InfoHub Logo

Klasıkalyq ádebıet — bul óz dáýiriniń nemese belgili bir janrdyń standarty bolyp sanalatyn kórkem ádebıet týyndylary. Búgingi tańdaǵy “Klasıkalyq shyǵarma” túsinigi qaıta órleý dáýirinen bastaý alǵan. Bastapqyda bul janrǵa tek Evrıpıd, Sofokl jáne Eshıldiń jazǵan jumystaryn jatqyzǵan, keıinirek barlyq kóne shyǵarmalar klasıka janrynyń aıyrylmas bóligine aınaldy.

Klasıkalyq ádebıettiń ózektiligi qazirde jalǵasyp keledi. Kórkem áńgimelerdi oqý — qyzyqty ári paıdaly. Olardyń paıdasy týraly bizge muǵalimder men ata-anamyz jıi aıtady, rasynda da bul janrdy oqýdyń paıdasy óte zor, mysal keltiretin bolsaq:

— Sózdik qor. Kórkem ádebıeti oqý arqasynda óz oıyńyzdy saýatty, jınaqy bildirýdi úırenesiz, shyǵarma nemese esse jazý barysynda qaıtalnýdan jáne shablondy sózderden aýlaq bolasyz.

— Logıka jáne jady. Ǵalymdardyń zertteýi boıynsha kitap oqıtyn adamdardyń logıkalyq oılaý qabiteli damıdy. Qıyn ári uzyn týyndylardy oqý este saqtaý qabiletin jaqsartady.

— Kórneki oılaý. Kitap oqyǵan kezede biz sýrettelgen jaǵdaıdy oıymyzda elestetemiz bul fantazıa men synı oılaýdy jatyqtyrady.

Egerde siz sheteldik klasıkalyq ádebıetti oqımyn dep josparlaǵan, alaıda qaı kitaptan bastaryn bilmeı júrgen jandardyń biri bolsańyz, sizidiń nazaryńyzǵa Top 5 eń tanymal sheteldik klasıka kitaptar jınaǵyn usynamyn.

5. Dorıan Greıdiń sýreti

Irlandyq jazýshy Oskar Ýaldtiń bul týyndysy 1891 jyly jaryq kórgen bolatyn. Shyǵarmanyń bas keıipkeri Dorıan Greı birinshi betterden aq bizge sulýlyq pen páktiktiń sımvoly retinede sıpatalady, onyń portretin sýretshi Bezıl Holýord salyp jatady, óziniń beınesine tamsana otyryp, jas jigit portrettiń qartaıǵanyn qalaıdy jáne ol árqashan jas bolyp qala bergisi keletinin aıtady. Sújettiń damý barysynda Dorıan lord Genrımen tanysady, keıinirek biz keıipkerdiń boıyndaǵy ózgeristerdi baıqaımyz. Lord Genrıdiń jaman áserine boı aldyrǵan jas jigitiń minezi, ómirge degen kózqarasy túbegeıli ózgeredi. Ár istegen jaman isinen keıin portret ózgerip usqynsyz bola bastaıdy. Bul shyǵarma bizdi jamannan jırenýge al jaqsydan úırenýge shaqyrady.

4. Kishkentaı hanzada

Fransýzdyq jazýshy Antýan de Sent-Ekzúperıdiń eń tanymal alegorıalyq shyǵarmasy. Alǵash ret 1943 jyly 6 sáýir Nú-Iorkta basylyp shyqty. Bas keıipker kishkentaı hanzada óziniń saıahaty týraly áńgimeleıdi. Sol saıahaty kezinde ol kóptegen úlken adamdardy kezdestiredi. Kishkentaı hanzada ol úlken adamdardyń is-áreketin túsinbeıdi de, maǵynasyz sanaıdy. Kitap jalǵyzdyq, dostyq, mahabbat jáne joǵaltý taqyryptaryn qozǵaıdy.

Kishkentaı hanzada

3. Tákapparlyq pen jańylys

1813 jyly jaryqqa shyqqan Djeın Ostınniń romany Dúnıejúzilik kitaphanaǵa Norveg kitap klýbynyń álem ádebıetiniń eń mańyzdy shyǵarmalarynyń tizimine kiredi. Bas keıipkerler Elızabet Bennet pen mıster Darsıdiń hıkaıasy arqyly mahabbat pen qarjylyq ál-aýqatty tańdaýdyń qanshalyqty mańyzdy ekenin kórsetedi, sezimdi jasyrmaı tákápparlyqa berilip qarym-qatynasty buzýǵa bolmaıtynyn aıtady.

2. 1984

Qorqynyshty ári túnekke toly Djordj Orýelldiń kitaby oqyrmanǵa totalıtarly rejımnyń qaýipi, qoǵam júıesi jáne adamnyń jan dúnıesiniń tartysqa túsýi týraly. Sóz erkindigi, is-áreket erkindiginiń adam ómirindegi mańyzyn aıtady. Bul kitap kezinde bolashaqqa degen joramal dep atalǵan bolatyn.

1. Soǵys jáne beıbitshilik

Lev Tolstoıdyń avtorlyǵymen jazylǵan roman-epopeıasynyń sújeti Napaleon men Resseı ımperıasynyń arasyndaǵy soǵys kezinde oryn alady. Romannyń basty ıdeıasy — halyqtyń soǵys kezindegi taǵdyry. Shyǵarmada 550 den astam keıipkereler bar olardyń keıbiri tarıhta shynymen ómir súrgen tulǵalar. Avtor patrıotızm, mahabbat jáne soǵystyń jan túrshigerlik saldaryn týyndysynyń negizgi ıdeıasyna aınaldyrǵan.

Qoryta kele klasıkalyq týyndylardyń bizge berer paıdasy men qundylyǵy óte kóp. Sondyqtan kórkem shyǵarmalardy oqý barysynda osy Top 5 jınaqqa nazar salyńyzdar.

---