ۇلى اقىننىڭ داڭقتى تويى
قىمباتتى دوستار! سوۆەت حالقىنىڭ كۇندەلىك مادەني ومىرىندە استە قايتالانبايتىن سان الۋان جاڭالىقتار تۋىنداپ جاتادى. ءبىزدىڭ مادەني ءومىرىمىز بىردە كوكتەمنىڭ حوش ءيىسى اڭقىعان مىڭ ءتۇرلى اسەم گۇلدەرىنە بولەنگەن تاۋ بوكتەرىنە ۇقسايدى، ەندى بىرەسە تاسقىن شاقتا الاپات اق باس تولقىندار قاپتاعان تەڭىز جاعاسىنا ۇقسايدى. وسىناۋ مادەنيەت — ناعىز حالىقتىق، ومىرشەڭ مادەنيەت — ءوزىنىڭ ەرگە باسىپ، وركەندەۋ بارىسىندا عاسىرلار بويىنا تالاي دانا ويلى ادامداردىڭ اسىل ارمانى بولعان، تالاي ۇلى جۇرەكتەردى تولقىتقان، ەندى ءبىزدىڭ ەلىمىزدە جۇزەگە اسا باستاعان كوممۋنيزمنىڭ قارىشتى قادامدارىنان ءنار الادى. ءبىزدىڭ مادەنيەتىمىزدىڭ ەڭ ءبىر عاجاپ ەرەكشەلىگى — لەنيندىك اجىراماس دوستىق تۋىنىڭ ساياساتىنا بىرىككەن، مۇرات-ماقساتى بىرگە حالىقتار مەن تايپالاردىڭ مەنشىگىندە.
ءبىز بۇگىن وسىناۋ قاسيەتتى مادەنيەت ورداسىنا جينالدىق. ونداعى ماقساتىمىز كوپ ۇلتتى سوۆەت ادەبيەتىنىڭ تاريحىنداعى وتە سيرەك كەزدەسەتىن مەرەكەنى — ءبىزدىڭ وتانىمىزدىڭ ۇلى اقىنى، اسقان ويشىل تاراس گريگوريەۆيچ شيەۆچەنكونىڭ تۋعانىنا ءبىر جارىم عاسىر تولعان كۇنىن قۇرمەتپەن اتاپ وتەمىز. مۇنىڭ ءوزى سوۆەت حالىقتارى رۋحاني ءومىرىنىڭ بولىنبەيتىن ءبىر تۇتاستىعىن، مادەنيەت سالاسىندا كۇرەسپەن جەڭىپ العان وراسان جەتىستىكتەرىمىزدىڭ ەرەسەن قۇدىرەتىن تاعى دا ايداي الەمگە پاش ەتەدى.
شيەۆچەنكونىڭ «وسيەت» اتتى جىرىنىڭ مىنا ءبىر شۋماقتارى دانىشپان اقىننىڭ سول زاماننىڭ وزىندە-اق بولاشاقتى اينىتپاي بولجاعان كورەگەندىگىنىڭ بەلگىسى ەمەس پە.
كومىڭدەر مەنى ولگەن سوڭ،
سۇيىكتى تۋعان ەلىمدە.
قازىلسىن ءقابىرىم كەڭ بايتاق،
ۋكراينانىڭ جەرىندە.
اتتانىڭدار كومگەسىن،
ۇزىڭدەر بۇعاۋ تەمىردى!
جاۋ قانىمەن سۋعارىپ،
كوگەرتىڭدەر ءومىردى!
مەنى دە، ۇلى وتاندى
جاڭا ەل — ۇلكەن ولكەمدە.
ەسكەرىڭدەر ۇمىتپاي
شاپاعاتپەن ءار كەزدە!
ءبىزدىڭ حالىقتارىمىزدىڭ جۇرەكتەرى مەن وي-تىلەكتەرىن بىرىكتىرۋدە وسىنشا كوپ ەڭبەك سىڭىرگەن تۋىسقان پارتيامىزعا بۇگىنگىدەي قۋانىشتى مەرەكەدە تاعى دا ىنتىق ىقىلاس، ىستىق جۇرەكپەن العىسىمىزدى ايتىپ، ريزالىق بىلدىرگىم كەلەدى.
ۋكراينا توپىراعىندا تۋىپ-وسكەن تاڭعاجايىپ تالانت يەسىن — كوركەمسوزدىڭ اسقان كەرەمەت زەرگەرىن بۇگىن جەر جۇزىندەگى قىرۋار حالىقتار ءارقايسىسى ءوز تىلىمەن، ءوز ۇنىمەن قۇرمەتتەپ اتايدى. «ۇلىلىق» دەگەن ۇعىم ءار حالىقتىڭ تىلىندە ءار الۋان ايتىلادى. ال ءبىراق، بۇگىن ول ۇعىم اقيقات پەن ادىلدىكتىڭ قاھارمان كۇرەسكەرى بولعان تاراس گريگوريەۆيچ شيەۆچەنكونىڭ قىمباتتى ەسىمىنە ءساتتى بالاما بولادى.
جارقىن تالانت كۇن ىسپەتتى. ول بارشاعا بىردەي ساۋلە بەpiپ، جارىق تۇسىرەدى. قاسيەتتى قاراپايىم شىندىق وسىلاي مەگزەيدى. شيەۆچەنكو — ەڭ الدىمەن ۇلى ۋكراين حالقىنىڭ پەرزەنتى. بۇگىنگى مەرەكەمىزگە ارنايى كەلىپ قاتىسىپ وتىرعان ءقادىرلى قوناقتارعا سىزدەردىڭ اتتارىڭىزدان جان-جۇرەكتى جارىپ شىققان تۋىسقاندىق جالىندى سالەم تاپسىرامىن!
