InfoHub Logo

Ońtústik Qazaqstan oblysy, Maqtaaral aýdany
№121 jalpy orta mektebiniń
6-synyp oqýshysy: Sarsenbaı Ernar
Jetekshisi: Koskaraeva Gýlnar Nabıevna

 

Shúıinshi, halqym, shúıinshi!
Shúıinshige súıinshi!
Shattan, ata-anamyz,
Shattan, ata-babamyz,
Kek qaıtaryp fashısen,
Soǵys bitti jeńispen,
Jeńdik jaýdy kúreste
Jasalsyn toı-mereke!
                                               (T. Jarokov)

 

Uly Otan soǵysynyń aıaqtalǵanyna mine,jetpis eki jyl tolmaq. Otany úshin qanshama ápkelerimiz ben aǵalarymyz janyn qıdy. Soǵys degen sózdiń ózi qandaı sýyq deseńshi. Óıtkeni, soǵys adamzatty qyryp-joıýǵa baǵyshtalǵan. Talaı ret ústemdik, baılyq úshin adam qany sýsha aqqan. 50 mıllıonnan astam ómirdi jalmaǵan sońǵy soǵysty alaıyq. Kimge qajet bolyp, ne maqsatty kózdep edi sol soǵys? Soǵysty ádiletsizdik, jaýyzdyq, qanisherlik bastaıdy ǵoı. Qarapaıym halyqqa qasiret týǵyzǵan, qarǵys arqalaǵan soǵys eshqashan jeńbek emes.

Tań aldynda, tátti uıqyda jatqan Otanymyzdyń shekarasynan urlanyp ótken jaý oǵymen adam balasynyń tarıhynda bolmaǵan soǵys bastaldy. Sol kúni jaý tátti uıqyńdy ǵana buzǵan joq. Qyz jigitimen, ana balasymen qoshtasty. Qyrda qoıshy qoıyn tastady, qolyndaǵy taıaǵyn vıntovkaǵa aıyrbastady. Egin dalasynan  dıqanshy traktordan túsip, tankige otyrdy. Ol kezde búkil el soldat boldy. Sol jyldardyń bozbala, boıjetkenderi aqyn bolýdy, ınjener bolýdy, armandaǵan edi...

Maıdan dalasynan 394 myń qazaq bozdaqtary qaıtpaı qaldy. Bul soǵys qaıǵy-qasiret ákelmegen birde-bir otbasy bolmady... Biriniń ákesi, biriniń aǵasy qaza tapty. Qanshama jas bozdaqtardyń qyrshyn jasy qıyldy... İshinde aqyn da, ánshisi de bar edi. Fashısik Germanıa tize búkti... Biraq sol sum soǵys ózimen birge 10 mıllıonnan astam nemistiń ómirin alyp ketti. Ony jeńgen Keńes Odaǵy 27 mıllıon adamnyń ómirin berdi. Mine, soǵystyń zardaby. Sondyqtan adamzatqa árqashan soǵysty toqtatatyn jeńis kerek. Osydan 71jyl burynǵy Jeńis sonysymen qymbat. 1418 kún men tún qan keship, keıingi urpaqqa tynyshtyq ákelgeni úshin qasıetti. Árıne, jeńis ózdiginen kelgen joq. Ony eli, jeri úshin otqa túsken erler erligi jetkizdi. Qazaqstannan 1941-1945 jyldardaǵy qandy qyrǵynǵa 1,3 mıllıon ul men qyz attanypty. Bári de janqıarlyqpen soǵysty. 500-den astamy elge Batyr atanyp, ańyzǵa aınala oraldy. Sodan beri zymyrap 72 jyl óte shyqty.

Otanyn jaýdan qorǵaý úshin kóp ultty keńes halqynyń ishinde qazaq halqy erekshe erlikterimen, ańyzdarymen jaýǵa qarsy turdy. Halyq jadynda sapynda 30 ulttyń ókili bar.Bulardyń 3 myńdaıy qazaqstandyqtar. Qazaqstan jerinde jasaqtalǵan I.V.Panfılov atyndaǵy 8-gvardıalyq dıvızıa Moskvany qorǵaýda tarıhta bolyp kórmegen teńdessiz erliktiń úlgisin tanytty. Panfılovshylardyń ishinde shyn máninde bolattaı beriktik pen er júrektilik kórsetken, óz zamanynda-aq aty ańyzǵa aınalǵan Baýyrjan Momyshuly da bar edi.

Almatyda jasaqtalǵan general-maıor I.Panfılov atyndaǵy segizinshi qazaqstandyq gvardıashy atqyshtar dıvızıasy Keńes Odaǵynyń astanasy – Moskvany qorǵaý kúnderinde Uly Otan soǵysynyń tarıhyna máńgi óshpeıtin erlik betterin jazdy. Moskvany qaısarlyqpen qorǵaǵan 28 panfılovshy batyrlardy halqy ǵumyr boıy qurmettep este saqtaıdy. Qazaqstandyq jaýyngerler reıhstagqa shabýyl jasaýǵa qatysty, onyń shańyraǵyna Jeńis týyn alǵashqy bolyp qazaq halqynyń dańqty uly Raqymjan Qoshqarbaev qadady.

Uly Otan soǵysynyń shejiresine Mánshúk Mámetova men Álıa Moldaǵulovanyń, Málik Ǵabdýllınniń, Baýyrjan Momyshuly men  Talǵat Bıgeldınovtyń  jáne kóptegen jerlesterimizdiń attary altyn áriptermen  jazyldy. Ýkraın jerinde Uly Otan soǵysynyń aty ańyzǵa aınalǵan batyry S.Kovpaktyń partızandyq birlestiginde Qasym Qaısenovtyń otrády bolǵan edi.

1941-1945 jylǵy soǵystyń tarıhı mańyzy úlken. Bul soǵys adamzattyń qas dushpany, qaskóı jaýy fashızmniń inine sý quıdy. Tamyryna balta shapty. Bizdiń maıdanger­lerimiz de osy uly Jeńiske óz úlesterin qosty. Sondyqtan da olardy eshkim de jazǵyrýǵa, aıyptaýǵa, sógýge tıis emes. Kerisinshe, qolymyzdan kelgeninshe qurmetteýimiz, qadirleı bilýimiz, qadirine jete alýymyz kerek.

Jeńistiń 72jyldyǵyna aman-esen jetken abzal aqsaqaldarymyzǵa “Bárimizge Jeńistiń 72 jyldyǵy qutty bolsyn!  Esen-saý bolyńyzdar!”- deı otyryp, tómendegi óz óleńimdi arnaımyn.

Jeńis kúni

Keldi mine, toǵyzynshy mamyr - Jeńis kúni,
Qýanysh pen baqyt tolǵan erlik kúni.
Eli úshin, jeri úshin maıdanda,
Aǵalar men ápkeler janyn qıdy.

On bes eldiń batyrlary qosyldy,
Qý nemisti oırandatty, qıratty.
Myń toǵyz júz qyryq beste Berlınde,
Kim bilmeıdi tý tikken Rahymjandaı aǵamdy!

Eshqashan da endi soǵys bolmasyn,
Baqytty eldiń tynyshtyǵyn buzbasyn!
Aspanymyz árqashan da ashyq bop,
Uly Otan soǵysynyń batyrlary jasasyn!

---