InfoHub Logo

Ákesi kózi shoqtaı jaınaǵan tarǵyl kúshikti úıge jetektep kelgen kezde Qýanyshtyń qýanyshynda shek bolǵan joq. Bórkin aspanǵa atyp, sanyn shapattap, bir shattanyp qaldy. Qıalynda ǵana qoly jetip júrgen kóp armanynyń biri úıde ıt asyraý edi. Qalada týyp óskenimen, jan-janýarǵa úıir. Joldastarynyń birazy yńǵaılaryna qaraı balyq, qus, úı qoıan tárizdi ár túrli tirshilik ıelerin ustap júrgenderin kórgende qyzyǵyp qalatyn. Ótken joly synyptas dosy Seriktiń aıtqanyna eligip, akvarıýmǵa salyp balyq ta ustap kórgen. Jazǵy demalystan oralsa, ol shirkinder túgel ólip qalypty. Olarǵa renjýge bolmaıdy. Úıge qaraıtyn adam joq. Kútimi kelispegen soń qyrylýdan basqa ne amal bar?

Qýanysh qansha qyńqyldaǵanymen, papasy bir táýir ıttiń retin keltire almaı júr edi. Jumysbasty adam, mundaı usaq-túıekke qoly da tıe bermeıdi, qoly tıse, qunty joq. Qunttalǵan kúni kóńilge jaǵatyndaı tuqymy durys ıt balasy kezikpeıdi. Endi kópten kútken sol sharýanyń oraıy búgin kelipti. Endi Qýanysh qýanbaǵanda kim qýanady?

Eýropalyq asyl tuqymdy tóbet — alty aılyq kúshik. Atyn Taımas dep qoıyp júrgen ákesiniń ózi. «Baıaǵyda meniń jaqsy kóretin sondaı bir ıtim bolyp edi» deıdi.

Bos ýaqytyn qaıda jumsaryn bilmeı, ár nársege urynyp júretin Qýanyshqa ermek tabyldy. Sylap-sıpap, túrtip oınaýdan bir sharshamaıdy. Keıde laqtyrǵan taıaqty alyp kelýge jattyqtyryp, áýrege túsip jatady. Ázirshe onysy nátıjesiz. Negizgi mindeti — Taımastyń ıtaıaǵyna kúnine eki márte tamaq quıyp turý. Óziniń de bir ıtti ıelengenine tóbesi kókke jeterdeı bolyp qýanǵan bala bul jumysty alǵashynda yqylastana atqardy.

— Ol seniń ermegiń ǵana emes, búkil bir úıdiń kúzetshisi de ǵoı. Óziń bilesiń, keıde úıde, eshkim de qalmaıdy. Sondaıda qaqpany qorıtyn osy Taımas, — deıdi ákesi.

Qýanyshtar qala shetindegi bólek jeke menshik úıde turady. Mundaı jerde bir ıttiń artyq etpeıtini ras. Qaqpanyń qasyna kúrke jasap, Taımasty shynjyrlap baılap qoıǵany sondyqtan. Qulaǵy tikireıgen shyǵyseýropalyq azýly ovcharka tuqymy bolǵanymen, Taımas dolylyǵy joq, zaty jýas kúshik. Kózin bir ashyp, bir jumyp, úıshiginiń aldynda jatady da qoıady. Qaqpanyń syrtyndaǵy ár tyqyrǵa qulaq tigip, kóp eleńdemeıdi de.

Kúshigin baǵyp-qaǵýǵa alǵashynda qulshyna kirisken bala shamaly kúnnen soń eptep salaqsı bastady. Ittiń qyzyǵy birtúrli azaıyp qalǵan sıaqty kórindi. Onyń ústine qyrkúıek aıy týyp, jańa oqý jyly da bastaldy. Ekinshi synyptyń oqýy ońaı dep kim aıtty? Tańerteńgisin sabaq oqyp, tústen keıin uzartylǵan kún tobynda qalatyn Qýanyshtyń da bos ýaqyty múlde azaıyp edi. Mektepten shyqqan soń jolda oınap júrip qalatyny taǵy bar.

