جاراتقان وسىلاي جازىپ قويعانداي...
... ءبىزدىڭ تۇقىمعا ءۇش قىز بەرسە، ءبىر ۇل. ءۇش ۇل بەرسە ءبىر قىز. نە ۇل جالعىز، نە قىز جالعىز. ارتىق-كەمىن جاراتقاننىڭ ءوزى رەتتەپ وتىرادى. بايكوبەككە توقالدان عانا ءبىر قىز بەس ۇل بەرگەن ەكەن، ۇلدىڭ ەكەۋىن ارتىق دەپ ارتىنا ۇرپاق قالدىرمادى. ىسقاققا ارتىق-كەمى جوق ءۇش قىز، ءبىر ۇل بەرگەن. ماعان ەكى قىز، ءۇش ۇل بەرىپ ەدى، جاراتقان ەسەبىنەن جاڭىلدى ما، ءبىر قىز، ءبىر ۇلدى ءوزى الىپ كەتتى. قالعانىنا دا شۇكىر دەپ داكەڭ ەكەۋمىز قارق بوپ وتىرمىز. قازاققا ۇل قىمبات پا، قىز قىمبات پا؟ ۇلى نە، قىزى نە، ءسىرا، ادام قىمبات شىعار. تۇركى ىشىندە ەپيكالىق حالىق بولا تۇرا حح- عاسىردا ون ميلليوننان اسا الماي شارشادىق. عاسىر باسىندا مىسىرمەن، تۇركيامەن بىردەي، باسەكە ەدىك، كازىر مىسىردا 70 ميلليون اراب، تۇرىكتەر دە 70 ميلليوننان اسىپ وتىر. وتكەن عاسىردىڭ العاشقى ەلۋ جىلىندا ناحاقتان 10 ميلليون قازاقتان ايىرىلىپ ەدىك، سونىڭ سەكسەن پايىزى ەركەك كىندىكتى بولعاندا ارتىنداعى ۇرعاشى جۇرت بالانى كۇلگە اۋناپ تاپسىن با؟.. بۇل جازمىشتان، جاراتقاننىڭ ولشەمى مەن ەسەبىنەن تىس زۇلمات، كوكتەن ەمەس، كورشىلەردەن كەلگەن توپانسۋداي اپات. قىمس ەتسە تاريحقا جابامىز. نەمەنە، تاريحتىڭ بەتىنە قازاق وسى مولشەردەن اسپاسىن دەپ جازىپ قويىپ پا؟ تاريحتى زورلاپ بىزگە اكەلىپ تاڭاتىن دا كورشىلەر. مۇنى دا ءبىز تاۋەلسىزدىك العاننان بەرى ەل بولىپ ءتۇسىنىپ، ەسەپتەپ جاتىرمىز... ءجا، وتكەندى ۇمىتۋعا بولماس، ءبىراق ونى ەسكە الىپ وكسي بەرگەننەن ەندى ەشتەڭە شىقپاس... سونىمەن... ۇل قىمبات پا، قىز قىمبات پا؟.. ەۆرەي جۇرتى تەك قىزدان تۋعان ۇرپاقتى عانا تۇقىمعا سانايدى. مەيىلى قىز قازاققا تيسە دە، شۇرشىتكە شىقسا دا. اعىلشىن لوردتارى ءۇش ۇرپاقتان سوڭ جيەننەن باۋىرىنا بالا سالىپ تۇقىم جاڭارتادى دا وعان ناعاشىنىڭ ءاتى-جونى مەن بۇكىل اتاق-دارەجەسىن، تيتۋلىن بەرەدى. يتالياندىق فرانسۋزدان ايەل الىپ، ودان تۋعان بالا ۇل بولسا، ونىڭ ۇلتىن فرانسۋز دەپ جازدىرادى. كەرىسىنشە، فرانسۋزدار دا وسىنى جاسايدى. قازاقتا: « ءۇيدىڭ مىقتىسى اعاشىنان، جىگىتتىڭ مىقتىسى ناعاشىدان» دەيتىن ماتەل بار. بۇل دا تەگىن ەمەس. اتا-باباسىنىڭ ەرەكشە قاسيەتى كەيىنگى ۇرپاقتا ءۇش بۋىننان، بولماسا جەتى بۋىننان سوڭ قايتالايدى ەكەن. ناعاشىدان بۋىن ساناپ جاتپايدى، كەيدە جەتەسىزدى «ناعاشىسى ناشار ەدى» دەپ كەمىتىپ جاتاتىنىن ءجيى ەستيتىنبىز.