InfoHub Logo

Tekqanachonnyń shyn atynyń kim ekenin eshkim de bilmeıtin edi.

Oqıǵa bylaı bolǵan edi, ol týǵanda sheshesi oǵan laıyq esim izdeı bastaıdy. Oǵan bireý uzyn at ıemdengen adamdar uzaq jasaıdy dep aıtqan kórinedi. Mine, sodan soń-aq ol ulyna qoıatyn uzyn atty oılastyra bastaıdy. Áýeli ákesiniń atynan eki ese uzaq at oılastyrady, joq, bul da az. Jeti ese uzyn at oılastyrady, bul da az kórinedi. «Taǵy da oılanyp kóreıin!» — deıdi. Ol kún oılanady, tún oılanady, taǵy da bir kún, bir tún oılanady, taǵy bir kún, bir tún ótedi, sonymen oılap-oılap ábden sharshaǵany sonsha, múldem ál-dármeni qurıdy. Aqyry dúnıede eshkimde joq uzyn atty oılap tabady. Sol kezde qatty qýanyp ketken ol týystaryna: «Balanyń aty Chon…» deıdi. Biraq tek qana «Chon» dep aıtyp úlgeredi de, áli quryp ólip ketedi. Sóıtip eshkim de onyń balasyna qandaı uzyn esim oılap tapqanyn bilmeı qalady.

— Biraq ol «Chon» dep aıtyp úlgerdi ǵoı, sondyqtan da balanyń aty Tekqanachon bolsyn, — dedi týystary.

Kóp uzamaı Tekqanachonnyń ákesi ekinshi ret úılenedi de, ekinshi áıeli taǵy da bir ul týady. Tekqanachonnyń ógeı sheshesi kúshti, ári deni saý áıel edi. Ol da balasyna uzynyraq at qoıý úshin úsh kún oılansa da, sharshamaıdy, al tórtinshi kún degende balanyń esimin aıaǵyna deıin aıtyp shyǵady. Ol odan keıin de ólip qalmaı, tiri qalady.

Al at shynymen de óte, óte uzyn edi.

Minekı: ONÚDO KONÚDO MAPPIRANONÚDO HIRANÚDO SEITAKANONÚDO HARIMANOBETTO HEITOKO HEITOKO HEIHANOKO HEMETAKAMETA… ICHOOGIRIKA CHOCHORAGIRIKA CHOONI CHOONI CHOBIKÝNI CHOTAROBISÝNI NAGANOBISÝNI ANOIaMA KONOIaMA AMOOSÝ KOMOOSÝ MOOSÝ, MOOSÝ MOOSIGO IaSIKIANDONI TEMMOKÝ TEMMOKÝ MOKÝNO, MOKÝNO MOKÝDZOBO TÁVANCHOOSÝNO HIHIDZO-EISKE.

Mine, qandaı uzyn esim!

Eki bala da birge ósip jatady, ári jıi-jıi janjaldasyp qalatyn edi. İnisi aǵasyn únemi renjitip, mazaqtaıtyn edi:

— Eh, sen, Tekqanachon! Chon-chon! Tek qana-tek qana!

Tekqana-chon!

Tekqanachon da ashýlanyp, ol da inisin mazaqtaı bastaıdy:

— Eh sen, ONÚDO KONÚDO MAPPIRANONÚDO HIRANÚDO SEITAKANONÚDO HARIMANOBETTO…

Ary qaraı onyń tili kúrmelip qalatyn. Al ol qaıtadan bastamaq bolǵan kezde inisi alysqa uzap ketetin edi.

Uzyn at shynymen de inisin baqytty etti. Ony shaqyrý úshin biraz bolsa da bos ýaqytyń bolýy kerek. Sondyqtan da bireýin bir jaqqa birnárse ákelýge jumsaǵan kezde únemi:

— Tekqanachon, tezirek sý ákele qoıshy! Tekqanachon, kómir ákele qoıshy! — deıtin edi.

Tekqanachon ǵana sý ákelip, kómir tasyp, oǵan ne tapsyrylsa, sony isteıtin boldy. Al inisi oıyna ne kelse, sony istep júre berdi.

