ادەبيەتتەر دوستىعى
كۇن نۇرىنا بولەنگەن اق باستى الاتاۋدىڭ بوكتەرىندە، تۇرىكمەن دوستار، سىزدەردى قۋانا قارسى الامىز.
اڭساتىپ، ۇزاق كۇتتىرگەن وسى كەزدەسۋدىڭ قۋانىشى قوينىمىزعا سىيمايدى. قايىرلى ساعاتتا قاۋىشتىق، كوكسەگەن كۇنگە جەتتىك. تۇرىكمەن، قازاق ەجەلدەن دوس، توسەكتە باسى، توسكەيدە مالى قوسىلعان اعايىن.
ءسىزدىڭ حالىقتىڭ اسەم اندەرى ءبىزدىڭ ۇلان-بايتاق ساحارامىزدا شىرقالدى. تۇرىكمەن كلاسسيكتەرى مەن قازىرگى زامان جازۋشىلارىنىڭ سۇيىكتى شىعارمالارىن ءبىزدىڭ قازاقتار بۇكىل الەمگە اتاقتارى ايگىلى — اباي، جامبىل، مۇحتار شىعارمالارىمەن بىردەي قاستەرلەپ وقيدى.
جازدىڭ جايما-شۋاق كۇنىندە، ماي ايىنىڭ ناعىز ءبىر تۇرىكمەن كىلەمىندەي قۇلپىرعان ادەمى شاعىندا كەزدەسۋىمىز ءومىرى ەسىمىزدە قالادى، ءبىزدىڭ بەرىك سالتقا اينالعان دوستىعىمىزدىڭ بۇدان بىلاي دا كەڭەيە، نىعايا بەرۋىنە سەبىن تيگىزەدى.
ءبىز ەندى سىزدەرمەن ەمىن-ەركىن سۇحباتتاسامىز، ءوزىمىزدىڭ سۇيىكتى ءىسىمىز — سوۆەت ادەبيەتىن وركەندەتۋ جونىندە كەڭ پىكىرلەسەمىز. رەسپۋبليكامىزدىڭ قاي جەرىنە، قاي تۇكپىرىنە بارام دەسەڭىزدەر دە سىزدەرگە جول اشىق، ءتورىمىز دايىن، ءار ءۇيدىڭ سىيلى قوناعى بولاسىزدار. تۋىسقان تۇرىكمەن حالقىنىڭ ادەبيەتىن، كوركەمونەرىن جانىنداي سۇيەتىن، قادىرلەيتىن حالقىمىز سىزدەرگە قۇشاعىن جايىپ، ساعىنا كۇتىپ وتىر.
سىزدەر قادام باسقان جەرلەرگە گۇل، دوستىق پەن ماحاببات باعى شەشەك اتسىن!
كانە، دوستار، باۋىرلار، مەيماندوس قازاق جەرىنە ەركىن قادام باسىڭىزدار، تورىمىزدەن ورىن الىڭىزدار! ءبىزدىڭ استانامىز الماتىنىڭ ىستىق قۇشاعىنا كىرىڭىزدەر! سىي - قۇرمەتىمىزگە بولەنىڭىزدەر!
ەلىمىزدەگى كوممۋنيزم قۇرىلىسىنا ەرەسەن زور ۇلەس قوسىپ، سوۆەت حالىقتارىنىڭ سەمياسىندا تەرەزەسى تەڭ ءومىر ءسۇرىپ وتىرعان تۋىسقان تۇرىكمەن حالقىنىڭ ءبىر توپ جازۋشىلارى بىزگە قوناققا كەلدى.
قوش كەلدىڭىزدەر، قىمباتتى باۋىرلار! — دەيمىز ءبىز ولارعا.
تۋىسقان تۇرىكمەن حالقىنىڭ شارۋاشىلىق جانە مادەنيەت قۇرىلىسىندا وراسان زور تابىستارىنا ءبىز قۋانامىز. اسىرەسە تۇرىكمەن جازۋشىلارىنىڭ — ءبىزدىڭ دوستارىمىزدىڭ تۆورچەستۆولىق جەتىستىكتەرى بىزگە ەتەنە جاقىن.