قازاقتىڭ تەكسىزگە قىز بەرمەيتىنى، تەكسىزدەن كەلىن تۇسىرمەيتىنى وسىدان قالسا كەرەك. ءتۇبىن قۋعاندا بۇل گەنوفوندىنى تازا ۇستاۋدان تۋعان ءداستۇر. ۇل قاشاندا اناسىنا، قىز اكەسىنە تارتادى، قىزدىڭ قاشاندا اكەسىنە جاقىن، ول قارتايا قالسا ەرەكشە قامقور بولاتىنى دا وسىدان. قىز بايقۇستىڭ ۇزاتىلاردا سىڭسۋىن كوبىنە اكەسىنە ارنايتىنى دا راس. ءوزى قارتايسا بايدى دا، بالانى دا ۇمىتىپ، تۇسىندە اكەنىڭ قاراشاڭىراعىندا، وڭىندە سونى ساعىنۋمەن كۇن كەشەتىن كورىنەدى. وسىنىڭ ءبارى عىلىمي تۇرعىدان دا دالەلدەنگەن قۇبىلىس. قازاق كەلىن تۇسىرسە اعايىن، اۋىل-ايماق قانا تويلايدى. قىز ۇزاتىلسا ونىڭ داقپىرتى التى ارىسقا جەتكەن. «وتىز كۇن ويىن، قىرىق كۇن توي» دەگەن اۋىز ادەبيەتىندەگى اڭىز قىز تويىنان قالعان ماقتانىش. وعان شاقىرىلماعان جەكجاتتىڭ وكپەسى ءومىر-باقي وشپەگەن. قىزدىڭ جاساۋىن ەل بولىپ كوتەرگەن. قىزدىڭ تويىنا ونەر ساڭلاقتارى: انشىلەر، كۇيشىلەر، بالۋاندار، اتبەگىلەر، شەشەندەر كەلگەن، وسىنىڭ ءبارى قىز اكەسىنىڭ، رۋ-تايپانىڭ اتاعىن شىعارۋ ءۇشىن ۇيىمداستىرىلاتىن. حالىق اندەرىن، ءبىرجان-سال، احان-سەرى، ۇكىلى ىبراي، مۇحيت، سالقارا، سەگىز-سەرى سەكىلدى حالىق كومپوزيتورلارىنىڭ تۆورچەستۆوسىن زەرتتەگەن ونەر سىنشىلارى: اۆتورلار پالەنگە عاشىق بولىپتى، تۇگەنگە عاشىق بولىپتى دەسىپ جاتادى. بەكەر. مۇنىڭ ءبارى ارناۋ. ۇزاتىلار قىزدىڭ اۋجارى. (حالىق ءانى دەپ جۇرگەن «ارمان-اي» احان-سەرىنىڭ اقتوقتى ۇزاتىلعاندا شىعارعان اۋجارى). ويىنا نە كەلسە سونى ايتا سالاتىن مۇنداي جورامالدار تولىپ جاتىر. ءتىپتى سولاي بولعاننىڭ وزىندە سۇلۋدى جاتقا قيماعانداعى وكىنىشى.
«باسىنان جىلاندىنىڭ قۇلاعانىم،
كەكىلىن كەربەستىنىڭ سىلاعانىم، كەتتى دەپ بالقاديشا ەستىگەندە قۇشاقتاپ قۇس جاستىقتى جىلاعانىم.»
