InfoHub Logo

— Áli esimde,— dep bastady Ermek sózin,— burnaǵy jyly tisime nan tıip kep ketip edi, otyz tisim zar qaqsap júrip berdi. Sodan káne tamaq ishe alsamshy. Bireý ystyq, bireý sýyq ish dep basymdy dań-dań qyldy. Báriniń de aıtqanyn istep úlgerdim. Birinen bolmasa ekinshisiniń emi qonyp qala ma degen oımen aıtqandy múlt jibergenim joq. Tipti toıǵanymsha chesnok ta jedim. Kóbirek jep qoısam kerek, ishimdi aýyrtyp báleni salǵany bar emes pe? Tistiń emin izdeımin dep eki ortada ishimdi aýyrtyp, «qaıdan jedim baýyrdy, ishim jaman aýyrdynyń» keriniń kelgenin kórdińiz be?

Endi emi qonyp qala ma dep áli de árkimderdiń aıtqanyn istep júrmin. Kesege ystyq sýdy quıyp alyp, ishine bir ýys qaratiken tuzdy salyp, urttap ta kórdim. Aýyrǵany qoıar emes, qaqsaǵany bylaı tursyn, endi syzdap ta báleni saldy. Kóp emshiniń biri, ashýtas pen totıaıyndy kúıdirip ystyqtaı tisińe bas degendi aıtty.

Muny da istep baqtym. Daǵdylaǵanym qurysyn, aýzyn tattandy da ketti. Tisimniń aýrýy qoımaǵan soń tisim qandaı jaǵdaıda eken degen oımen aınaǵa kelip qaraı qaldym. Tistiń bárin bir jipke tizip qoısa óz tisińizdi qaıdan ajyratyp alasyz. Barlyǵy da aq tústi merýert sıaqty bolady da qalady ǵoı. Biraq naq osydan bylaıǵy jerde meniń tisimdi tanyp alý onsha qıynǵa túspeıtin bolǵan eken. Tistiń ózi sap-sary tat, eti kókpeńbek, nasybaı atatyndardyń tisindeı satal-satal bolypty da qalypty.

Bir álekke tústim de qaldym. Aýzymdy ysqylap jýyp jatyrmyn. Báribir kógergeni keter emes. Qyzdar tisiniń túriniń jamany-aı, dep aıtady-aý, dep ishteı.renjip te turmyn. Osyǵan meni qandaı pále bastady eken dep óte qoıamyn. Aýzy sasyq eken dep aıta ma dep jaqyn joldastaryma baryp lebimdi baıqatyp edim. Áıteýir odan saý bolyp shyqtym.

Tis tazartý prosesi bastalyp kep ketti. Poroshokty ta, pastany da jınap qoıyp, qolyma jańa jasalǵan ne shetkasyn alyp, tisimniń etin soıǵylap jatyrmyn. Baǵanaǵy kógergen pále keter emes. Osy kezde álgi qumnan kóship kelgen Syrǵaýyl qart kelip sekseýildiń kúlimen ysa ǵoı, qazir joq bolady demesi bar ma. Jalma-jan sekseýildi otqa salyp jaǵyp, qozy sónip, qolamta sýyǵan soń qolymdy kesip kep jiberip, bir ýys kúldi ýystap alyp ta shyqtym.

Qolymdy qolamtaǵa suqpaı nesine jıirkeneıin, qolym turmaq kúl aýzyma da baraıyn dep tur. Sonymen shalqaıyp turyp, kózimdi baqyraıtyp, aýzyma talqanǵa usatyp quıyp kep aldym. Aýzym tyzyldap barady. Zaty jańaǵy qaınasyp qatyp qalǵan ashýtas pen totıaıyndy tartyp alyp jatyr ǵoı dep oılap turmyn. Urtymdaǵy, kómekeıimdegi kúldi jınap, tilimdi bylǵalańdatyp ta qoıamyn.

Sýmen aýzymdy shaıyp edim, aýzym ashyp júrip kep berdi. Mine pále, kerek bolsa. Bul bir qyzyq boldy. «Tilep alǵan aýrýdyń emi tabylmas» degen osy eken. Tilimdi júgirtip, urtymdy, ernimdi, tańdaıymdy baıqasam sekseýildiń kúli aýzymdy qoldyratyp oıypty da ketipti. Sóıtip tamaq ishýden qaldym. Bir kúnnen keıin óńi jetilip urtymnyń, tańdaıymnyń terisi qabyrshyqtanyp túse bastady, Qane, budan keıin jolashy sekseýildiń kúline er bolsań.

Aqyrynda, aıańdap dárigerge keldim. Jamandyq kórmegir bir jaqsy jandar eken, tisimdi tazalap, aýzymdy shegendep tastady. Saqaıdym da kettim.

Eki jyldan beri tis aýrý degen oıyma kirip shyqqan joq edi. Jaqynda bir azýym taǵy da zar qaqsap aýyrdy. Tipti qulaq-shekemdi kemirip jep alyp barady. Tamaǵymnan bez shoshyp, jaq etim shodyraıyp isip shyǵa keldi. Dárigerden kómek alyp dándep qalǵan basym, júgirip ókpemdi qolyma alyp, emhanaǵa keldim.