دارىندى تۇرىكمەن حالقى ءوز ىشىنەن ءبىر توپ دارىندى حالىق شايىرلارىن، اقىندار مەن جازۋشىلاردى ءوسىردى. تۇرىكمەن سوۆەت ادەبيەتى بارشا سوۆەت حالىقتارىنىڭ ءقادىر -قۇرمەتىنە يە بولدى.
ون سەگىزىنشى عاسىردا ءومىر سۇرگەن، وزىنەن كەيىنگى ۇرپاقتاردان شىققان تالاي اقىندارعا يگى اسەرىن تيگىزگەن تۇرىكمەننىڭ فيلوسوف-اقىنى ماحتۋم-كۋليدىڭ ۇلانعايىر ادەبي مۇراسىن ءبىز جاقسى بىلەمىز، باعالايمىز. تۇرىكمەننىڭ ەندىگى ءبىر ۇلكەن اقىنى — كەمينە ءوزىنىڭ دوسى موللا نەپەسپەن اڭگىمەلەسىپ وتىرعاندا تۇرىكمەن پوەزياسىنىڭ اتاسى — ماحتۋم-كۋلي تۋراسىندا بىلاي دەگەن ەكەن: «حالىق ءبۇتىن ءبىر وڭىرگە التىن جىر ەگىپ ءوسىردى، ماحتۋم-كۋلي كەلىپ ءسوز ەگىنىنىڭ استىعىن جينادى. سوندا سەن ەكەۋمىزگە نە قالدى؟ ەگىنى ورىلعان اڭىزدى ارالاپ، كەزدەيسوق قالىپ قويعان ماساقتاردى تەرەمىز-داعى».
ماحتۋم-كۋلي قازاقستان ەڭبەكشىلەرى اراسىندا ناعىز اتاقتى اقىن. ونىڭ شىعارمالارى قازاق تىلىندە ەكى دۇركىن باسىلىپ شىقتى. ءبىز تۇرىكمەننىڭ زەليلي، سەيدي سىندى اقىندارىنىڭ شىعارمالارىن، الەۋمەتتىك سىقاقتىڭ اسقان شەبەرى، تۇرىكمەن ادەبيەتىنىڭ ايتۋلى كلاسسيگى كەمينەنىڭ شىعارمالارىن ءسۇيىپ وقيمىز.
قازاقستان جازۋشىلارى وزدەرىنىڭ تاماشا قالامداستارى — بەردى كەربابايەۆ، بەكي سەيتاقوۆ، قارا سەيىتلييەۆ،
گۋسەين مۇحتاروۆ، امان كەكيلوۆ جانە باسقا كوركەمسوز شەبەرلەرىن ءقادىر تۇتادى، ولاردىڭ كوپ ۇلتتى سوۆەت ادەبيەتىنىڭ قازىناسىنا قوسقان روماندارىن، پوۆەستەرىن، پوەمالارى مەن پەسالارىن ءسۇيىپ وقيدى.
بەردى كەربابايەۆتىڭ «شەشۋشى قادام» رومانى مەن «اق التىن ەلىنىڭ، ايسۇلتانى» پوۆەسى، سارىحانوۆتىڭ اڭگىمەلەرى، تالانتتى تۇرىكمەن اقىندارىنىڭ ولەڭدەرى مەن پوەمالارى الدەقاشان قازاق حالقىنىڭ رۋحاني يگىلىگىنە اينالعاندى. گۋسەين مۇحتاروۆتىڭ «اللانىڭ، سەمياسى» پەساسى قازاق تەاترلارىنىڭ رەپەرتۋارىنان تۇبەگەيلى ورىن الدى. وسى كۇنگى تۇرىكمەن اقىندارىنىڭ ولەڭدەرى مەن پوەمالارىنىڭ جيناعى جانە تۇرىكمەن اڭگىمەلەرىنىڭ ءبىر تومدىعى تاياۋدا باسپادان شىعادى.