دەيتىن احانعا سەنۋگە بولار. سەنبەيتىن ءبىر قيانات: «دەگەنگە بالقاديشا، بالقاديشا، كۇيەۋىڭ 85تە شال قاديشا» دەيتۇعىن كەيىنگى ءبىر پىسىقايلاردىڭ قوسقان «جاڭالىعى». بالقاديشانى ايتتىرعان كۇيەۋى ونسەگىزدەگى جىگىتتىڭ تورەسى بولعان دەسەدى. ىبىراي قىزىن شالعا بەرەتىن ساسىق بايلاردىڭ ءبىرى ەمەستى. احان كەلە جاتىر دەگەندە: ءتورىڭ توسەنىشتى، تۇندىگىڭ ءتۇرۋلى بولسىن، قىز-بوزبالانى قاماپ ۇستاماڭدار دەپ رۋلى ەلگە بۇيرىق بەرەتىن بولعان. «ءبىر تۇگىل ەكى جەڭگەڭ كەلىپ وتىر، رۇحسات بىزدەن سىزگە بار قاديشا» دەيتۇعىن احان ءسوزى وسىدان تۋعان. سوۆەت وكىمەتى ىبىرايدىڭ مال-مۇلكىن تاركىلەپ، ءوزىن يتجەككەنگە جەر اۋدارىپ جىبەرگەن. كەيىن ۇلدارى ەلگە قايتىپ كەلىپ، ابرايەۆ دەگەن فاميليامەن ءارتۇرلى مەكەمەلەردە،ءتىپتى سوۆەت،پارتيا ۇيىمدارىندا دا قىزمەت اتقاردى. كوزى ءتىرى تۋىستارىن بىلە تۇرىپ بالحاديشانى شالعا ءتيدى دەۋ الدىمەن اعايىندى قورلاۋ، قازاقتىڭ ادەتىندە جوق قىزدى قورلاۋ. اتا-انانىڭ رۇقساتىنسىز بايعا ءتيىپ كەتكەن قىز تەرىس باتا الىپ، قايتىپ توركىنىن كورە الماي، تۋعان جەردىڭ توپىراعىنا دا سيماعان. سەبەپ، قىز قىلىعى ءبىر عانا اۋلەتتى ەمەس، بۇكىل ەل-جۇرتتى قىزىقتان قۇر قالدىرىپ، قارعىسقا ۇشىراعان سوڭ تۋىسقاندىق ساناتتان شىعىپ قالسا كەرەك. ەل اراسى بۇلىنبەسىن، اعايىن اراسىنا سىزات تۇسپەسىن دەپ قايمانا قازاق تۇگىلى ءبىرجان، احاندار دا بۇل سالتتى ەش بۇزباعان ەكەن. تۇركىدە ايەل جۇراعاتىن قازاقتاي ءقادىر تۇتقان حالىق كەمدە-كەم، بۇگىندە باسى-كوزىن تۇمشالاپ، قاپىرىقتا دا قىمتانۋ ءبىزدىڭ عۇرپىمىزعا جات ءداستۇر، تەگى شىعىستان كەلگەن قىلىمسۋ مەن قىزعانىش ەدى، ەندى باتىستان كەلگەن گەندەرلىك ساياسات دەگەنگە ۇشىراپ وتىرمىز. ەركىندىك، بوستاندىق قازاقتىڭ قىز-كەلىنشەگىنەن باسقا جۇرتتىڭ ۇرعاشى اتاۋلىسىنا ءبۇيىرماعان سالت، ءتۇبى بۇل تيىم دەگەن تارتىپتەن شىقسا كەرەك، ويتكەنى ايەل ءجۇراعاتىن جۇگەنسىز قويا بەرسە، دامبالىن باسىنا كيىپ، جالاڭاش بوربايىن جۇرت كوزىنشە كۇنگە قاقتاۋدان قاشپايدى. ەگەر ادەپسىز، جابايى بولسا، تۇركىلەر باعى زاماننىڭ وزىندە ايەل زاتىن ولگەندە دە دەنەسىن التىن مەن كۇمىسكە، ۇلدە مەن بۇلدەگە بولەپ جەرلەمەس ەدى، ەل بيلىگىنە تارتىپ، «قاتىن» دەگەن تيتۋل بەرمەس ەدى. دەمەك، گەندەرلىك ساياسات دەپ قيعىلىق سالاتىندار دامبالىن باسىنا جەتكىزە الماي جۇرگەندەر. دەمەك، ەۋروپا رۋحاني جاعىنان تۇركىلەردىڭ جىل ساناۋعا دەيىنگى بولمىسىنا جەتە الماعانى. دەمەك، دجەيمس چەرۆاردتىڭ: «دۇنيەجۇزىلىك سيۆيليزاسيا تۇركىلەردەن باستالعان» دەگەنىنە تالاس بولماسا كەرەك. ەس بىلە باستاعاننان ءبىزدىڭ كورگەنىمىز جەتىم قىزداردىڭ تويى بولدى دا ەسەرسوق كەزىمىزدە كوپ قىزىقتاردان قۇر قالدىق. ەستىگەنىمىز قىزدىڭ سىڭسۋى مەن اڭىراعان انانىڭ داۋىسى، سۇيەگى يتجەككەن مەن ەۋروپادا شاشىلىپ قالعان اكە سورلىنى ەسىنە العان دا ەشكىم بولعان جوق.»