InfoHub Logo

2001 جىلدان باستاپ Technoogy Review باسىلىمىنىڭ جۋرناليستەرى ءالى كەڭ قولدانىس تاپپاعان نەمەسە جاقىن ارادا جالپىعا قولجەتىمدى بولاتىن 10 دامىعان تەحنولوگياعا تاڭداۋ جاساپ كەلەدى. مىنە، بيىلعى ءتىزىمى دە شىعىپتى.

1. مەتالدى 3D باسىپ شىعارۋ

زD باسىپ شىعارۋ بار عوي. ونىڭ نەسى جاڭالىق دەپ ويلاۋىڭىز مۇمكىن. ءيا، بۇنىڭىز دا ءجون. دەگەنمەن، بيىلعى زD بۇرىنعىسىنان وزگەشە. وسى ۋاقىتقا دەيىن زD باسىپ شىعارۋ كوبىنەسە پلاستيككە قولدانىلدى.  ال قالعاندارى، اسىرەسە مەتال باسىپ شىعارۋ بۇل تەحنولوگياعا قىمباتقا تۇسەتىن. ەندى مەتالل بۇيىمدارىن زD باسىپ شىعارۋ قولجەتىمدى بولدى. ليۆەرمور ۇلتتىق زەرتحاناسىنىڭ زەرتتەۋشىلەرى ءۇش ولشەمدى باسىپ شىعارۋ ءادىسىنىڭ بولشەكتەرىن بولاتتان جاساعانىن جانە ول كادىمگى تاسىلمەن جاسالعان بولشەكتەردەن الدەقايدا كۇشتى ەكەندىگىن مالىمدەدى. سونىمەن قاتار Markforged جانە Destop Metal كومپانيالارى مەتاللدان ءۇش ولشەمدى باسىپ شىعارا الاتىن پرينتەرلەردى جەتكىزە باستادى. وسىنداي قۇرىلعىنى GE كومپانياسى جاساماق نيەتتە.

2. جاساندى ەمبريون

كەمبريدج ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ عالىمدارى جاڭا ءومىردىڭ كونسەپسياسىن تولىعىمەن وزگەرتۋدە. ولار شىنى تۇتىك ىشىندە باعانالىق جاسۋشانى زەرتتەپ، ونى قولدانا وتىرىپ، تىشقاننىڭ ەمبريونىن ءوسىردى. بۇل نە انالىق جاسۋشاسىز نە سپەرماسىز ىسكە استى. باعانالى جاسۋشالار وزدىگىنەن ەمبريونعا اينالىپ، بىرىكتى. ءبىراق ول ازىرشە ودان ءارى دامۋعا قابىلەتتى ەمەس. سوعان قاراماستان بۇل ءومىر سۇرۋگە قابىلەتتى ادام ەمبريوندارىن جاساۋدىڭ ستاندارتتى ەمەس ءتاسىلىنىڭ العاشقى قادامى دەيدى. بۇل زەرتتەۋ عالىمدارعا جاساندى ورگانداردى قالاي ءوسىرۋدى، گەندەردى وڭدەۋدى، تۇقىم قۋالايتىن اۋرۋلاردىڭ الدىن-الۋدى، ەمبريونداردىڭ دامۋىن باستاپقى ساتىلاردا زەرتتەپ، تۇسىنۋگە كومەكتەسەدى. ۋنيۆەرسيتەت وكىلدەرىنىڭ ايتۋىنشا، جاساندى نەمەسە سينتەتيكالىق ەمبريون عالىمدارعا ادام ءومىرىنىڭ تۋۋ پروسەسىن قادام-قاداممەن زەرتتەۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.  الايدا مەديسينا سالاسىنداعى بۇل دامۋ، بولاشاقتا سۇتقورەكتىلەردىڭ انالىق جاسۋشاسىز تۋۋىنا الىپ كەلۋى مۇمكىن.