شيەۆچەنكو سىندى ۇلى اقىندى بۇكىل ىزگى نيەتتى، اق پەيىلدى ادامزات قادىرلەيدى، سىيلايدى، ونىڭ رۋحىنا باس يەدى. جوعارىدا ايتىلعان جالپىعا ءمالىم ءجايتتارعا ءوز تاراپىمنان ازىن-اۋلاق پىكىر قوسسام، سىزدەر مەنى cوگe قويماسسىزدار دەپ سەنەمىن. مەن وسى ساتتە بارشا قازاق حالقىنىڭ اتىنان — ۇلى جىرشى جەتى جىلعا سوزىلعان ازاپتى سولدات ءومىرىن بىرگە كەشىرگەن حالىقتىڭ اتىنان سويلەپ تۇرمىن. ءيا، حالىق قايعىسى، حالىق مۇڭى جالپى حالىقتارعا ورتاق. قايعىلار، مۇڭدىلار سول ءبىر كەنەۋسىز كەر زاماندا دا مەن كازاكپىن، سەن ورىسسىڭ، اناۋ ۋكراين دەپ جىكتەمەگەن، ۇلتقا بولمەگەن. سوندىقتان دا ءبىز تاراس شيەۆچەنكونى قازاق جەرىندەگى ەڭ العاشقى جازبا اقىندارىنىڭ ءبىرى دەپ سانايمىز. ول ءبىزدىڭ العاشقى سۋرەتشىلەرىمىزدىڭ ءبىرى بولدى. ۋكراينا مەن روسسيا ءوز الدىنا، مەنىڭ قازاقستانىم دا شيەۆچەنكونى بوستاندىقتىڭ جالىندى كۇرەسكەرى ەتىپ تاربيەلەدى. بۇگىنگى كۇنى ءبىر زاماندا — بۇدان جۇزدەن استام جىل بۇرىن ۇلى جىرشى ءجۇرىپ وتكەن اقتوبە دالالارىنا، ارال تەڭىزىنىڭ تۇبەكتەرىنە، كاسپيي تەڭىزىنىڭ جاعالاۋلارىنا ءبىزدىڭ حالىقتىڭ اسا ءبىر سۇيىسپەنشىلىكپەن نازار اۋدارۋى تەگىن ەمەس. ءبىزدىڭ حالقىمىز ونى اقىن تاراز — ادىلەت اقىنى — دەپ اتاپ كەتۋى تەگىن ەمەس.
تاراس شيەۆچەنكو ءوزىنىڭ جالىندى جىرلارىندا بوستاندىقتى، شىندىقتى، ادىلەتتى جىرلادى، ەزىلگەن، ازاپ شەككەن سورلى حالىقتاردىڭ ءومىرىن جىرلادى.
ۇلى اقىن ارمان ەتكەن اقيقات جەر جۇزىنە قانات جايدى. ول — لەنيندىك اقيقات! وسىناۋ ۇلى اقيقاتتىڭ نۇرىنا بولەنگەن بوستاندىقتىڭ باعىندا سايرانداعان حالىقتارىمىز بۇگىن، الەۋمەتتىك تەڭدىكتىڭ جارشىسى بولعان ۇلى اقىننىڭ مەرەكەسىن تويلاسا، مۇنىڭ ءوزى دە باقىتتىلىقتىڭ ايعاعى ەمەس پە.
ماحاببات دەگەنىمىز — ساقينا ىسپەتتى، — دەيدى ورىس حالقىنىڭ دانالىق ماتەلى. ساقينادا شەت-شەك جوق. ماحاببات تا شەتسىز، شەكسىز. قازاق حالقىنىڭ شيەۆچەنكوعا دەگەن ماحابباتى شەكسىز. ونى ەشقانداي ادەمى سوزبەن ايتىپ جەتكىزۋ مۇمكىن ەمەس. ول ماحاببات سان ميلليون جۇرەكتەردە. سوندىقتان دا، قىمباتتى جولداستار، تۋىسقان ۋكراينادان كەلگەن قوناقتار، مەن ۋكراينانىڭ ۇلى اقىنى تاراس گريگوريەۆيچ شيەۆچەنكونىڭ 150 جىل تولعان قۇرمەتىنە ارنالعان سالتاناتتى ءماجىلىسىمىزدى اسا ءبىر سۇيىسپەنشىلىك سەزىممەن اشامىن.
1964
You Might Also Like
-
بيىلعى جىلدىڭ ادەبي كوكتەمى شات-شادىمان وقيعالارمەن ەستە قالارلىقتاي بولدى. ول پارتيا جانە ۇكىمەت باسشىلارىنىڭ، سوۆەتتىك كوركەمونەر ينتەلليگەنسياسىمەن كەزدەسۋلەرىنىڭ جارقىن نۇرىنا بولەندى. بىزدەر، ...
-
فادەيەۆ اسا كورنەكتى شىعارمالاردى جاراتقان ۇلكەن سۋرەتكەر، پۋبليسيست، سوۆەت ادەبيەتىنىڭ تەورەتيگى ەدى، تاماشا ۇيىمداستىرۋشى، مەملەكەت قايراتكەرى ەدى. گوركييدەن كەيىن مۇنداي سەگىز قىرلى، ءبىر سىرلى ت...
