InfoHub Logo

Dýńhaı teńiziniń bas jaǵyndaǵy Heı Chy memleketiniń teristiginde bir úlken teńiz bar. Ol teńizdiń aty — Tań Gý. Tań Gýdyń ortasynda tut aǵashy bar. Bul aǵashtyń bıiktigi birneshe myń metr, eni myń metr, bul aǵash on kúnniń turaqty mekeni.

Bul kúnder — aspan patshasy Dı Jún men onyń áıeli Sı Hynyń týǵan uldary. Olardyń denesi kúshti jaryq pen ystyq shyǵarady. Árdaıym toǵyz kún tut aǵashynyń astyna baryp demalady. Tek bir kún sý ishinde jýynady. Sosyn aǵashtyń basyna kelip jaryq pen jylý taratady. Olardyń anasy únemi alty aıdaharly arbaǵa minip, tańerteńnen kesh batqansha uldaryn tasyp otyrady. Kún batqannan keıin juldyz arasynan ótip, Tań Gýǵa qaıtyp ekinshi balasyn alyp barýǵa daıyndalady.

Kún shýaǵy shyǵyp kele jatqan kez óte ádemi. Shyǵysta kún shyǵarda tut aǵashynyń basynda átesh qanatyn jaıyp, shaqyrady. Osy kezde kúnniń nury búkil dúnıege tarap, jer jaryq bolyp shyǵa keledi. Biraq kóp jyldar ótken soń on kún analarynyń osyndaı qaıtalana beretin esh ózgerissiz kúndelikti tirliginen zerigip, olar ózara aqyldasyp, aıdahar arbaǵa otyrmaı, ózimiz aspanda óz erkimizben júremiz dep kelisedi. Ekinshi kúni tańerteń anasy baıqamaı turǵanda, olar birge aǵash basyna shyǵyp, aspannan adamdardyń shat-shadyman tirligine qarap, qatty qyzyǵady. Biraq olar ózderiniń bul isiniń adamdar ómirine qaýip tóndiretinin bilmedi. On kún aspanǵa birdeı shyqqanda jer betindegi temperatýra on esege artyp, qatty ystyq bolady. Eginder kúıip, ózender qaınap, tas erip, tipti jer bólinip ketedi. Adamdar tek úńgir ishinde ómir súretin boldy. Tek kesh batqanda shyǵyp, kúıip ólgen janýarlarmen tamaqtanady. Jer beti ysyǵannan orman órtenip, qubyjyqtarǵa barar jer qalmaı, adamdardy jeı bastaıdy. Burynǵy beıbit ómir endi tozaqqa aınaldy.

Adamdar ne isterin bilmeı, bir baqsyny shaqyrady, ol taý basyna baryp, jańbyr jaýýyn tileıdi. Bul baqsy teńiz ústinen ótse daýyl turǵyzatyn myqty edi. Ol qara kıim kıinip, taý basyna shyǵyp, eki qolyn kóterip, toqtamastan duǵa oqıdy. Qansha ýaqyt ótse de jańbyr jaýmaıdy. Baqsy mas adam sıaqty qımyldap, sosyn jerge qulaıdy. Ol on kúnniń ystyǵyna shydamaı ólip qalady.

Aspan balasy Sıao qatty ýaıymdap, Dı Jún patsha tezirek uldaryn basqarsa dep tileıdi. Onyń tilegi Dı Jún patshanyń qulaǵyna jetedi. Ol uldarynyń qylyǵyn kórip qatty ashýlanyp, aspandaǵy ataqty sadaqshy mergen Hoý I degen jigitti shaqyrtady. Oǵan qyzyl sadaq pen on oq beredi. «Anaý aqymaq on balanyń jazasyn ber!» — deıdi.

Hoý I aspandaǵy eń ataqty sadaqshy edi. Atqanda da oǵyn ushyp bara jatqan shybynǵa tıgize alatyn. Ol jer betindegi jaǵdaıdy estip, kún patshasynyń ruqsatymen áıelin alyp jer betine barady. Baryp qarasa, shópter órtenip ketken, jer beti túgel ólikter. Hoý I ashýlanyp, halyq úshin sol on kúndi atyp óltiremin dep oılaıdy.

Hoý I úlken tasqa shyǵyp, aspanǵa qaraı atam degen kezde on kúnniń nuryna kózi shaǵylysyp ata almaı qalady. Ol basyn tómen qaratyp, sýdaǵy kún beınesin dáldeıdi. Bir qatty daýystan soń bir zat jerge túsedi. Adamdar baryp qarasa, ólgen úsh aıaqty qarǵa eken. Bul qarǵa kúnniń ólgennnen keıinigi beınesi edi. Aspanda qalǵan toǵyz kún tipti de qoryqpaı, qaıta Hoý Idi balaǵattaıdy. Hoý I ashýlanǵannan segiz oqty atady. Olar birinen keıin biri jerge qulaıdy.

Sıao I Hoý I barlyq kúndi ata ma dep qorqyp, eń sońǵy oqty tyǵyp tastaıdy. Hoý I oq joq ekenin kóredi. Eń sońǵy qalǵan kúnge «Sen buzyq bolmasań, men seni atpaımyn», — deıdi.

Aspan burynǵy qalpyna túsedi. Biraq jer betindegi qubyjyqtar adamdarǵa tıisip, mazalaryn alady. Hoý I óziniń mindetin atqaryp bolmadym dep oılap, qaıtadan, tipti qaýipti degen mindetin atqarýǵa kirisedi. Birden Hoý I adam jeıtin alyp qusty óltiredi. Ol ońtústiktegi bir kólge baryp, úlken jylanmen soǵysyp, ony kishkentaı bólikterge bólip óltiredi. Eń sońynda ol sadaqpen taý sıaqty úlken qabandy óltirip, onyń etin kúnge qurbandyqqa shalady. Biraq kún patshasy onyń etin jemeıdi. Hoý I halyq úshin jaqsylyq jasaǵanymen, Aspan patshasynyń toǵyz ulyn óltirgendikten, aspanǵa ony qaıta qabyldamaıdy.

---