3. اقىلدى قالا

Googleء-دىڭ ەنشىلەس كومپانياسى Sidewalk Labs، كانادانىڭ تورونتو قالاسىندا اۋماعى 8 شارشى كيلومەتر بولاتىن «اقىلدى» تەحنولوگيالاردىڭ ءبارى دەرلىك قولدانىلاتىن Quayside "اقىلدى" اۋدانىن تۇرعىزباق. ول قالانىڭ شىعىس جاعالاۋىندا ورنالاسادى. ينتەرنەتتەگى ىزدەۋ جۇيەسىنىڭ جەرگىلىكتى ءبولىمى Google Canada باس كەڭسەسىن سوندا كوشىرەدى. كومپانيا وسى جەردە تۇراتىن رەزيدەنتكە اينالىپ، ايماقتىڭ دامۋىنا 50 ميلليون دوللار جۇمساماقشى. نەگىزى جوبانىڭ قۇنى شامامەن $ 1 ملرد، بۇعان تورونتو بيلىگى قوسىمشا $1،25 ملرد اقشا قوسپاق. سمارت شاحاردى سالۋشىلار قالا ومىرىندەگى بارلىق (ساياسي، تەحنولوگيالىق، ديزاينەرلىك) شەشىمدەر ميلليونداعان سەنسوردان الىنعان اقپاراتتار نەگىزىندە قابىلدانعانىن قالايدى. سونداي-اق جوسپاردا كولىك جۇيەسىن تولىق جەتىلدىرۋ كوزدەلگەن. بارلىق اۆتوموبيلدەر وزدىگەنەن جۇرەتىن جۇيەگە اۋىسادى. بۇل دەگەن ءسوز، بولاشاقتا روبوتاكسي قىزمەتتەرى دە ىسكە قوسىلادى. سونداي-اق باسپانانى قولجەتىمدى ەتۋ دە جوسپاردا بار. سونىمەن قاتار جەكە ءومىردىڭ قۇقىعىن قورعاۋدا قاتاڭ تالاپتار قويىلماق. بۇدان بولەك "اقىلدى" اۋدانداردا ەكولوگيالىق تۇرعىدان بارىنشا تازا ەنەرگەتيكالىق جۇيە مەن اۆتونومدى ترانزيتتىك جەلىلەر پايدا بولادى. داچيكتەردىڭ كەڭ جەلىسى  اۋا ساپاسى مەن شۋ دەڭگەيىنەن باستاپ، ازاماتتاردىڭ كۇندەلىكتى قىزمەتىمەن اياقتالاتىن بارلىق اقپاراتتاردى جيناپ ينفراقۇرىلىمدى جاقسارتۋعا كومەكتەسەدى.  IT-كومپانيالار جاڭا ءارى قىزىقتى قوسىمشالاردى جاساي الۋى ءۇشىن Sidewalk Labs بارلىق باعدارلامالىق ازىرلەمەلەرىن تەگىن ەتتى. ەگەر تورونتوداعى جوبا ءساتتى ىسكە اسسا، سان-فرانسيسكو، دەنۆەر، لوس-اندجەلەس جانە بوستوندا اقىلدى اۋداندار سالىنباق.

