InfoHub Logo

Almaty qalasy
№1 Almaty qazaq memlekettik gýmanıtarlyq-pedagogtik koleji
Tohtamova Nargıza Erlanovna
Ǵylymı jetekshi: Tashıeva Elvıra Aıtjanqyzy             

Elimizdiń erteńi búgingi jas urpaqtyń qolynda, al jas urpaqtyń taǵdyry ustazdardyń qolynda.

N.Á.Nazarbaev.                            

Ustaz — aqyldyń tozbaıtuǵyn asyly. Osy taqyrypty alǵannan soń kóp oılandym. Basymda «Aldymda tyrǵan ár úıdiń jalǵyzy, erkesi bolar. Al men ár biriniń kóńilin taýyp, búgingi sabaqta qandaı kóńil-kúıde otyrǵanyn, odan qalsa zeıini men qabyldaýy ár túrli balalarǵa sabaqty qalaı túsindiremin?» degen oılar mazalady. Shyndyǵynda, muǵalim — barlyq  mamandyq ıesin tárbıeleıtin, asyl jandar.  «Muǵalim  mamandyǵy — barlyq mamandyqtyń anasy» dep qalaı dál taýyp aıtqan. «Muǵalim óziniń bilimin úzdiksiz kóterip otyrǵanda ǵana muǵalim, oqýdy, izdenýdi toqtatysymen onyń muǵalimdigi de joıylady» dep K.D .Ýshınskıı aıtqandaı jańa formatta sabaq berýge kóshýimiz kerek. Ony júzege asyrýdyń bir joly ol ınterbelsendi ádisterdi sabaqqa qoldaný.

Qazirgi ýaqytta  oqýshylardyń belsendiligin arttyrýǵa múmkindik beretin, qarym-qatynasqa jaǵdaı jasaıtyn jańa tásilder  ı n t e r b e l s e n d i dep atalyp júr. Bul ádisterdi qoldaný syrttaı óte jeńil kóringenimen, ózindik erekshelikteri men qıyndyqtary da bar. Interbelsendi — aǵylshynnyń «ózara áreket” degen sózi. Interbelsendi oqý/oqytýǵa kelsek — áreket kómegimen jáne áreket arqyly, ıaǵnı áreket jasaı otyryp úırený/úıretý.

Bul ádis — “birlese úırený nemese birlesken áreketter” ıdeıasyn basty nazarda ustaıdy. Iaǵnı: toptyq jumys jáne juptyq jumys arqyly iske asady.

Oqýdyń ınterbelsendi ádisteriniń artyqshylyǵy:
— oqýshylardyń qyzyǵýshylyǵyn týǵyzady;
— árqaısysynyń oqý úrdisine qatysý belsendiligin keńeıtedi;
— árbir oqýshynyń sezimine nazar aýdarady;
— oqý materıaldaryn tıimdi meńgerýge beıimdeıdi;
— oqýshylarǵa kópjosparly áreket etýge áser etedi;
— keri baılanysty (aýdıtorıanyń jaýap berý reaksıasyn) júzege asyrady;
— oqýshylardyń pikirleri men qarym-qatynastaryn qalyptastyrady;
— ómirlik mashyqtardy qalyptastyrady;
— minez-qulyqtyń ózgerýine kómektesedi.

Interbelsendi ádisterdi tıimdi paıdalaný úshin muǵalim óz jumysyn  jan-jaqty josparlaýy tıis:

— bastaýysh synyp oqýshylarynyń jas erekshelikterine, olardyń ıeterbelsendi ádistemelermen jumys tájirıbesine sáıkes keletin tásilderdi paıdalaný;

— oqýshylar úshin taqyrypty ıgerýdiń «kilti» bolatyn ınterbelsendi jattyǵýlardy irikteý;

— árbir oqýshynyń jumys qarqynyn jáne onyń qabiletterin esepke alý;

— bir sabaqta ınterbelsendi ádisterdiń bir-ekeýin qoldaný.

