InfoHub Logo

AQSH-tyq ǵalymdardyń 20 jyldyq zertteýleriniń nátıjesinde az jeýdiń uzaq ómir súrýge sebep bolatyndyǵy, qartaıýdy keshiktiretindigi, obyr (rak) jáne qant dıabeti qaterin azaıtatyndyǵy málim boldy.

^{© Foto : Jeff Miller/University of Wisconsin-Madison}

Wisconsin ýnıversıteti mamandarynyń 20 jyl boıy makaka maımyldaryna jasaǵan zertteýleri, qalypty jaǵdaıda alynǵan kalorıa mólsheriniń azaıtylýy qartaıýdy keshiktire alatyndyǵyn kórsetti. Amerıkalyq "Science" jýrnalynda jarıalanǵan zertteý nátıjeleri mynadaı:

— 1989 jyly bastalǵan zertteýdiń alǵashqy kezeńinde 30 maımyl zertteldi, 1994 jyly taǵy 45 maımyl qosyldy. Búginde, az tamaq berilgen 20 maımyl jáne qalaǵanynsha tamaq berilgen 13 maımyl zerttelýde.

— Qalaǵan mólsherde tamaq jeýine ruqsat berilgen maımyldar kúnine orta eseppen 640 kalorıa alady, al jeıtin azyqtary shektelgen maımyldar kúnine 480 kalorıa alady. Bul ólshemder adamnyń azyqtanýyna sáıkestelgende, kúnine 2500 kalorıa ornyna 1900 kalorıa alatyn adamnyń densaýlyǵy myqtyraq, ári uzaq ómir súretindigi anyqtaldy.

— Kalorıa mólsheriniń azaıtylýy kárilikke baılanysty aýrýlarǵa shaldyǵý qaterin 3 esege tómendetetin jáne ómir jasyn arttyratynyn kórsetti.

— Mamandar kalorıa mólsheri shektelip berilgen maımyldarda obyr (rak) jáne júrek-tamyr aýrýlarynyń belgileri, shekteýsiz azyqtanǵan maımyldarǵa qaraǵanda 50 paıyzǵa az bolǵandyǵyn anyqtady.

— Kalorıa turǵysynan shekteýli azyqtaný tártibi, mıdyń jaqsyraq jumys isteýin qamtamasyz etetindigine baılanysty dáleldemeler tapty. Osyǵan baılanysty bul maımyldardyń este saqtaý jáne máselelerdi sheshý qabileti eseıgen jastaryna qaramastan, belsendirek bolǵan.

Zertteý sońynda, qalaǵanynsha jeýine ruqsat berilgen maımyldardyń 50%-y, al shekteýli azyqtanǵan maımyldardyń tek 20%-y ǵana óldi.

---