InfoHub Logo

Chań Jıań ush qysany jaıly kóptegen tamasha ańyzdar jurt arasyna taraǵany belgili. Peri — solardyń ishinde keń taraǵan tarıhı ańyz.

Iaaý Shyn aspannyń batys bóliginde ómir súretin patshaıym. Onyń jıyrma úsh qyz bar edi. Hanshalardyń anasy sulý ǵana emes, óte qaısar bolatyn. Ol qapastaǵy toǵaı sıaqty ómir súrgisi kelmeı, qyzdaryn ertip, jerdegi kóptegen tabıǵaty kórkem oryndarǵa baryp qydyratyn. Birde ol perilermen birge Dýńhaı teńizine qydyryp keledi. Osy kezde jel turyp, quıyndatyp jańbyr jaýyp, arty qalyń selge ulasady. Taýdan aqqan sý tasqyny mal-jandy túgeldeı qyryp ketedi. Al Iaaý qyzdaryn ertip bir úńgirge kirip, jan saqtaıdy. Bul úńgir on eki alyp aıdahardyń uıasy edi. Aıdaharlar syrtqa shyǵyp, adamdardy jeıtin. Sol kúni ol aıdaharlar aspanǵa shyǵyp, aýyzdarynan jerge qaraı ot shashyp, adamdarǵa jamandyq jasap júrgen edi, daýyl solardyń aýzynan shyqqan jel edi. Ony baıqaǵan Iaaý patshaıym:

—Aıdaharlar, sender jamandyq jasamańdar, — deıdi. Aıdahar jerge qarap, ádemi, názik daýysty bir áıeldi kóredi. Aıdahar oǵan toqtamaı, óz tirligin ári qaraı jalǵastyra beredi. Iaaý patshaıym ashýlanyp, naızaǵaıǵa aıdahardyń kózin qurtýdy buıyrady. Naızaǵaı aıdaharlardy óltirip, maıda bólshekterge bólip teńizge tastaıdy, sonda baryp, daýyl toqtaıdy. Birden kún jarqyrap, tynyshtyq ornaıdy. Biraq on eki aıdahardyń alyp súıekteri sýdyń qalypty aǵýyna kedergi jasap, sý arnasynan asyp, Sychýannyń keń baıtaq jerin sý basady.

Osy kezde sý tizgindegish batyr Úı Hýańhy ózenin tizgindep, ógizine minip, peri taýynda kele jatqan bolatyn. Ol endi birden sary aıýǵa aınalyp ózenge enedi. Biraq aıdahardyń súıekteri qattylyǵy sonsha, murnyn uryp alyp, aýzy-basy qan bolady. Úı qaıterin bilmeı, óziniń qasıetti ógizin kómekke shaqyrady. Ógizi sýǵa sekirip túsedi, aıdahar súıekterin súzgilep, ógiz múıizin maıystyryp alady. Sodan beri sıyr ataýlynyń múıizi maıysqan eken.

Iaaý patshaıym bulttyń ústinde turyp, Úı men ógizge aıaýshylyqpen qarap turady, alaıda eshteńe isteı almaıdy. Ol dereý qyzmetshi áıelin shaqyrtyp, onyń nefrıtten jasalǵan Jandar kitabyn alyp kelip, ony Úıge perilerden kómek retinde bergizýdi buıyrady. Kitapta naızaǵaıdyń taý tasty jaryp, aǵash pen shópterdi órtep, taýdy úshke bóletini, biraq odan shyqqan laı tasqyn Dýńhaıǵa deıingi adamdarǵa asa úlken qaýip tóndiretini týraly baıandalypty. Iaaý patshaıym: «Úsh qysannyń uzyndyǵy jalpy jeti júz shaqyrym, endi osynyń mańynda qonystanǵan adamdarǵa, júrginshi-jolaýshylarǵa jáne ásem tabıǵatty búldiredi», — dep alańdap, Iaaý óziniń altyn alqasyn sheship, óz boıynda taǵyp júrgen jıyrma tórt asyl zattaryn aspannan sý betine qaraı tastaıdy, sonda jańaǵy altyndar birden qasıetti qusqa aınalyp, adamdarǵa jol bastap, adamdar men kemelerdi aman saqtap qalady. Sodan beri Iaaý bul jerge endi qaıtyp kelmeımin deıdi. Keıinnen ol kórinisi kóz tartatyn asqar shyńǵa aınalady, al onyń janyndaǵy qyzmetshi áıel san alýan qasıetter boıynda tunyp turǵan erekshe taý shoqysyna aınalady. Bul taý shoqylary jyldar boıy bultty kúnderi adamdardyń teńizde júrýine baǵdar berip otyrady.

Búginde kóp adamdar Iaaý patshaıymǵa alǵys bildiredi. Keıbireýler ony «sıqyrly shoqy» dep ataıdy. Teńizdegi adamdarǵa amandyq pen baqyt tileıtin sıqyrly qyzdar dep sıynady.

---