ايەل مەن ەركەك تەڭ پراۆولى» دەيتۇعىن ساياساتتى سىلتاۋراتىپ، ۇكىمەت قىز-كەلىنشەكتەر مەن جەسىرلەردى كوپە-كورىنەۋ ايداپ اپارىپ ەر ادام شىداي المايتىن اۋىر جۇمىسقا سالدى. مۇنىڭ توركىنى «تەڭ پراۆو» ەمەس، «دوبروۆولنوە رابستۆو» ەكەنىن قاراپايىم حالىق سەزبەي دە قالدى. الدىمەن فزو دەگەن قىز سالىعى شىقتى، فزو ولاردى ستانوككە اپارىپ بايلادى، ءبىرازى شاحتاعا دەيىن جەتتى دە قايتىپ ەل بەتىن كورگەن جوق. ءبىر اعامىزدىڭ: «جاقسى قىزدارىمىزدى جاتقا بەردىك تە جۇرتتىڭ تورشولاقتارىن جيىپ الدىق» دەيتىنى وسىدان. ءسويتىپ، جىگىتتەرگە كەلگەن جۇت بويجەتكەندەردى دە اينالىپ وتكەن جوق. كەزىندە ءجۇز تۇتىندىك ءبىر اۋىلدا جوق دەگەندە قاراتايدىڭ ءجۇز قىزى بار ەدى، سولاردىڭ ەكەۋىنىڭ عانا تويىنا كۋاگەر بولدىم، قالعانىنىڭ قايدا كەتكەنىن كۇنى بۇگىنگە ەشكىم بىلمەيدى. ىزدەپ كەلمەگەن سوڭ، ىزدەپ بارماعان سوڭ سولاردىڭ ومىردە بولعان، بولماعانى كىمنىڭ قاپەرىنە كىردى دەيسىڭ؟ ەندى عانا زامان وتكەن سوڭ، تىرشىلىكتەن ەشبىر راحات كورە الماعان سورلىلار ەلەس بوپ، ساعىنىش بوپ ويعا ورالادى. ءتىرى بولسا ەندىگى ولار كەمپىر شىعار. ءبىراق مەنىڭ ەسىمدە تەك بويجەتكەندەر عانا قالىپتى... وتباسىنا العاشقى مۇڭ قىزبەن كەلەدى ەكەن...
... ويدا جوقتا ۇيگە تانىمايتىن ءۇش ادام كىرىپ كەلگەنى. تەگىن كەلمەگەنىن ءىشىم سەزىپ تىكسىنىپ قالدىم. جۇزدەرى جىلى، ءبىراق جۇرىستەرى سۋىت، جىميىپ وتىرسا دا ىشتەرىندە ءبىر جۇمباق بار سياقتى. جاستاۋى امانتاي ءبىرتانوۆ دەپ تانىستى، ەگدەلەۋى كەرشايىز مىرزالييەۆ، جامبىل وبلىسى لۋگوۆوي اۋدانىنىڭ الەۋمەتتىك قامسىزدانۋ ءبولىمىنىڭ باستىعى ەكەن. ءتۇبى ەكەۋى دە «ناحال»، الدە ماعان سولاي كورىندى مە، شاي قايناپ، داستارحان جايىلعانشا بۇكىل شارۋاسىن تىندىرىپ تاستاعىلارى كەلدى. سىرتىڭىزدان بىلەمىز، بىلگەن سوڭ دا قىزىڭىزعا قۇدا تۇسە كەلدىك، «تانىماستى سىيلاماس» دەپ ءبىز دە بوتەن جۇرتقا ۇرىنا بەرمەيمىز دەستى. جەك كورىپ قالدىم. ىشىمنەن، وسىلار تەزىرەك كەتسە ەكەن دەپ وتىرمىن. كەتكەن سوڭ دا كوڭىلىم قۇلازىپ، الگىلەر قۋاتىمدى توناپ كەتكەندەي ورنىمنان تۇرعىم كەلمەي قالدى. جۇرەگىمدە ءلۇپىل جوق، كەۋدەم مۇزداي سەكىلدى. ءبىر كەزدە داكەڭ كەلىپ:
— ەندى ناعىپ وتىرسىڭ؟ — دەگەندە عانا سەلك ەتىپ، تۇلا بويىم شىمىرلاپ قويا بەردى — ناعىل دەۋشى ەدىڭ؟ — ەسىڭ دۇرىس پا؟! نە بار، نە جوق دەپ ءبىر جاۋابىڭدى بەرمەدىڭ بە؟!
