. Opasyzda otan joq
3. Jat eldiń qarshyǵasynan,
Óz elińniń qarǵasy artyq
İİİ kezeń. «Táýelsizdik shejiresi» Semantıkalyq karta(Durys jaýapqa «+» belgisin qoıady)
İİ-topqa
İİİ-topqa
İÚ-kezeń. «Altyn qaqpa»
Kóz aldymda kósiledi
Bilim mingen kók dúnıeniń shapqany.
Tarıh-ultymyzdyń maqtany!
Oıynshynyń ózine jaqsy bilgeni,
Bizge jaqsy tapqany!
Birge ashaıyq bizdiń «Altyn qaqpany!
Taqtada úsh qaqpa turady. Sol altyn qaqpanyń artynda Qazaqstan tarıhynda eleýli izderi bar kemeńger adamdardyń portretteri jasyrylǵan. Balalar portrettegi tulǵanyń aty –jónin, tarıhtaǵy rólin , qyzmet etý kezeńin t.b jaıynda esterine túsiredi.Top ishinde taldaý 5mınýttan aspaıdy. Óz komandasynan toptyń bir adamy qorǵaıdy.Neǵurlym tolyq jaýap berýin baqylaýshy qadaǵalap otyrady. Tolyq jaýap berilgen jaǵdaıda upaı qoıylady.
Ú kezeń. Tarıhı krıptogramma. Kóp oqyǵan, kóp toqyǵan, bilgeni mol adam ǵana namysqor, ádiletti, aıbyndy qoǵam qaıratkeri bola alady. Iaǵnı qoǵam taǵdyry, memleket taǵdyry bilimdi urpaq ózderińniń qoldaryńda. «Bilimnen asqan qazyna joq. Qazyna qupıa aqyl –bilimmen ǵana ashylady». Bul bólimde sizderdiń bilimderińizdi anyqtaý úshin krıptogrammalar sheshemiz. Berilgen krıptogrammany sheshý arqyly tórt shýmaq óleń oqýǵa bolady.Bul jerde óleń shýmaqtary ár túrli bolǵanymen, qoılatyn suraqtary birdeı.
1.Tuńǵysh qazaq alfavıtiniń negizin salýshy – 4.17.20.11.30.19.21.15.3.7.☺.
2.Tuńǵysh qazaq ǵaryshkeri – 25.24.4.25.12.6.19.7.☺.
3. Tuńǵysh qazaq sýretshisi – 13.17.21.11.2.2. ☺.
4. Tuńǵysh qazaq akademıgi –21.25.11.23.17.2. ☺.
5. Tuńǵysh qazaq romany «Qalyń maldyń» avtory- 12.18.4.2.2. ☺.
6. Olımpıada chempıony ataǵyn alǵan tuńǵysh qazaq palýany- 28.9.12.2.1.23.6.19.7. ☺.
7. Qazaqstannyń tuńǵysh prezıdenti – 3.17.22.17.19.4.17.2. ☺.
8. Uly Otan soǵysynda óz qarjysyna ushaq jasatqan ataqty qazaq palýany- 1.30.14.17.20.11.23.17.21.7. ☺.
9. 2 márte Keńes Odaǵynyń Batyry ataǵyn alǵan ushqysh- 4.29.16.2.5.8.29.3.7. ☺.
10. Kúrish ósirýde álemdik rekord jasaǵan ataqty kúrishshi –26.17.13.17.2. ☺.
11. Keńes Odaǵynyń Batyry ataǵyn alǵan qazaqtyń batyr qyzdarynyń biri –
1.7.5.8.17.10.30.5.7.☺.17.
Úİ kezeń «Bas qatyrǵylar bazary»
Jan qınalmaı jumys bitpes,
Talap qylmaı muratqa jetpes - degendeı, kezekti saıysymyz «Bas qatyrǵylar bazary» dep atalady.Bunda oqýshylarǵa rebýs beriledi, rebýsty durys sheshken jaǵdaıda týǵan jer, oqý-bilim, talap týraly halyq maqaly men naqyldaryn oqýǵa bolady. Sonymen qatar oqýshylarǵa belgili bir oqıǵany bildiretin datalar beriledi, olar sol datalardy retimen qoıady jáne sol jyldarda qandaı oqıǵa bolǵandyǵyn aıtady.
İ-topqa.
1. 1465-1466 jj- Qazaq handyǵy quryldy.
