InfoHub Logo

Meniń babam — Imash. Baba naǵashym — Tekebaı bı. Ákem — molda Momysh. Meniń bala kezim. Momynqul deıtin ákemniń inisi kenje bolǵandyqtan erkelep ósken. Odan keıin meniń apam (babýshkam) Úbikúl deıtin qyz týypty. Ol kisi uzyn boıly, óte reńdi áıel edi. Ona byla nastoıasheı krasavıseı... Odan keıin meniń apam (babýshkam) bala týýdan qalypty...

Qelimbet deıtin bir shaldyń (ol kezde jasy 89-da eken) bir balasyna jańaǵy apamdy (bizshe ápkemdi) beripti... Eki jyldan keıin kúıeýi ólipti. Jesir qalypty... Ámeńger retinde qaınysy alypty. Ol kisiniń aty — Qyımádil eken. Ózi shıki sary, kóse, ynjyk kisi ekeni oıymda... Meniń ápkem — krasavısa-sarısa... Ony qalaı mensinsin... İláj qansha... Ámeńgerdiń aty — ámeńger... Baıynyń qoınyna jıirkenip jatady eken... Áıeldiń jaıy bárimizge belgili ǵoı... Shorbaıy jybyrlap, rahattanbapty. Oǵan da jan kerek.

Bir kúni oınas istep jatqanda, ústinen shyǵyp qalypty... Meniń ákem Momynquldy «Taýbuzar» deıtin. Shynynda, jyndy ekeni ras edi. Ol kisini men «Kóke» deýshi edim... Jyndylyq jaǵynan men ákeme tartpastan, «Kókeme» tartqam... Men depýtat emespin. Kókem depýtat bolǵan. Ol ras...

Kókem 47 jasta óldi... Aqylyn jınaı almastan óldi... Óz obaly ózinde — ol kisini men óltirgenim joq!.. Sol kisige baılanysty birneshe syrlardy balalaryna aıtqym kep otyr. Olar mynandaı:

Momynkul byl sportsmenom. On byl sılnym ız sılneıshıh. Moı otes byl vsego lısh «malenkım — bir japyraq qara shalom» (oǵan ol kisiniń kelini Ǵaınıkamal osy ýaqytqa deıin namystanady. Men namystanbaımyn...)

Momynqul erke, tentek, sharýamen onyń eshqandaı isi joq... Jyny ustasa, qańǵyryp ketedi... Bir joly qańǵyryp Kelimbettiń úıine barypty.

— O! Kenje quda! Jaqsy kelipsiz, — dep shal men kempir qushaǵyn jaıyp qarsy alady...

Erteńine bir qudasy:

— Eı! Sen beri kelshi, — dep shaqyryp, apamyzdyń oınas istegendigin aıtypty...

Kókem ashýlanyp, qudasyn uryp jyǵyp, tepkilepti — Kelinniń qylyǵyn maǵan nege aıttyń degeni ǵoı... Ashýyn basa almastan dalaǵa júgirip shyqsa — qaryndasy qorany sypyryp júr eken, burymynan ustap alyp, jyǵyp salyp, aýzy-murnyn qan qylyp, tepkilep, eldiń kózinshe ápkemniń masqarasyn shyǵarypty... Ózi kúshti jigit — arashalaǵan kisilerdi uryp jyǵa beripti... Eshkim arashalaýǵa jaramaǵannan keıin, Kelimbet aqsaqal taıaǵyna súıenip kelip:

— Áı, kenje quda! Saqalymdy syıla! Ápkeńniń kúnásin kesh! Balam! Saqalymdy syılaǵyn! — dep aldyna júginigi otyrypty.

— Siz aralasqan jerde men joqpyn, aqsaqal...

— Bárekelde! Imashtyń balasy ekeniń ras eken... Sen meni syılasań, seni, qaraǵym, Qudaı syılasyn...