— قىزىمنىڭ ءوزى بىلەدى دەپ قۇتىلدىم. — سامال ءسوزىن بەرمەسە، قۇدالار مۇندا كەلمەيدى. سەن سامالدى ويلادىڭ با؟..
ويلاماعاندا شە! وقۋدى بىتىرگەنى بيىل عانا. قىزمەتكە دە جاڭا عانا ورنالاسقان. بالام دا ءبىر كۇنى بوي جەتەدى-اۋ، ول دا ءبىر كۇنى وسى ۇيدەن كەتەدى-اۋ دەگەن ءۇش ۇيىقتاسام ويىمدا جوق ەدى. سەزەمىن، شەشەسى بىلەتىن سياقتى، قىزىم وعان ايتقان دا بولار. العاش رەت بالامدى شەشەسىنەن قىزعاندىم. ول شەشەسىنەن كورى مەنى جاقسى كورۋشى ەدى عوي... اياق-استىندا مەن ايدالادا قالدىم دا ءتورت قابىرعاعا سيا الماي دالاعا شىعا قاشتىم. جىلاعىم كەلگەن. جىلاي قالسام كوز جاسىمدى داكەڭ كورمەسىن دەگەنىم ەدى عوي...
... الماتىنىڭ اۋاسى قىرىق گرادۋستان اسىپ ورتەنىپ تۇرعان. جاسوسپىرىمدەر تەاترىنىڭ الدىنداعى سابالاق سامىرسىننىڭ استىنا كەلىپ وتىردىم. ءبىر كەمپىر بەتىمە بەجىرەيىپ ءبىر قارادى دا كىشكەنتاي نەمەرە قىزىن جەتەلەپ ورىندىقتان تۇرىپ كەتتى. نەمەرەسى بورداي اپپاق، كوزى قاراقاتتاي كەرەمەت سۇيكىمدى ەكەن. كولەڭكەدەن ۇزاعانشا قايتا-قايتا جالتاقتاپ، مىنا نەمە قايدان كەلدى دەگەندەي ماعان قاراي بەردى. تۋرا سامالىمنىڭ كىشكەنتاي كەزىن ەلەستەتكەن...
...ساناتورييدە ەمدەلىپ جاتقانمىن. دارى-دارمەككە جولاتپاي مارات مەنى قىمىزعا قاماپ تۋرا التى اي ۇستادى. كۇندىز قىزمەتتەن بوساي الماي داكەڭ كۇن قايتا ءۇش جاسار سامالدى جەتەلەپ كەلىپ تۇراتىن. كەلگەندەرى قۋانىش، شۇرقىراپ تابىسامىز دا كەتەرىندە شىر-پىر بولامىز: «پاپام قالىپ كەتتى عوي، پاپام قالىپ كەتتى!» دەپ سامالىم شىرقىراپ مۇقىم تاۋدى باسىنا كوتەرەتىن. كوك بەلدەۋ مۇقىر اۆتوبۋس بەل اسىپ كەتكەنشە قىزىمنىڭ داۋىسى قۇلاعىمنان كەتپەي، ارتتارىنان قۋا جونەلگىم كەپ تۇرادى. بەيتانىس كەمپىردىڭ اياعىن ءاپىل-تاپىل باسىپ، ارتىنا جالتاقتاي بەرگەن ەكى جاسار نەمەرەسى سامالىمنىڭ سول ءبىر كەزىن ەسىمە سالعانى... ەكى اي بويى اقمولادا، اجەسى داۋلەتتىڭ قولىندا بولىپ ەدى. الماتىدا باسپانا بولسا دا جوق، تاستاقتىڭ كورىنگەن بوساعاسىندا كوشىپ-قونىپ ءجۇرىپ اۋرۋشاڭ بوپ كەتكەن سوڭ امالسىزدان «كومانديروۆكاعا» جىبەرگەنبىز. اجەسى جارىقتىق بالاجان، قايىرىمى مول، قۇستىڭ ءسۇتىن تاۋىپ بەرمەسە دە بارىن بالانىڭ اۋزىنا توسىپ، تىعىنشىقتاي قىلىپ قايتارعان. ءوز بالالارىن ءدال وسىنداي باقتى ما ەكەن، كوزىم جەتپەيدى. تۋعان انام كۇلاشتان كەيىن ماعان جاقسىلىق جاساعان، يماندى بولعىر، مارقۇم ەنەمدەي ءسىرا ءبىر پەندە بولماعان شىعار-اۋ. ابىلاي مەن ءاليحان دۇنيەگە كەلگەندە ۇرپاق جالعاسى دەپ قاتتى قۋاندىم. ءبىراق ەكەۋىنىڭ دە تالىم-تاربيەسىنە ارالاستىم دەپ ماقتانا المايمىن. ەكەۋىنىڭ دە ازابىن كوتەرگەن داكەڭنىڭ ءوزى بولدى...