2. 1680-1718 j.j.- Táýke hannyń el bıleýi.
3. 1723j – «Aqtaban shubyryndy alakól sulama» oqıǵasy
4. 1916 j –Ult azattyq kóterilis
5. 1992 j. 2-naýryz- qazaqstan BUU-na múshe boldy.
İİ-topqa.
1. 1538-1580 –Haqnazar hannyń el bıleýi.
2. 1731 j. 10 qazan -Ábilhaıyr hannyń Reseı qol astyna kirý týraly ant berýi.
3. 1837-1847 j.j. –K.Qasymuly bastaǵan ult-azattyq kóterilis.
4. 1917j qazan-1918 j naýryz- Qazaqstanda Keńes úkimetiniń ornaýy.
5. 2005 j 4 jeltoqsan –Prezıdent saılaýy ótti.
İİİ-topqa.
1. 1643j-Órbulaq shaıqasy
2. 1771-1781j.j- Abylaı hannyń el bıleýi
3. 1836-1838 j.j- M.Ótemisuly men I.Taımanov bastaǵan sharýalar kóterilisi.
4. 1941-1945 j.j. –Uly Otan soǵysy
5. 1993j. 15 qarasha- Ulttyq tól teńgemiz aınalymǵa endi.
Ekspertter tobynyń jumysy ( saraptaý jáne baǵalaý )
Oqytýshynyń qorytyndy sózi:
Egemendi Qazaqstannyń tizgini jas urpaq sizderdiń qoldaryńyzda. Halyq jazýshysy Á.Nurshaıyqov: «Ulttyq tildiń, dástúrdiń, salt-sananyń myzǵymas tiregi-táýelsizdik. Táýeldi ult bul baılyqtyń bárinen aırylyp, beıshara bolady»-degen. Bul qanatty sózdi boıymyzǵa sińire otyryp, halqymyzdyń salt-dástúrin, tilin, dinin qasıet tutýymyz kerek.
Táýelsizdiktiń tiregi –bilim. Dana halqymyz «Bilegi myqty birdi jyǵady, bilimi myqty myńdy jyǵady» -dep baıaǵyda aıtqan.
Qıalyna qanat bitken, oıy ushqyr, bilimdi jastar bolatyndyqtaryńa senimdimin.
Adam elinen, jerinen tys ómir súre almaıdy. Sizderdiń jas júrekterińiz elim dep, jerim dep soǵady. El úshin, halyq úshin qyzmet etińizder. Elbasymyzdyń «Qazaqstan bolashaǵy, balalar sizderdiń qoldaryńyzda», -degen atalyq sezimin aqtaı bilińizder.
Tý tigildi halqymnyń búgin baǵyna,
Jas órender jelbiretip nyq usta!
Ǵasyrlarǵa jalǵastyryp eldikti,
Daq túsirme ata-baba aryna!
Úlgi bizge atalardyń erligi,
Ulaǵaty, ónegeli eńbegi.
Táýelsizdik týyn ustap joǵary
Búgingi urpaq - bolar eldiń erteńi!
Sabaqtyń maqsaty:
a) bilimdilik: Oqýshylardyń alǵan bilimderin júıeleý, bilimge degen qushtarlyǵyn arttyrý, zıatkerlik qabiletin damytý. Ótken taqyryptar boıynsha alǵan bilimderin tereńdetý, tolyqtyrý, qorytyndylaý.
á) tárbıelik: Oqýshylardy otanshyldyq, demokratızm ıdeıalaryna baýlý;
Bolashaq Qazaqstandy órkendetetin ózderi ekendigin sezindirý.
b) damytýshylyq: Oqýshylardyń alǵan bilimderine súıene otyryp, olardyń osy másele jónindegi bilimderin qaıta eterine túsirý. Odan ári damytý baǵytynda túrli suraqtar berý arqyly oı-órisin damytý.
Sabaqtyń túri: Praktıkalyq (Semınarlyq sabaq)
Sabaqtyń tıpi: Bilimdi bekitý (Qaıtalaý sabaǵy)
Sabaqtyń oqytý ádisteri: «Oqý men jazý arqyly syn turǵysynan oılaý» tehnologıasynyń strategıalary; taldaý júrgizý,
oı qozǵaý, suraq – jaýap, aýyzsha baıandaý.
Sabaqtyń kórnekiligi jáne tehnıkalyq jabdyǵy: Interaktıvti taqta, býkletter, QR-nyń rámizderiniń sýretteri, QR –nyń Prezıdentiniń Joldaýlary, Qazaqstan -2030 strategıalyq baǵdarlamasy.