پارتيا ءبىزدى جاڭا بەلەستەرگە، بيىك شىڭدارعا شاقىرادى. ون دا ءبىزدى سونى جاڭالىقتار، زور تابىستار كۇتەدى. بۇكىل سوۆەت جازۋشىلارىنىڭ ەڭ باستى، ورتاق مىندەتى — حالىققا، پارتياعا ادال قىزمەت ەتۋ.
تۇرىكمەن ادەبيەتىنىڭ ءبىزدىڭ رەسپۋبليكادا وتەتىن اپتالىعى كەزىندە ادەبيەتتەرىمىزدىڭ دامۋىنداعى وزەكتى ماسەلەلەر تۋراسىندا، ءوزارا تاجىريبە الىسۋ جايىندا كەڭ تۇردە پىكىر الىسامىز عوي دەپ ويلايمىن. رەسپۋبليكالاردا وتكىزىلىپ جۇرگەن، بۇدان بىلاي دا وتكىزىلە بەرەتىن ادەبي ونكۇندىكتەر مەن اپتالىقتاردىڭ ماقسات-مۇددەسى رەسپۋبليكالىق جازۋشىلار ۇيىمدارىنىڭ اراسىنداعى دوستىق قارىم-قاتىناستى بارىنشا مولايتۋ، شىعارمالاردى تالقىلاۋ ارقىلى ءوزارا ءتانىسۋ-بىلىسۋ، ادەبيەتىنىڭ بارلىق جاقسى جەتىستىكتەرىن كەڭىنەن ناسيحاتتاۋ. ءوزارا قارىم-قاتىناستى دامىتۋ، نىعايتۋ، ۇنەمى قويان-قولتىق ارالاسۋ — ءبىزدىڭ سوسياليستىك رەاليزم ادەبيەتىنىڭ يدەيالىق - تۆورچەستۆولىق تۇرعىدا جەدەل دامۋىنىڭ ماڭىزدى ءبىر شارتى.
يدەيالىق بىرلىك، تۆورچەستۆولىق باعدار - باعىت ىنتىماعى بۇكىل تۋىسقان ادەبيەتتەرىمىزدىڭ، اسىرەسە تۇرىكمەن مەن قازاق ادەبيەتىنىڭ كۇنبە-كۇنگى دوستىعىنىڭ، ۇزىلمەس بايلانىسىنىڭ نەگىزى بولىپ تابىلادى.
تۇرىكمەن ادەبيەتىنىڭ قازاقستانداعى اپتالىعى حالىقتار دوستىعىنىڭ ناعىز مەرەكەسىنە اينالاتىنىنا، ءبىزدىڭ رەسپۋبليكا مادەني ومىرىندەگى ۇلكەن وقيعا بولاتىنىنا كامىل سەنەمىز. بۇل اپتالىق تۇرىكمەن جانە قازاق حالىقتارى ادەبيەتتەرىنىڭ كوممۋنيستىك تۋىسقاندىعىن ونان سايىن بەكىتەدى، نىعايتادى.
ءازىز دوستارىمىزدى، ءقادىرلى باۋىرلارىمىزدى ىنتىق جۇرەكتەن قۇتتىقتايمىز!
سسسر حالىقتارىنىڭ بۇلجىماس دوستىعى جاساي بەرسىن!
ءبىزدىڭ ادەبيەتىمىزدىڭ قامقورشى دوسى، كوممۋنيزمنىڭ بارلىق جەڭىستەرىنىڭ دەم بەرۋشىسى، ۇيىمداستىرۋشىسى سوۆەت وداعى كوممۋنيستىك پارتياسى جاساسىن!
1963
You Might Also Like
-
ءبىزدىڭ رۋحاني مادەنيەتىمىز جالاڭ تاقىردا وسپەگەنىن، ونىڭ تەرەڭ تامىرى، نەگىزى پروگرەسسيۆتىك مادەني داستۇرىمىزدە جاتقانىن بۇگىن تاعى دا اتاپ ايتقىم كەلەدى.