... اينالدىرعان جاۋ الماي قويمايدى. اقىرى ءوزىم باس بولىپ، ساكەن، اكىم، جولداسحان، داكەڭ بولىپ سامالدى قۇلانعا (بۇرىنعى لۋگوۆوي) اپارىپ سالدىق. 420 شاقىرىم جولدا مەنىڭ كوز الدىمنان ءۇش جاسار سامالىم كەتپەي قويعانى. «پاپام قالىپ كەتتى» دەگەن داۋىسى دا قۇلاعىمدا. قازاق سالتىندا قىزدى اكەسى شىعارىپ سالمايدى. سونى بىلە تۇرا نەگە ەرە جونەلگەنىمدى ءوزىم دە بىلمەيمىن. كەيىن، قوڭىراۋ سىلدىر ەتە قالسا ەسىككە جۇگىرەتىن بولدىم: ار جاعىندا ءۇش جاسار سامالىم كەلىپ تۇرعانداي كورىنەتىن، ول مەنىڭ كوڭىلىمدە كۇنى بۇگىنگە ءسابي بولىپ قالا بەردى...
بۇرىن دا اكىم ەكەۋمىز جامبىلعا ءبىر ىزبەن بارىپ، ءبىر ىزبەن قايتاتىنبىز. ەندى سارىتورپاقتى شارشاتىپ اي سايىن جامبىل قايداسىڭ دەپ تايىپ تۇراتىن بولدىم. الماتى مەن جامبىلدىڭ اراسى 520 شاقىرىم. جەتكەنشە سامالىمدى كورەمىن-اۋ دەپ اسىعامىن. جەتكەن سوڭ ءۇش جاسار جۇلدىزدى كورىپ كوڭىلىم ورنىنا تۇسەدى. ەستاي ءالى جاسقا تولا قويماعان، تاناۋى تەرشىپ ۇيقتايدى دا جاتادى. بىردە سامالدى شاقىرىپ الىپ: — مىنانىڭ دەنى ساۋ ما، نەگە مىڭقيىپ ۇيقتاي بەرەدى دەگەنىم بار. «نورمالنىي رەبەنوك! نەحۆاتالو ەششە مىڭقايعان! ۆىدۋمىۆاەت!— دەپ قىزىم شامىرقانىپ قالدى، ءبىرازدان سوڭ بولمەدەن شىقسام سامالىم جىلاپ تۇر ەكەن: «پاپا، نەۋجەلي ون مىڭقايعان؟» دەيدى. «بالانىڭ ءقادىرىن بالالى بولعاندا بىلەرسىڭ» دەپ قازاق تەگىن ايتپاعان ەكەن دە، وسىدان كەيىن سامال: «پاپا، مەن سەنى تاعى دا ساعىناتىن بولدىم عوي» دەپ كەمسەڭدەمەيتىن بولدى. كەرىسىنشە، مەن بالالاردى ساعىنىپ، سەركەمەرگە شابا جونەلەتىندى شىعاردىم. كىشكەنتاي كەزىندە جۇلدىز بەن ەستاي ءبىزدىڭ قولدا ءوستى. 520 شاقىرىمداعى ەندىگى مەنىڭ ەرمەگىم ەكى بالا بولدى. بىردە جۇلدىز، بىردە ەستاي، كادىمگىدەي اڭگىمەلەسىپ وتىرىپ ۇزاق جولدىڭ تاۋسىلعانىن دا بىلمەي قالامىز...