Kelgende osy Aryq kóshesindegi emhanaǵa jettim. Kezek kútip tabany kúrekteı tórt saǵat otyrmyn. Ne qyzmette joq, ne emdeýde joq, sarǵaıyp, tapjylmaı bir orynda qaldym da qoıdym. Bir kezde kezegim kelip ishke kirdim. Tórt saǵat kútkenimdi qaıteıin, qolyndaǵy bizimen tórt túrtti de, erteń kelińiz dedi dáriger.

Dúnıede tisim aýyrady dep qyzmetten suranbaǵaısyz. Qandaı uıat. Kishkentaı tis úshin jarym kún ýaqytyńyz bosqa ketedi. Barǵandaǵy istegen emi álgi.

Qyzmetten suranyp erteńinde súmireıip taǵy keldim. Taǵy kúttim. Dáriger taǵy keshegini istedi de «erteń kelińizdi» qaıtalady.

— Qyzmetten qalyp jatpaı-aq naq osy ýaqytta kele qoısam qaıtedi,— deımin men.

— Erte kelip, kezek alyńyz,— deıdi dáriger Dármenov,— áıtpese qaramaımyn.

— Qaryndas, telefonmen tizimge tirkelip qoıýǵa bola ma?—dedim tizimge alýshy qyzdarǵa.

— Joq bolmaıdy,—dep qysqa qaıyrdy qyzdar.

Emhana men qyzmet ornynyń arasy birsypyra jer.

Emhanaǵa kelip tirkelip, qyzmetke baryp, odan kelýge báribir sol tórt saǵat ýaqyt ketedi. Amal neshik, qyzmetten erteńine taǵy qaldym.

Kresloǵa otyrǵyzdy da, urtymdy toltyra, jaýyr atty erttegende arqasyna qoıatyn kepildi maqtadan jasap jiberip, buralaqtap tyǵyp jatyr. Áıteýir aýzym jumýǵa kelmeı qaldy. Sonymen qolyna arasyn alyp, aralady-aý dersiz tisimdi. Dárigerimizdiń jumysqa alǵashqy qosylǵan kúni eken. Naq osyǵan meniń tús bolǵanymdy kórdińiz be. Aralaýdyń mánisin jaqsy bilmeıdi, keıde saý tisterimdi de aralap jiberip, tyzyldatyp janymdy jep barady. Mashınany júrgize almaı, toqtatyp da qoıady. Ara-arasynda ernimdi, ezýimdi shymshyp alyp janymdy kózime kórsetedi. Aıtýǵa aýyz kelmeıdi. Erin-eringe tımese ǵoı aýyzdan sóz shyqpaıdy. Al aýyzdy jumyp qoısańyz em qonbaıdy. Shydamym ketip ólip baramyn. Ásirese, aıdaladaǵy ernimdi shúreılegeni jaman boldy.

Sonymen Dármenov betpe-bet otyryp alyp, áli shuqylap jatyr. Jaqyndap syǵalap-syǵalap qoıady.

Bir kezde dolbarlap birdemeni aýzyma qoıyp berdi de, erteń kelińizdi aıtty. Qýanǵanymnan eki ezýim qulaǵyma jetti.

Erteńine betimnen basyp zorǵa keldim. Júregim shaılyǵyp qalypty. Dáriger jan-jaǵyndaǵylardan tiske qandaı dárini jumsaýdy da surap qoıady. Sóıtip on kúnge deıin shydaıdy dep shegendegen boldy. Ol eki kúnnen keıin-aq túsip qaldy. Búgin dárigerge qaıta barýǵa týra kelip otyr. Taǵy qansha kún jumystan qalatynymdy kim bilipti. Baramyn dep oılasam júregim zyrq-zyrq etedi. Barǵym kelmeı aınyp otyrmyn, degenmen baramyn ǵoı...

Sonymen taǵy keldim-aý. Meniń de tym sypaıygershilik isteımin dep júrip, júıkem juqaryp qalsa kerek, dárigerdiń on kúndik shegeniniń on saǵatta túsip qalǵanyn da aıtyp saldym. Dáriger tómen qarap, qatesin moıyndaǵandaı boldy.

'— Endi myqtap emdeımin,— tisińizdiń ózi de...

Bul aıaǵy aıtylmaǵan sóz qabyrǵama qatty batty. Mańdaıymnan, murnymnan ter búrk etti. Aýzymda kúldiń, kómirdiń, ashýtastyń, totıaıynnyń izi turyp, sony bilip qaldy ma dep qysylyp otyrmyn. Áıteýir aqyry tisimdi shegendedi-aý. Myqtap tastaǵan sıaqty. Osydan keıin-aq ernimdi, ezýimdi shymshyp alǵan shymshýyrdy da tez-aq umytyp kettim. Biraq bul dúnıede tisińiz aýyra kórmesin, muny umyta qoıar ma ekenmin. Aýyrsa ózdigińizden emdelmeńiz, tilep alǵan aýrýdyń emi bolmas degen osy eken dep, júrgen jerimde aıta júretin boldym.

1955

---