اباي شىعارمالارىنداعى ادامي ولشەم نەگىزدەرى
لەسباي نۇرىم ماسات ۇلى ءال-فارابي اتىنداعى قازاقۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى
ءدىنتانۋ ماماندىعىنىڭ ستۋدەنتى.
جەتەكشىسى قازۇۋ ،اعا وقىتۋشىسى تۋنگاتوۆا ۇ.ا.
ادام بالاسىنا قويىلاتىن ەڭ باستى تالاپ – ادامگەرشىلىك قاسيەتتەردى بويىنا دارىتقان، حالقىڭنىڭ ادال ازاماتى بولۋ. ال ادامگەرشىلىكتىڭ التىن دىڭگەگى-رۋحاني تاربيە. ابايدىڭ "اقىن بولۋ شارت ەمەس، ازامات بولۋ پارىزىڭ"-دەۋى وسىنىڭ ايعاعى. اباي سەگىزىنشى قاراسوزىندە: "وسى اقىلدى كىم ۇيرەنەدى، ناسيحاتتى كىم تىڭدايدى؟" دەگەن ازاماتتىق ساۋال تاستايدى. "ءبىزدى نە قىلاسىڭ، انا ءسوزدى ۇعارلىقتارعا ايت!"-دەيتىن ادامگەرشىلىككە جات پيعىلدى "ءوزى دە ەرمەي، وزگەنى دە ەرىتپەيتىن" ادامزات بالاسىنا قاس جاۋىن اشكەرەلەپ، ادامي جولدى نۇسقايدى. ادام بالاسى ءۇشىن اباي سالعان جولمەن ءجۇرۋ اسا ماڭىزدى. بۇگىنگى جاھاندانۋ زامانىنداعى ءسات سايىنعى وزگەرىس الەمدىك دەڭگەيدە وسىنى دالەلدەپ وتىر.
"اباي جولى" قانداي جول؟" - دەگەن زاڭدى ساۋال تۋادى. ابايتانۋشى عالىمدار "اباي جولى-عىلىمي يسلام جولى" دەيدى. ەندەشە وسىنى شاما-شارقىمىزشا تاراتىپ كورەلىك. يسلام عىلىمىندا ادامعا ءبىلىم الۋ ءۇشىن ءۇش ءتۇرلى كەڭەس ايتىلادى. ياعني ءۇش ولشەمى كورسەتىلەدى. وتىز سەگىزىنشى سوزىندە ابايدىڭ: «كۇللى ادام بالاسىن قور قىلاتىن ءۇش نارسە بار، سونان قاشپاق كەرەك... "-دەۋى سونىڭ نەگىزىندە.
ءبىرىنشىسى، ءبىلىم الۋدا ەرىنشەكتىك تانىتپاۋ. اباي "ەرىنشەكتىك – كۇللى دۇنيەدەگى ونەردىڭ دۇشپانى. تالاپسىزدىق، جىگەرسىزدىك، ۇياتسىزدىق، كەدەيلىك – ءبارى وسىدان شىعادى"، "... ءاربىر جالقاۋ كىسى – قورقاق... نادان، ارسىز كەلەدى" دەيدى. شىعىس عۇلامادارى ءبىلىم الۋ جولىندا سەن ءوز بولمىسىڭنىڭ ءبىر بولىگىن بەرەتىن بولساڭ، وندا ءبىلىم ساعان ەشنارسە دە بەرمەيدى. ال ەگەر سەن بولمىسىڭمەن بەرىلسەڭ، ءبىلىم ساعان ءبىر بولىگىن بەرەدى دەيدى. اللانىڭ "ادامعا از ءبىلىم بەرىلگەن" دەگەنى سونىڭ دالەلى. "الانىڭ اقىلى شەكسىز، ادامنىڭ اقىلى شەكتەۋلى" دەگەندەگى ابايدىڭ ويى وسى بولسا كەرەك. ەكىنشى، ءتوزىمدى، سابىرلى بولۋ. اباي "سابىرسىز، ارسىز، ەرىنىشەك..."، "اسىعىس ءتۇبى وكىنىش، ويلانىپ الماق سابىر سول"-دەيدى. قازاق دانالىعى "سابىر ءتۇبى- سارى التىن"، "ءار ءىستىڭ قايىرى بار"، "سابىرلى جەتەر مۇراتقا" دەمەي ما؟!ءۇشىنشى، تاكاپپار بولماي، كىشىپەيىل بولۋ. اباي: "مەنىمەن سەن تەڭ بە دەپ ماقتاناسىڭ،بىلىمسىزدىك بەلگىسى-ول باياعى"- دەيدى. تاكاپپارلىق-وزىڭدى وزگەدەن بيىك ساناۋ. باسقانى كوزگە ىلمەي، ءوزىڭدى زور، وزگەنى قور تۇتۋ. پايعامبارىمىز" تاكاپپارلىقتان ساق بولىڭدار! راسىندا ءىبىلىس ادامعا تاكاپپارلىقتان ساجدە قىلماعان بولاتىن"،- دەيدى. راسىندا دا، قۇراندا: "جەر بەتىندە الشاڭ باسىپ جۇرمە، راسىندا، سەن جەردى تەسە دە المايسىڭ، بيىك تاۋلارمەن دە تەڭەسە المايسىڭ" دەلىنگەن. حالىقتىڭ "تاكاپپار تۇرىسىنان تانىلادى" دەۋى بەكەر ەمەس.
كىشىپەيىلدىلىك – ادام بويىنداعى ىزگى، اسىل قاسيەتتەردىڭ ءبىرى. ول ءوزىن وزگەدەن تومەن ساناۋى ەمەس، كەرىسىنشە وزگەگە دەگەن قۇرمەت. كىشىپەيىلدىلى-كىسىلىكتىڭ بەلگىسى.كىشىپەيىلدىلىك – كىسىلىكتىڭ بەلگىسى. حالىقتىڭ "كىشىپەيىلدىلىك — دانادان"،"كىشىپەيىلدىلىك – كىشىلىك ەمەس، كىسىلىك"، "ۇلىق بولساڭ، كىشىك بول"، "كەڭ بولساڭ، كەم بولمايسىڭ" دەپ تۇجىرىمداۋى بەكەر ەمەس. اباي "جاساندى كىشىپەيىلدىلىك جاقسى قاسيەت ەمەس"،" كىشىپەيىلدىڭ ابىرويى اسادى،تاكاپپاردىڭ قۇتى قاشادى" دەپ ايتۋى سودان بولسا كەرەك.اباي" ءۇش - اق نارسە ادامنىڭ جاقسى قاسيەتى: ىستىق قايرات، نۇرلى اقىل، جىلى جۇرەك" دەيدى. ادام بويىنداعى وسى ءۇش قاسيەتتىڭ باسىن قوسىپ، ادامشىلىق جولىندا ىزگى كۇشكە اينالدىراتىن عىلىم دەگەن تۇجىرىمعا كەلەدى. كۇللى ادام بالاسىن قور قىلاتىن ناداندىقتان، ەرىنشەكتىكتەن، زۇلىمدىقتان اۋلاق بولۋى شارت.ابايدىڭ پىكىرى بويىنشا ادامگەرشىلىك نورمالارى مەن پرينسيپتەرىن كۇندەلىكتى ءومىر ءسۇرۋ تاسىلىنە اينالدىرعان ادامدى عانا ناعىز ادام دەپ ەسەپتەۋگە بولادى.
You Might Also Like
-
... ءبىزدىڭ تۇقىمعا ءۇش قىز بەرسە، ءبىر ۇل. ءۇش ۇل بەرسە ءبىر قىز. نە ۇل جالعىز، نە قىز جالعىز. ارتىق-كەمىن جاراتقاننىڭ ءوزى رەتتەپ وتىرادى. بايكوبەككە توقالدان عانا ءبىر قىز بەس ۇل بەرگەن ەكەن، ۇلدىڭ ەكە...
-
تاۋدان اسساڭ الدىڭدا ودان دا بيىك تاعى ءبىر تاۋ بار. ەكى تاۋدىڭ جىقپىلىندا قىستىرىلىپ وتىرعان كىشكەنتاي عانا اۋىل بار. ەرۋ بوپ ىزدەگەن ادام بولماسا جوپشەڭكى پەندە ونى تابا دا المايدى. وعان جەتۋ ءۇشىن...