كەشە عانا جول بويى گۇل تەرىپ، جىلا قونىپ جەتىپ ەدىك، (اسىرەسە كوزدەن دە، كوڭىلدەن دە كەتپەيتىن كوكتەمنىڭ شۋاعى، كوك جۇزىندە قالىقتاعان بوزتورعايدىڭ شىرىلى.) ەرتەڭگىسىن تۇرساق ساركەمەردى قار باسىپ قالىپتى. قاسىمدا كىشكەنتاي كۇرەگىمەن تىرپىلداپ جۇلدىز ءجۇر ەدى: «اتا، ۇيگە قايتالىقشى، مۇندا قار وسەدى ەكەن، مەن توڭىپ قالدىم عوي» دەگەنى. «ءۇيىڭ سەنىڭ وسى ەمەس پە» دەگەن ءسوز كومەيىمدە تۇردى، ءبىراق ءسابيدى وزىمنەن الىستاتقىم كەلمەدى. ەندى بىردە ەستاي ەكەۋمىز جامبىلدان بوراندى كۇنى شىقتىق. قورداي اسۋى الاي-تۇلەي. جول كوك مۇز. جىلدامدىقتى ءسال تەجەپ، بولماسا گازدى ابايسىزدا باسىپ قالساڭ قۇيىن داۋىل قۇلا تورپاقتى ۇرشىقشا ءيىرىپ، ساي تۇبىنە ءبىراق لاقتىراتىن ءتۇرى بار. ساي تۇبىندە توڭقايىپ جاتقاندار دا بار، شالقايىپ وتىرعاندار دا بار. ەستاي 520 شاقىرىم قۇيرىق باسپاي مەنىڭ قىر جەلكەمدە قازديىپ تۇرادى دا قويادى. «اتا، تاعى دا ماشينە، تاعى دا ماشينە» دەپ ساي تۇبىندەگى قار استىندا قالعان كولىكتەردى ساناپ كەلەدى. مەندە زارە جوق، مەن دە جەتپىس جەتى اتامدى ساناپ كەلەمىن: بىرەۋدىڭ بالاسىن جەتەككە الاتىن نە سورىڭ بار ەدى دەپ ءوزىمدى ءوزىم بوقتاپ كەلەمىن، جان قىسىلعاندا جانىمنان ارتىق كورەتىن نەمەرەمنىڭ اكە-شەشەسى بارى ەسىمە تۇسكەندەي. ايتەۋىر ەس كەتىپ، جان شىققاندا ەشكىلىگە دە جەتتىك-اۋ. توبەدە بوران، ەتەكتە جەر قارا، تىم-تىرس: كەڭ دۇنيەگە شىعىپ العان سوڭ قۋ جاندى ساقتاپ قالعان جەلكەمدەگى نەمەرەم ەكەن-اۋ دەپ تاۋبەمە كەلگەن بولدىم... الگىندە عانا «بىرەۋدىڭ بالاسىندا نەڭ بار ەدى» دەگەن كۇپىر كوڭىل اللاعا راحمەت ايتىپ، ەستايدى قۇشاقتاپ، بەتىنەن يىسكەگەندە كوزىمنەن جاس شىعىپ كەتتى. ءدال وسى ساتتە نۇرجان مەن سامال، شاكەڭ مەن كۇلەكەڭ كوز الدىمنان جامىراپ وتكەندەي بولدى. سولاردىڭ قيماس جاندار ەكەنىن سەزىندىم...جالعىز قىزىم جاتقا كەتتى مە دەپ جۇرسەم، ىرگەمدە دۋلاتيا دەيتۇعىن جالپاق ەلدىڭ جاتقانىن بىلمەپپىن، سول ادامدار ارقىلى دۋلاتيا دەيتۇعىن جالپاق ەلمەن تابىستىم، جاڭا جۇراعات تاپتىم...
You Might Also Like
-
لەسباي نۇرىم ماسات ۇلى ءال-فارابي اتىنداعى قازاقۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى
