InfoHub Logo

Iondaýshy sáýle dozasy (radıasıa dozasy)  degenimiz belgili bir ortada ıondaýshy sáýleniń áser etý shegi. Iondaýshy sáýle dozasy tómendegishe bóledi: Jutylǵan doza — sáýle alǵan ortanyń massa birligi jutqan ıondaýshy sáýleniń kez kelgen túriniń energıasy, ol halyqaralyq júıe (SI) boıynsha greımen (Gr-Dj/kg) ólshenedi; aýanyń ıondalýy boıynsha QP/kg ólshenetin rentgen jáne gamma-sáýleniń ekspozısıalyq dozasy, tiri organızmge radıasıalyq qaýiptiń bıologıalyq áser etýi men dárejesin anyqtaıtyn jáne zıvertpen (Zv-dj/kg) ólshenetin ekvıvalentti doza; búkil sáýle alǵan massa jutqan jáne Gr. k. nemese Dj; ólshenetin ıntegraldy (jıyntyqty) doza; sheginde ıondaýshy sáýle organızmde belgili bir aýrýdyń ózgeristerin týdyrmaıtyn shekti mólsherli ekvıvalentti doza.

Iondaýshy sáýle doza ýaqyt birligine qatysy doza qýaty dep atalady. Dozımetrlik tájirıbede gamma-sáýle ekspozısıalyq dozasy úshin júıede joq birlik — rentgen («R») qoldanylady. Bul rentgen nemese gamma-sáýleniń mólsheri onyń áserimen temperatýrasy 0°S, qysymy synap baǵanasy boıynsha 760 mm 1 sm3 qurǵaq aýada 2 mlrd. jup ıon paıda bolady. Ekvıvalentti dozanyń júıede joq birligi, sondaı-aq ber (rentgenniń bıologıalyq ekvıvalenti) bolyn tabylady. Ber — 1 «R» gamma-sáýledegideı bıologıalyq effekt týǵyzatyn kez kelgen sáýleniń jutylǵan dozasy.

Iondaýshy sáýle doza sáýleniń mólsheri men alǵan ýaqytqa baılanysty. Sáýle alý bir ret jáne birneshe ret bolady. Kutqarý jumystary ıondaýshy sáýle dozasyn jáne qorǵaný rejımin azamattyq qorǵanys aǵa bastyǵy belgileıdi.

---