Pánaralyq baılanys: Saıasattaný. Áleýmettaný, Dúnıe júzi tarıhy, Qoǵamtaný, Mádenıettaný, Ekonomıka negizderi, Geografıa
Sabaqtyń barysy:
a) oqýshylarmen sálemdesý, túgeldeý, dárishana tazalyǵyn retke keltirý.
á) Sabaqtyń maqsatyn habarlap, oqýshylardyń nazaryn sabaqqa aýdarý.
Úsh topqa bólingen oqýshylar jeke-jeke otyrǵyzylady, top lıderleri
saılanady, ekspert toby quralady.
İ-top «Atameken»
İİ-top «Báıterek»
İİİ-top «Elorda»
Saıys jospary.
1. «Kim jyldam?»( kapıtandar jarysy).
2. «Ózge tildiń bárin bil, óz tilińdi qurmette» (Maqal mátelderdiń jalǵasyn taýyp, tabylǵan jalǵasynyń ishinen bir sózdiń aǵylshyn, orys tilderinde aýdarmasyn beredi).
3. «Táýelsizdik shejiresi» (Semantıkalyq kartany toltyrady).
4. «Altyn qaqpa» (ár qaqpanyń astynda tarıhta eleýli izi bar kemeńgerler jasyrylǵan, sol kemeńgerlerge sıpattama beredi)
5. «Tarıhı krıptogramma» (Bul krıptogrammany sheshkende týǵan jer, otan týraly tórt shýmaq óleń oqýǵa bolady)
6. «Bas qatyrǵylar bazary» (Bunda oqý bilim, týǵan jer, talap jaıly halyq maqaly, naqyly jasyrylǵan rebýstar sheshedi jánede hronologıalyq joryq boıynsha berilgen datalardy retimen ornalastyrady).
7. «Tender oıyny» (Ár top 20 jyldan keıingi Qazaqstandy sýretpen beıneleıdi)
Sabaqta jasalynatyn áreketter:
- topqa bólý
- slaıdtar men foto sýrettermen jumys
- pysyqtaý, bekitý, toppen jumys(ár top lıderleri, top músheleri berilgen suraqtarǵa jaýap beredi)
- shyǵarmashylyq jumystarmen tanystyrý
- ekspertter tobynyń jumysy (baǵalaý)
- oqytýshynyń qorytyndy sózi
Oqytýshynyń sózi: Qurmetti ustazdar men oqýshylar! Elimizdiń táýelsizdik alýy, halqymyzdyń tarıhynda jańa dáýirlerdiń betin ashty, búkil qoǵamdyq ómirimizge jańa lep, serpin ala keldi.Táýelsizdiktiń eń basty –jetistigi erkindik. Elimizdiń erkin ómirindegi búgingi tabystardyń bári de táýelsizdiktiń nátıjesi. El táýelsizdigi bireýler oılaǵandaı qujatqa qol qoıý rásimi arqyly qol jetkendeı ońaılyqpen kelgen joq. Sonaý «aqtaban shubyryndy» jyldardan bastalǵan, el basyna qaýip tóndirgen aýyr kezeńnen bastap, orys otarshyldyǵyna qarsy júrgizilgen ult –azattyq kóterilister, y.
İ. Jarys sabaǵymyzdy júrgizý úshin 3 topqa jetekshiler saılap alaıyq.
Toptarǵa sáttilik tileımiz.
İ-kezeń. «Kim jyldam?»
Kóńilin halqyńnyń taptyń búgin
Eles qoı mynaý bizge jat kún búgin,
Bir birlep suraq qoıyp baq synaıyq.
Baıqaıyq top basshylar tapqyrlyǵyn –deı otyryp alǵashqy týrdy bastaımyz. Saıysymyzdyń alǵashqy bólimi «Kim jyldam?» dep atalady. Oıyn sharty boıynsha suraqtar top basshylaryna qoıylady.Qoıylǵan suraqtarǵa naqty ári jyldam jaýap beriledi. Ár topqa 10 suraqtan qoıylady. Árbir durys jaýap 5 upaımen baǵalanady.
İ-topqa
1.Astananyń sımvoly Báıterektiń uzyndyǵy qansha metr?(97m)
2.1991jyldyń 10 jeltoqsanynan bastap, Qazaq KSR-i qalaı atalyna bastady?(Qazaqstan Respýblıkasy)
3. Mádenıetti qoldaý jyly (2000j)
4.Qazaqstan Respýblıkasynyń zań shyǵarýshy organy (Parlament)
5.N.Á.Nazarbaevtyń 1999jyly jaryq kórgen kitaby (Tarıh tolqynynda)
6.TJMK-nyń quramyna qansha adam endi? (8)
7.Qazaqstandy táýelsiz el retinde tuńǵysh tanyǵan memleket(Túrkıa)
8.Uly Abaıdyń 150jyldyq mereı toıy IýNESKO kóleminde qaı jyly atalynyp ótti (1995j)
9.Dúnıe júzi qazaqtarynyń alǵashqy quryltaıy 1992 jyly qazanda qaı qalada boldy? (Almaty)
10. Alǵashqy Qazaqstan Respýblıkasynyń memlekettik ánuranynyń mátini qashan bekitildi? (1992 j. 11jeltoqsan)
İİ-topqa
1.QR tuńǵysh konstıtýsıasy qashan qabyldandy jáne qansha bólimnen, qansha taraýdan, qansha baptan turady? (1993j.28.01. 4bólim, 21 taraý, 131 baptan turady.)
2.Týlardy zertteıtin ǵylym qalaı atalady?(Vıksıkologıa)
3. Túrkistannyń 1500 jyldyq toıy IýNESKO kóleminde qashan atalyp ótti? ( 2000j )
4.Dúnıe júzi qazaqtarynyń úshinshi quryltaıy 2005jyly 28-29 qyrkúıekte qaı qalada ótti? (Astana)
5. KSRO prezıdenti M.S.Gorbachev qashan qyzmetinen bosatylady? (1991 j.25 jeltoqsan)
6.N.Á.Nazarbaevtyń 1993 jyly 9qazanda jaryq kórgen eńbegi qalaı atalady? (Qazaqstannyń bolashaǵy –qoǵamnyń ıdeıalyq birliginde.)
7.QR prezıdentiniń Qazaqstan halyqtary Assambleıasyn qurý týraly jarlyǵy qashan shyqty? (1995 j.1naýryz)
8.Keńes Odaǵynyń Batyry, «Halyq qaharmany», «Ǵasyr adamy» atanǵan ǵaryshker(T.Áýbákirov)
9.2003-2007 jyldar aralyǵyndaǵy QR premer – mınıstri (D.K.Ahmetov)
10.N.Á.Nazarbaevtyń ókilettigin 2000 jylǵa deıin uzartý týraly respýblıkalyq referendým qashan ótkizildi? (1995j 29 sáýir)
İİİ-topqa
1.Qazirgi ýaqytta Qazaqstanda qansha oblys bar? (14 oblys)
2.N.Á.Nazarbaev 1993 jyly qandaı hattamaǵa qol qoıdy? (Lıssabon hattamasyna)
3. 1999-2002 jyldar aralyǵynda QR úkimetiniń premer –mınıstri (Q.K.Toqaev.)
4.Otan partıasy qashan quryldy? (1999j. qańtarda)
5. Eltańbalardy zertteıtin ǵylym qalaı atalady? (geraldıka)
6.Dúnıe júzi qazaqtarynyń ekinshi quryltaı 2002 jyly qazanda qaı qalada ótti? (Túrkistanda)
7.KSRO-nyń ómir súrýi toqtaǵandyǵy jóninde deklarasıa qashan jarıalandy (1991j. 26 jeltoqsan)
8.Taraz qalasynyń 2000 jyldyq toıy IýNESKO kóleminde qashan atalyp ótti(2002j)
9. N.Á.Nazarbaevtyń 2003 jyly jaryq kórgen kitaby (Syndarly on jyl)
10.Týdyń avtory (Sháken Nıazbekov)
Búgin biz táýelsiz el dep Otanymyzdyń ıesi, ana tilimizdiń kıeli bolyp, ata tarıhymyzdyń júıeli bolýyn aıtamyz. Osy ordamyzǵa qonǵan qut berekeden aıyrylmaı, ult pen ulystar arasy yntymaqta bolsa ǵana qolǵa qonǵan baqyt qusy – táýelsizdigimizdi saqtaı alamyz.
Orys tilin, túsinemin bilemin,
Shet tilin de hattap oqyp júremin.
Ata-babam qasterlegen janyndaı,
Ana tilim meniń naǵyz júregim.