4. قولجەتىمدى جاساندى ينتەللەكت

قازىرگى ۋاقىتتا جاساندى ينتەللەكت جايلى ءجيى ءسوز قوزعالادى. ونى كوزبەن كورىپ، قولمەن ۇستاپ كورمەسەكتە ول تۋرالى ءجيى ەستيمىز. تەك ءىرى تەحنولوگيالىق كومپانيالار (Apple، Amazon، Facebook) عانا ونى قۇرالدارى رەتىندە قولدانىپ جاتقاندىعى بولماسا، قاراپايىم حالىقتىڭ بۇدان اسا حابارى جوق. ناقتىراق ايتقاندا، جاساندى ينتەللەكت تەك ءىرى تەحنوگيگانتتارعا عانا قولجەتىمدى. دەگەنمەن... ءقازىر بۇنىڭ شەشىمى تابىلدى. Amazon، Baidu، Google، Microsoft  تەحنوگيگانتتارى جي سالاسىنداعى وزدەرىنىڭ ءبىرقاتار ازىرلەمەلەرىن بۇلتتى پلاتفورمالارعا ورنالاستىرا باستادى. بۇل دەگەن ءسوز، بۇلتتى تەحنولوگيا ارقىلى جي بارىنە قولجەتىمدى بولادى. ولار وزدەرى ازىرلەگەن زاتتاردى بارىنە قولجەتىمدى ەتىپ، بۇلتتى تەحنولوگياعا ورنالاستىرۋ سەبەبى، باسقا كومپانيالارعادا بۇنى ءوز ماقساتتارىنا پايدالانۋعا مۇمكىندىك بەرۋ.  بۇل مەديسينا، ءوندىرىس، ەنەرگەتيكا سالالارىندا ريەۆوليۋسيا جاساپ، يندۋستريانى وتە تەز دامىتۋعا سەپتىگىن تيگىزەدى. دەگەنمەن، جاساندى ينتەللەكت قولجەتىمدى بولىپ تۇرعانمەن، كەز كەلگەن ادام ونىمەن جۇمىس ىستەپ كەتە المايدى. ال جي سالاسىندا ماماندار جالداۋعا كوپتەگەن ادامداردىڭ مۇمكىندىگى جوق. بۇل وسى سالاداعى ماڭىزدى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى. Google جانە Amazon كومپانيالارى بۇل ماسەلەنى تۇسىنە وتىرىپ، AI سالاسىنداعى جاڭا كادرلاردى دايىنداۋعا كومەكتەسەتىن كونسالتينگتىك قىزمەتتەر ۇسىنباقشى.

5. نەيرون جەلىلەرىنىڭ سايىسى

نەيروجەلىلەر ميلليونداعان كەسكىندەردى تانۋدى ۇيرەنگەنىمەن، ۇزاق ۋاقىت بويى وزدىگىنەن ەشتەڭە ويلاپ تابا المادى. بۇنىڭ شەشىمىن مونرەال ۋنيۆەرسيتەتىنەن ايان گۋدفەللوۋ تاپتى. ول GAN جاسادى. بۇل بويىنشا الدىمەن قوس نەيروندار بىردەي زاتتى ۇيرەنەدى. ودان كەيىن ونىڭ بىرەۋى گەنەراتور، ەكىنشىسى ديسكريميناتور بولادى. گەنەراتور نەيروجەلىسى وزىنە تانىس كەسكىنگە جاڭا زات قوسادى، ال ديسكريميناتور  جەلىسى ونىڭ بار يا جوق ەكەندىگىنە كوز جەتكىزەدى. مىسالى، گەنەراتور ادامعا ءۇش قول جاساپ قويسا، ديسكريميناتور شىنايىلىقتا ادام ءۇش قولدى بولا ما الدە بۇل وتىرىك كەسكىن بە ەكەندىگىن ايىرادى. ۋاقىت وتە كەلە گەنەراتور كەسكىندەردى ءارتۇرلى ەتىپ وزگەرتۋگە ماشىقتانعانى سونشا، ديسكريميناتور سول كەسكىن شىنايى ما جوق پا اجىراتا الماي قالدى. نەيروندىق جەلى جاڭا ءارى رەاليستىك نارسەنى ەلەستەتىپ، ونى ىسكە اسىرعان.

GAN وسى جىلدىڭ ەڭ وزىق تەحنولوگيالارىنىڭ ءبىرى بولدى. Nvidiaء-نىڭ باعدارلامالاۋشىلارى اتاقتى تۇلعالاردىڭ ءجۇز مىڭعا جۋىق سۋرەتتەرىنەن ادامداردىڭ بەت-بەينەسىن قۇراستىردى. مۇنداي بەينەدەگى ادام ومىردە بولماسا دا، ول شىنايى ادام بەينەسىنەن ەش ايىرماشىلىعى جوق بولدى.

قىسقاشا جازساق، Google Brain، DeepMind، Nvidia ماماندارى شىنايى ءتۇپنۇسقالىق سۋرەتتەر مەن داۋىستاردى ادامنىڭ قاتىسۋىنسىز جاساۋعا جاساندى ينتەللەكتتى ءماجبۇر ەتە الدى. بۇل ارقىلى مىسالعا، وزدىگىنەن جۇرەتىن كولىكتەر جولدا ادام وتەتىن جەرلەر مەن كولىكتەردىڭ ءارتۇرلى جاعدايىندا (كولىك سوعىسۋى) ءوزىن بەيىمدەپ، جاتتىقتىرۋعا مۇمكىندىك بەرمەك. سولاي ادام قاتىسۋىنسىز وزدىگىنەن جۇمىس ىستەۋگە كوشە باستاماق.

6. اۋدارماشى قۇلاققاپتار

Google مەن Baidu جاقىندا عانا Pixel Buds قۇلاققابىن تانىستىردى. Pixel Buds قۇلاققابى  - Pixel سمارتفونى مەن Google Translate  قوسىمشاسىمەن بىرىگىپ جۇمىس ىستەيدى. قۇرىلعىنىڭ باعاسى - $159. ول 40 تىلدەن اۆتوماتتى تۇردە اۋدارا الادى. ول ءۇشىن تەك تۇيمەنى باسۋ نەمەسە «ماعان يسپان تىلىندە سويلەۋگە كومەكتەس!» دەپ ايتۋ قاجەت.

ول قالاي جۇمىس ىستەيدى؟

ءبىر ادام قۇلاققاپتى تاعادى، ەكىنشىسى سمارتفوندى ۇستايدى. قۇلاققاپتاعى ادام ءوزىنىڭ تىلىندە ايتقاندى، سمارتفون اۆتوماتتى تۇردە اۋدارىپ، داۋىستاپ ايتادى. ال سمارتفونعا جاۋاپ بەرگەن ادامنىڭ ءسوزىن، ​قۇلاققاپتاردا سينحروندى اۋدارما ارقىلى ەستيدى. شۋلى كوشەدە جۇرگەندە بۇلاي قارىم-قاتىناس جاساۋ قيىن. دەگەنمەن بۇل Google Translate-كە قاراعاندا الدەقايدا ءتاۋىر.

دەگەنمەن، بۇل قۇرىلعىعا Google Pixel 2 سمارتفونىمەن تىركەسكەن. ياعني ءسىز قۇرىلعىنى العىڭىز كەلسە، ونىمەن بىرگە Pixel 2 سمارتفونىن دا ساتىپ الۋ كەرەكسىز. 

7. نولدىك ەميسسيالىق گاز ەلەكتروستانسياسى

امەريكاندىق ءۇش كومپانيا: تەحنولوگيالىق 8 Rivers Capital ەنەرگەتيكالىق  Exelon Generation جانە قۇرىلىس  CB&I كومپانيالارى تابيعي گازدى ەكولوگياعا ءقاۋىپسىز ەتۋدى شەشتى. Net Power جۇيەسى كومىرتەكتەگى ديوكسيدتى اتموسفەراعا شىقپاي تۇرىپ، جيناپ الا الادى. بۇل جۇيە «تازا» ءارى ارزان ەلەكتر الۋعا مۇمكىندىك بەرمەك.

Net Power ستارتاپى حيۋستوندا نولدىك ەميسسيالىق گاز ەلەكتروستانسياسىن سالدى. بۇل تەحنولوگيانىڭ نەگىزى - ولشەمى 1/10 بولاتىن جاڭا تۋربينالار. تۋربينا اۋماعى 5،6 كۆ.م بولمەلەرگە ورنالاستىرىلادى. سونىمەن بىرگە، ول سۋپەركريتيكالىق سۇيىقتىق كومەگىمەن ءتيىمدى جىلۋ بەرۋ ارقاسىندا بىردەي كۇشتى بولىپ قالا بەرەدى.

كىشىگىرىم تۋربينادا تابيعي گاز جانۋ كامەراسىندا تازا وتتەگى ورتادا جاعىلىپ، ودان تەك سۋ بۋى مەن كومىرتەگى ديوكسيدى وندىرىلەدى. سونىمەن، كامەرا جوعارى قىسىم مەن تەمپەراتۋرادا سۋپەركريتيكالىق كومىرتەك قوس قىشقىلدىلىعىمەن تولتىرىلادى. جانۋ كامەراسىندا كومىرقىشقىل گازى مەن سۋ بۋىنىڭ ءبىراز مولشەرى وندىرىلەدى. سودان كەيىن، بۇل جوعارى تەمپەراتۋراداعى قوسىندى جوعارى قىسىمدى گاز تۋربيناسىنا باعىتتالادى، سول جەردەن قىسىم ەنەرگياسى بىلىكتى اينالدىرىپ، ەلەكتر ەنەرگياسىن وندىرىلەدى.

سالقىنداتىلعان گاز قوسپاسى تۋربينادان شىعارىلىپ، بولىكتەرگە بولىنەدى. كومىرتەگى ديوكسيدىنىڭ قاجەتتى مولشەرى سۋپەركريتيكالىق كۇيگە دەيىن ورتەنگەننەن كەيىن، تۋربيناداعى قاجەتتى گاز اينالىمىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن كامەراعا ورالادى. كومىرقىشقىل گازىنىڭ قالعان بولىگى جەر استىنا كومىلەدى نەمەسە باسقا كاسىپورىندارعا ساتىلادى. ال تازا سۋ اعىزىلادى.

مۇنداي ەلەكتر ستانسياسىنىڭ وتىن تيىمدىلىگى 80%. (سالىستىرۋ ءۇشىن، قازاقستانداعى كوپتەگەن ەلەكتر ستانسيالارىنىڭ تيىمدىلىگى 21-22% اسپاسا، امەريكاندىقتار ءۇشىن ول شامامەن 60% قۇرايدى)

Net Powerە ەسەبىنشە، قوعام ەلەكترلى ماشينالارعا جاپپاي اۋىسقان كەزدە، ەلەكتر قۋاتىنا دەگەن قاجەتتىلىك بۇرىنعىدان دا ارتا تۇسەدى. سوندىقتان تابيعي گازدىڭ بولاشاعى جارقىن بولۋى مۇمكىن: ەگەر ەلەكتر ستانسياسى ءتيىمدى بولىپ، سونىمەن بىرگە قورشاعان ورتانى لاستاماسا، وندا نەگە قازبا وتىندارىن پايدالانباسقا؟

8. جەلىدەگى ناقتى قۇپيالىلىق

ينتەرنەت يدەنتيفيكاسيانىڭ جاڭا جۇيەسى ءسىزدىڭ تۇلعالىعىڭىزدى تۋعان كۇنىڭىز بەن باسقا دا جەكە دەرەكتەردى بەرۋدى تالاپ ەتپەي-اق راستاي الادى. بۇل  zero-­knowledge proof حاتتاماسىنىڭ ارقاسىندا جۇزەگە استى. باعدارلاماۋشىلار بۇل جۇيەنى جاساۋعا ون جىلعا جۋىق جۇمساعانىمەن، وعان جۇرتتىڭ قىزىعۋشىلىعى تەك وتكەن جىلى Zcash كريپتوۆاليۋتاسىنىڭ ارقاسىندا عانا اۋدى. باعدارلامالاۋشىلاردىڭ ايتۋىنشا، بۇل جۇيە ارقىلى الەمنىڭ كەز كەلگەن نۇكتەسىنە باقىلاۋسىز اقشا جىبەرۋگە بولادى. بۇل Zcash بيتكويننان باستى ايىرماشىلىعى. بيتكوينعا يەلىك ەتۋشىنىڭ اربىرىندە ارىپتەر مەن سانداردان تۇراتىن مەكەنجاي بولادى.  ال كەز كەلگەن ترانزاكسيالار ارنايى رەەسترلەر ارقىلى جۇرگىزىلەدى. سولاي قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى مالىمەتتەرگە ساراپتاما جاساي وتىرىپ، بۇل مەكەنجاي كىمگە تيەسىلى ەكەنىن انىقتاپ، ترانزاكسيانى باقىلاي الاتىن. وسىلايشا بلوكچەين قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ قىزمەتكەرلەرىنە ەسىرتكى ساۋداسىمەن اينالىساتىنداردى تابۋعا بىرنەشە رەت كومەكتەسكەن.