Interbelsendi ádisterge mynalar jatady: problemalyq shyǵarma ádisteri, prezentasıalar, pikirtalastar, toppen jumys, «mıǵa shabýyl» ádisi, zertteýler, iskerlik oıyndar, róldik oıyndar, «ınsert» ádisi, sahnalaý, test synaǵy ádisi, debat, t.b.Mysal retinde alyp qarastyratyn bolsaq:

«Ystyq oryndyq» ádisi.

Berilgen tapsyrmaǵa baılanysty qoıylǵan suraqtarǵa jyldam jaýap berý kerek, sebebi, oryndyq ystyq.

«Ózińizdi tekserińiz» ádisi

Bul málimet SHYNDYQ pa nemese JALǴAN ba? Ótilgen mátin boıynsha mysaldar keltiriledi. Mysaldardy oqý kezinde oqýshylar ol keltirilgen mysaldyń ótilgen mátinde bar, joǵyn anyqtaıdy.

Róldik oıyn

Róldik oıyndar — tıimdi ınterbelsendi ádisterdiń biri. Adam jadynda birinshi mezette óziniń jasaǵany men bastan keshken áserleri qalady. Al róldik oıyndar oqýshylardyń ózderin basqa adamdardyń ornyna qoıyp, másele nemese problemanyń solardyń turǵysynan qarastyryp, sheshimdi óz « qoldarymen » jasaýdy meńzeıdi.

JIGSO ádisi

Oqýshylardyń 4-5 topqa bólemiz. Taqyrypty, (maqalany) toptyń sanyna qaraı, mazmunyna qaraı  bólip beremiz. 1,2,3,4,5,- árbir top ókilderi berilgen bólikterdi oqıdy. Toptaǵy oqýshylar ózara pikir almasady, ortaq tapsyrma jasaıdy. Ár top óz lıderin taqtaǵa shyǵarady. Ol oqýshy oqyǵan bilgeniniń mazmunyn túsindiredi

“Sıqyrly aına” ádisi

Bul ádisti sabaq sońynda alýǵa  bolady. Oqýshylardyń kóńil kúılerin suraý maqsatynda, sergitý sátine alýǵa bolady. Oqýshylar sheńberge turyp, bir-birlerine qarap suraqtar  qoıady, qarsy turǵan oqýshy sol suraqqa jaap  berýi tıis. Oryndarymen almasyp otyrady.

Interbelsendi ádiske sondaı-aq ár túrli kómekshi quraldardy ıaǵnı aqparattyq qorlardy paıdalaný: ınterbelsendi taqta, beıne materıaldar, slaıdtar, flıpchartttar, kompúterler beıne fılmder men beıne sújetterdi qarap shyǵyp talqylaý, ártúrli naýqandar men aksıalardy paıdalana otyryp, tanystyrýlar jatady. 

Interbelsendi ádis qoldaný kezinde mynalar eskerilýi kerek:

— tulǵanyń erkindigi men quqyqtary saqtalýy;
— tulǵanyń ózin kórsete alýyna jaǵdaı jasaý;
— pedagogıkalyq qoldaý kórsetý.

«Eger biz búgin balalarymyzdy keshegidegideı oqytatyn bolsaq, onda biz onyń erteńin urlaımyz» Djon Dúıd aıtqandaı, qazirgi ýaqytta oqý sabaqtary barysynda oqytýdyń ınterbelsendi ádisterin jáne ınterbelsendi quraldardyń kómegimen muǵalimniń, oqýshynyń shyǵarmashylyqpen jumys isteýine jol ashylyp otyr.Sondyqtan oqý tárbıe úderisinde únemi jańa oqytý quraldarynyń múmkindikterin utymdy paıdalanyp, oǵan bilim alýshylarymyzdy úıretý — ár pedagogtyń basty mindeti.

ÁDEBIETTER TİZİMİ:
1. Naǵymjanova Q.M. Bastaýysh bilim berýdegi jańa tehnologıalar: Oqý quraly - Óskemen, 2005
2. Sarbasova Q. Inovasıalyq pedagogıkalyq tehnologıalar- Almaty, 2006.
3. Muhametjanova S.T., Jartynova J.Á. Interaktıvti jabdyqtarmen jumys jasaýdyń ádis-tásilderi.Almaty, 2008

---