İİ kezeńimiz «Ózge tildiń bárin bil, óz tilińdi qurmette» dep atalady. Bul kezeńde oqýshylarǵa maqal-máteldiń jalǵasyn tabý beriledi jáne sol tabylǵan jalǵastyń ishindegi sózdiń eki tilde aýdarmasyn aıtady. Eger jalǵas durys tabylyp, eki tilde de aýdarma durys berilgen jaǵdaıda árbir top 30 upaı alady, eger bir ǵana aýdarmany durys berse 20 upaı, al aýdarmalar berilmeı tek maqal máteldiń jalǵasy durys tabylsa 10 upaıdan beriledi.Ár topqa úsh maqaldan beriledi.
İ-topqa.
1. Otanyn súıgen otqa janbaıdy, sýǵa batpaıdy.
2. Oraǵyń ótkir bolsa, qaryń talmaıdy
Otanyń berik bolsa, jaýyń almaıdy.
3. Otansyz adam, ormansyz bulbul.
İİ –topqa.
1.El jaýsyz bolmas, jer taýsyz bolmas.
2. Ózge eldiń oty
Óz elińniń tútinine tatymas
3. Elinen bezgen er bolmas,
Kólinen bezgen qaz bolmas
İİİ – topqa.
1. El aǵasyz bolmas,
Ton jaǵasyz bolmas.
2. Opasyzda otan joq
3. Jat eldiń qarshyǵasynan,
Óz elińniń qarǵasy artyq
İİİ kezeń. «Táýelsizdik shejiresi» Semantıkalyq karta(Durys jaýapqa «+» belgisin qoıady)
İİ-topqa
İİİ-topqa
İÚ-kezeń. «Altyn qaqpa»
Kóz aldymda kósiledi
Bilim mingen kók dúnıeniń shapqany.
Tarıh-ultymyzdyń maqtany!
Oıynshynyń ózine jaqsy bilgeni,
Bizge jaqsy tapqany!
Birge ashaıyq bizdiń «Altyn qaqpany!
Taqtada úsh qaqpa turady. Sol altyn qaqpanyń artynda Qazaqstan tarıhynda eleýli izderi bar kemeńger adamdardyń portretteri jasyrylǵan. Balalar portrettegi tulǵanyń aty –jónin, tarıhtaǵy rólin , qyzmet etý kezeńin t.b jaıynda esterine túsiredi.Top ishinde taldaý 5mınýttan aspaıdy. Óz komandasynan toptyń bir adamy qorǵaıdy.Neǵurlym tolyq jaýap berýin baqylaýshy qadaǵalap otyrady. Tolyq jaýap berilgen jaǵdaıda upaı qoıylady.
Ú kezeń. Tarıhı krıptogramma. Kóp oqyǵan, kóp toqyǵan, bilgeni mol adam ǵana namysqor, ádiletti, aıbyndy qoǵam qaıratkeri bola alady. Iaǵnı qoǵam taǵdyry, memleket taǵdyry bilimdi urpaq ózderińniń qoldaryńda. «Bilimnen asqan qazyna joq. Qazyna qupıa aqyl –bilimmen ǵana ashylady». Bul bólimde sizderdiń bilimderińizdi anyqtaý úshin krıptogrammalar sheshemiz. Berilgen krıptogrammany sheshý arqyly tórt shýmaq óleń oqýǵa bolady.Bul jerde óleń shýmaqtary ár túrli bolǵanymen, qoılatyn suraqtary birdeı.
1.Tuńǵysh qazaq alfavıtiniń negizin salýshy – 4.17.20.11.30.19.21.15.3.7.☺.
2.Tuńǵysh qazaq ǵaryshkeri – 25.24.4.25.12.6.19.7.☺.
3. Tuńǵysh qazaq sýretshisi – 13.17.21.11.2.2. ☺.
4. Tuńǵysh qazaq akademıgi –21.25.11.23.17.2. ☺.
5. Tuńǵysh qazaq romany «Qalyń maldyń» avtory- 12.18.4.2.2. ☺.
6. Olımpıada chempıony ataǵyn alǵan tuńǵysh qazaq palýany- 28.9.12.2.1.23.6.19.7. ☺.
7. Qazaqstannyń tuńǵysh prezıdenti – 3.17.22.17.19.4.17.2. ☺.
8. Uly Otan soǵysynda óz qarjysyna ushaq jasatqan ataqty qazaq palýany- 1.30.14.17.20.11.23.17.21.7. ☺.
9. 2 márte Keńes Odaǵynyń Batyry ataǵyn alǵan ushqysh- 4.29.16.2.5.8.29.3.7. ☺.