ال Zcash نەگىزى MIT ارىپتەستەرىمەن بىرگە يزرايلدىك وقىمىستىلار جاساعان zk-Snark كريپتوگرافياسىنىڭ ادىستەمەسىندە قۇرىلعان. بۇل بويىنشا بارلىق ترانزاكسيالار جەلىدە راستالادى، ءبىراق ترانزاكسيا قاتىسۋشىلارىنىڭ مەكەن-جايلارىن قاداعالاۋ مۇمكىن بولمايدى.

دەگەنمەن، zk-Snark ارتىقشىلىقتارىمەن قاتار، كەمشىلىكتەرى دە بار. سونىڭ ەڭ باستىسى -  بۇل تىم اۋىر ءارى باياۋ تەحنولوگيا. سوندىقتان ونى ازىرلەۋشىلەر بۇل تەحنولوگيانى جەڭىل ءارى قولجەتىمدى ەتۋدىڭ جولدارىن ىزدەستىرىپ جاتىر.

9. بولجاۋشى گەن

مەديسينا جۋىردا ادام تۋىلماي تۇرىپ، ونىڭ قانداي اۋرۋلارمەن اۋىراتىندىعىن بولجاي الادى. عالىمدار تاراعان اۋرۋلار مەن اقىل-ويدىڭ ەرەكشە دامۋى گەندە بار بولعانىنا بايلانىستى ەمەس، توپتىق گەندەردىڭ ءوزارا ارەكەتتەسۋىندە ەكەندىگىن انىقتاعان.

كوپ ۇزاماي ءسابي تۋىلا سالىسىمەن، گەنەتيكالىق پاسپورت الاتىن كۇندە الىس ەمەس. وندا بولاشاقتا ينفاركت الۋ، راك نەمەسە ديابەتكە شالدىعۋ ىقتيمالدىلىعى قانشالىقتى ەكەندىگى كورسەتىلىپ تۇرادى. بۇل دارىگەرلەرگە كۇردەلى اۋرۋلاردى اسقىندىرماي، باستاپقى دەڭگەيدەن ەمدەپ جازۋعا مۇمكىندىك بەرمەك.

10. كۆانتتىق كومپيۋتەرلەر

كۆانتتىق كومپيۋتەرلەردىڭ جارىققا شىعۋىن بارىنەن بۇرىن حيميكتەر اسىعا كۇتۋدە. حيميكتەر بۇل ارقىلى قانداي جاڭا مولەكۋلانى جاسايتىنىن الدىن الا ايتىپ وتىر: دارىدەن دە ءتيىمدى جاڭا اقۋىزدار، اككۋمۋلياتورلارعا ارنالعان جاڭا ەلەكتروليتتەر، سونداي-اق كۇن ساۋلەسىن تىكەلەي سۇيىق وتىنعا اينالدىرا الاتىن قوسىلىستار.

كادىمگى كومپيۋتەرلەردىڭ مۇنداي زاتتاردى جاساۋعا تەحنيكالىق قاۋقارى جەتپەيدى. ال كۆانتتىق كومپيۋتەرلەر پايدا بولعان كەزدە، ول حيميكتەر ءۇشىن كۇندەلىكتى ءومىرىنىڭ ءبىر بولىگىنە اينالماق.

كاليفورنيالىق Rigetti Computing ستارتاپى كۆانتتىق كومپيۋتەرلەردى ماشينا جاساۋدا پايدالانۋعا بولاتىندىعىن دالەلدەدى. سونداي-اق كومپانيا Forest كۆانتتىق كومپيۋتەرلەرىن بۇلتتا (بۇلتتى تەحنولوگيا) ورنالاستىرىپ قولجەتىمدى ەتتى.

دەرەككوزى: hightech.fm

قانيا تابىس

---