Tipti, inisi birdeńege kináli bolsa da, ákesi úlken ulyn shaqyratyn:

— Tekqanachon, beri kel! Men saǵan qazir kórsetemin!

Al inisi bárinen ońaı qutylyp ketedi.

Sheshesi:

«Balama uzyn esim qoıǵanym qandaı jaqsy bolǵan», — dep oılady.

Birde úlken bala aýlada joldastarymen oınap júrip, qudyqqa túsip ketedi.

Joldastary:

— Tekqanachon qudyqqa túsip ketti! Tekqanachon qudyqqa túsip ketti! — dep aıǵaılasty.

Úlkender tez arada júgirip kelip, arqandy tastap, Tekqanachondy qudyqtan shyǵaryp aldy.

Ógeı sheshesi: «Shamasy, qysqa atty balalardyń baqytsyz bolatyny ras shyǵar. Ánekı, Tekqanachon qudyqqa túsip ketti»,— dep oılaıdy.

Eki kúnnen soń balalar taǵy da aýlada qudyqtyń qasynda oınap júrdi. Kishi bala qudyqtyń erneýine qarǵyp shyqty da:

— Tekqanachonnyń qudyqqa qulap ketken sebebi, onyń atynyń qysqa bolǵandyǵynda. Al mende baqytty uzyn esim. Demek, men qudyqqa qulamaımyn,— dedi.

Sóıtti de ol aıaǵy taıyp ketip, qudyqqa qulap ketti. Joldastary onyń ata-anasynyń úıine qaraı júgirip, aıǵaılaı bastady:

— Tezirek! Tezirek! Senderdiń ONÚDO KONÚDO MAPPIRANONÚDO HIRANÚDO SEITAKANONÚDO HARIMANOBENKEI (Joq, BENKEI emes!) HARIMANOBETTO HEITOKO HEITOKO HEIHANOKO KOKETAOTITA… HONETATOKETA…

Osy jerde olar jańylysyp, qaıtadan bastady:

— Tezirek! Tezirek! Senderdiń ONÚDO KONÚDO MAPPIRANONÚDO HIRANÚDO SEITAKANONÚDO HARIMANOBETTO HEITOKO HEITOKO HEIHANOKO HEMETAKAMETA…

Olar osy jerge kelgende taǵy da jańylysyp, taǵy da basynan bastady:

— Tezirek! Tezirek! Senderdiń ONÚDO KONÚDO MAPPIRANONÚDO HIRANÚDO SEITAKANONÚDO HARIMANOBETTO HEITOKO HEITOKO HEIHANOKO HEMETAKAMETA… ANOIaMA KONOIaMA AMOOSÝ KOMOOSÝ MOOSÝ, MOOSÝ…

Osy kezde bir bala:

— Múmkin biz orta shenin tastap ketken shyǵarmyz! — dep aıǵaılady. Olar qaıtadan basynan bastady:

— Tezirek! Tezirek! Senderdiń ONÚDO KONÚDO MAPPIRANONÚDO HIRANÚDO SEITAKANONÚDO HARIMANOBETTO HEITOKO HEITOKO HEIHANOKO HEMETAKAMETA…

Osy jerge jetkende olar úndemeı qalady da, az-kem demalǵan soń qaıtadan jalǵastyra bastady:

— ICHOOGIRIKA CHOCHORAGIRIKA CHOONI CHOONI CHOBIKÝNI CHOTAROBISÝNI NAGANOBISÝNI ANOIaMA KONOIaMA AMOOSÝ KOMOOSÝ MOOSÝ, MOOSÝ MOOSIGO IaSIKIANDONI TEMMOKÝ TEMMOKÝ MOKÝNO, MOKÝNO MOKÝDZOBO TÁVANCHOOSÝNO HIHIDZO-EISKE  qudyqqa túsip ketti, — deıdi olar.

Ata-analary osyny estisimen arqandy ala sala qudyqqa qaraı júgiredi.

Biraq óte kesh edi, uzyn esimdi bala bul kezde sýǵa batyp ketken edi.

Orys tilinen aýdarǵan Baıbota Qoshym-Noǵaı

---