Kókem ashýlanyp, atyna minip aýylǵa qaıtypty. Ákem inisine ursypty...

Apamyz bir jigitpen qatyn ústine qashyp ketipti... Taýbuzar kókem namystanyp, kúldi aýylǵa búlik salypty...

— Attarymyzdy erttegin! Jyndy! Men seniń týǵan aǵań bolamyn. Ottamaǵyn. Bılikti maǵan bergin, qaraǵym...—depti meniń ákem...

Biz shymyrmyz. Shymyrlar ekige bólinedi: Shynǵoja, Bekbolat dep atalamyz... Shynqojadan daryndy Kerimbaı bolys shyqqan. Ol kisi dúrildetip eldi bılegen, Abaı Qunanbaevty ádeıi izdep baryp tanysqan... Keleshekte bizden Baýyrjan deıtin batyr shyǵady. Ol Ǵaınıkamal deıtin qyzyńdy... alady, — dep eskertken...

Qarıanyń aldyna júginip otyryp, bylaı depti:

— Qurmetti Kereke! Namystanyp, aldyńyzǵa kelip otyrmyn. Men sizdiń jıenińiz bolamyn... Ana jálep te sizdiń jıenińiz! Mynaý otyrǵan tentek te sizdiń jıenińiz (Momynqul)... Aqyl surap keldim, aqsaqal...

Kerimbaı qatty qınalyp, bir aýyz ún qatpaı otyryp, jerdi shuqı beripti...

— Ia, qaraǵym Momysh, kelgenińe raqmet!.. Bir qatynnyń shor baıyna talasý bizdiń Shynǵojalarda bolmap edi... Men bılik aıta almaımyn... Meniń aǵam, seniń naǵashyń Tekebaı bı tiri... Bılikti sol kisige berdim. Bizden atshapan aıyp, ony men kóteremin...

Ákem men kókem Tekebaıdyń aýlyna barypty... Tekebaı bı qusalap, jarylaıyn dep otyr eken... Qolynda qorǵasyn sapty qamshysy bar eken... Tekebaı myqty feodal. Qastassa, ury jumsap, bir úıir jylqysyn tartyp alady. Oǵan kónbese, bandıtterin jumsap, adam óltiredi...

— Áı! Shirikter!.. Aǵaıyndy ekeýiń baryp... Ana qanshyqty óltirip, onyń basyn meniń aldyma alyp kelińder!—dep prıkaz beripti.

— Ia, bıeke, men ózim óltiremin, — depti Momynqul.

— Sabyr, taqsyr. Sabyr! Sabyr etińiz, Taeke! — dep meniń ákem aldyna júginipti.

— Aıt, aıtaryńdy Momysh!.. Túregep turyp aıt!

— Taqsyr!.. Biz óltirmeımiz... «Ákem baıym bolsyn dep qarǵanǵan áıeldiń eki oınasy bolady» degen sózdi men shyǵarǵan emespin. Sizdiń babalaryńyz shyǵarǵan...

— Oı! Ittiń balasy! Sen ne dep ottap otyrsyń! — dep Tekebaı bı meniń ákeme qamshysyn ala júgiripti...

— Aldıar, taqsyr! Sabyr etińiz!.. Jeńeshemniń de qoınyna bireý barǵan shyǵar... — degende Tekebaı bı kúlip jiberip:

— Oı! Ittiń balasy!.. Sóz tapqanǵa qolqa joq degendeıin, sen meni ońdyrtpadyń ǵoı... — dep qorǵasyn sapty qamshysyn laqtyryp tastap. — Óziń bil, qaraǵym. Óziń bil, — dep meniń ákemdi kuptaqtap súıip, eńirep jylapty.

Tekebaı bıdi jeńgen, Úbikúldiń janyn alyp qalǵan bir japyraq qara shal — Ǵaınıkamaldyń týǵan atasy bolady...

Onyń balasy batyr — B.Momyshuly.

12.08.1968 j.

---