Bir kúni oıyny ábden qanǵan bala úıge keshtetip kelgende sulyq jatqan Taımas orynan qyńsylaı kóterildi. Qarasa, aldyndaǵy ıtaıaǵy jylan jalaǵandaı tap-taza, ıttiń de ishi qabysyp tur. Onyń ózine úmittene, dámete kóz tastaǵanyn kórip, Qýanyshtyń eki beti dý ete tústi. Ózine barlaı qaraǵan Taımastyń kózqarasy kádimgi adamdiki sıaqty. «Meni ash qaldyrǵanyń ne, Qýanysh-aý? Mine, ishim shuryldap tur» deıtindeı. Úıge júgirip kirgen bala tońazytqyshty julqa tartty...

Ittiń de adam sekildi ashyǵatynyn, ashyqsa, kóńil-kúıi túsip, qınalatynyn da sol joly anyq sezip edi. Budan keıin ol ıtaıaqqa der kezinde as quıyp turýdy qunttap-aq júrdi. Biraq adamdy qara basaıyn dese, qıyn ba? Ana jolǵy qolaısyz oqıǵanyń oıda-joqta taǵy qaıtalanǵany...

Oıynnan qaıtqan bala úıdiń qaqpasyna taıaı bergende, shynjyryn saldyrlatyp, Taımastyń qyńsylaǵany estildi. Esine sol kezde baryp bir-aq sart ete túskeni emes pe, qyrsyq qylǵanda tamaq quıýdy taǵy da umytyp ketipti. Ótken jolǵydaı úıge qaraı túra júgirgen. Asyǵyp qaltasyn qarasa, esiktiń kilti joq. Tańerteń ishte umytyp ketipti. Úıdiń buryshynan syǵalaı qarap edi, qulaǵyn tikireıtip alǵan ıt bar nazaryn salyp, selt etpesten osy jaqty baǵyp tur eken. Ana jolǵydaı Qýanysh úıinen maı jaǵylǵan nandy taǵy alyp shyǵar dep dámetken syńaıy bar. Endi ne isteý kerek? Qaltasyndaǵy qara baqyrǵa dúkennen jarty kúlshe satyp ákelgennen basqa amal qaısy?

Biraq qaqpadan shyǵa almaıdy. Eki kózin salyp buny shydamsyzdana tosyp turǵan Taımas bar ol jaqta.

Qur qol betteýge qaıtip dáti barsyn. Kóshege shyǵý úshin basqadaı jol da joq. Biraz daǵdaryp turǵannan keıin Qýanysh syrtqa kórshi úıdiń aýlasy arqyly shyǵyp ketkendi jón kórdi.

Bıik sharbaqqa asylyp, táýekelmen qarǵyp ketken balanyń balaǵyn sharbaqtyń soraıǵan aǵashy ilip-aq túskeni. Aýlanyń túp jaǵynan sypyrǵyshyn súıretken Ydyrys ataı kele jatyr eken.

— Shyraǵym, bunyń ne? — deıdi ol tańyrqap. Ánsheıinde tártipti balanyń myna tosyn qylyǵy ataıǵa óreskeldeý kóringeni anyq. Qýanysh jasyrmaı shynyn aıtty.

— Qaqpadan shyǵýǵa... — dedi mińgirlep.

Myrs ete túsken ataı da taqyldap qoıar emes:

— Iá, ıá, nege qaqpadan shyqpaısyń?

— Uıaldym... — dep jaýap qatty bala sálden keıin taǵy da kúmiljip.

— Kimnen uıaldyń?.. Uıaldym deıdi. Ákem-aý, uıalatyndaı kim bar edi ol jaqta?

Bala jaýap ornyna qolyn siltedi:

— Ta-taımastan...

İstiń mánisin sonda ǵana túsingen ataı myrs etip kúlip jiberdi. Balaǵa jymıa qarady da, úıinen ydysqa quıyp sorpa alyp shyqty.

— Itten uıalsań, uıatyń bar eken, ulym. Sol uıatyńdy joǵaltpa, — dedi ataı.

---