10. Kúrish ósirýde álemdik rekord jasaǵan ataqty kúrishshi –26.17.13.17.2. ☺.
11. Keńes Odaǵynyń Batyry ataǵyn alǵan qazaqtyń batyr qyzdarynyń biri –
1.7.5.8.17.10.30.5.7.☺.17.
Úİ kezeń «Bas qatyrǵylar bazary»
Jan qınalmaı jumys bitpes,
Talap qylmaı muratqa jetpes - degendeı, kezekti saıysymyz «Bas qatyrǵylar bazary» dep atalady.Bunda oqýshylarǵa rebýs beriledi, rebýsty durys sheshken jaǵdaıda týǵan jer, oqý-bilim, talap týraly halyq maqaly men naqyldaryn oqýǵa bolady. Sonymen qatar oqýshylarǵa belgili bir oqıǵany bildiretin datalar beriledi, olar sol datalardy retimen qoıady jáne sol jyldarda qandaı oqıǵa bolǵandyǵyn aıtady.
İ-topqa.
1. 1465-1466 jj- Qazaq handyǵy quryldy.
2. 1680-1718 j.j.- Táýke hannyń el bıleýi.
3. 1723j – «Aqtaban shubyryndy alakól sulama» oqıǵasy
4. 1916 j –Ult azattyq kóterilis
5. 1992 j. 2-naýryz- qazaqstan BUU-na múshe boldy.
İİ-topqa.
1. 1538-1580 –Haqnazar hannyń el bıleýi.
2. 1731 j. 10 qazan -Ábilhaıyr hannyń Reseı qol astyna kirý týraly ant berýi.
3. 1837-1847 j.j. –K.Qasymuly bastaǵan ult-azattyq kóterilis.
4. 1917j qazan-1918 j naýryz- Qazaqstanda Keńes úkimetiniń ornaýy.
5. 2005 j 4 jeltoqsan –Prezıdent saılaýy ótti.
İİİ-topqa.
1. 1643j-Órbulaq shaıqasy
2. 1771-1781j.j- Abylaı hannyń el bıleýi
3. 1836-1838 j.j- M.Ótemisuly men I.Taımanov bastaǵan sharýalar kóterilisi.
4. 1941-1945 j.j. –Uly Otan soǵysy
5. 1993j. 15 qarasha- Ulttyq tól teńgemiz aınalymǵa endi.
Ekspertter tobynyń jumysy ( saraptaý jáne baǵalaý )
Oqytýshynyń qorytyndy sózi:
Egemendi Qazaqstannyń tizgini jas urpaq sizderdiń qoldaryńyzda. Halyq jazýshysy Á.Nurshaıyqov: «Ulttyq tildiń, dástúrdiń, salt-sananyń myzǵymas tiregi-táýelsizdik. Táýeldi ult bul baılyqtyń bárinen aırylyp, beıshara bolady»-degen. Bul qanatty sózdi boıymyzǵa sińire otyryp, halqymyzdyń salt-dástúrin, tilin, dinin qasıet tutýymyz kerek.
Táýelsizdiktiń tiregi –bilim. Dana halqymyz «Bilegi myqty birdi jyǵady, bilimi myqty myńdy jyǵady» -dep baıaǵyda aıtqan.
Qıalyna qanat bitken, oıy ushqyr, bilimdi jastar bolatyndyqtaryńa senimdimin.
Adam elinen, jerinen tys ómir súre almaıdy. Sizderdiń jas júrekterińiz elim dep, jerim dep soǵady. El úshin, halyq úshin qyzmet etińizder. Elbasymyzdyń «Qazaqstan bolashaǵy, balalar sizderdiń qoldaryńyzda», -degen atalyq sezimin aqtaı bilińizder.
Tý tigildi halqymnyń búgin baǵyna,
Jas órender jelbiretip nyq usta!
Ǵasyrlarǵa jalǵastyryp eldikti,
Daq túsirme ata-baba aryna!
Úlgi bizge atalardyń erligi,
Ulaǵaty, ónegeli eńbegi.
Táýelsizdik týyn ustap joǵary
Búgingi urpaq - bolar eldiń erteńi!
You Might Also Like
