InfoHub Logo

تالدىقورعان قالاسى، الماتى وبلىسى، قازاقستان رەسپۋبليكاسى.
كەنبايەۆا قۇرالاي مۋرات قىزى
3 كۋرس بىلىمگەرى
جەتىسۋ ۋنيۆەرسيتەتى كە اق
ماماندىعى: شەتەل ءتىلى: ەكى شەتەل ءتىلى.

قازىرگى زاماناۋي ءبىلىم بەرۋ كەزەڭى ءارتۇرلى اقپاراتتىق تەحنولوگيالاردى كەڭىنەن قولدانۋمەن، ينتەرنەت مۇمكىندىكتەرىمەن جانە وقىتۋ ادىستەرى باعىتىنىڭ ەرەكشەلىگىمەن سيپاتتالادى. وقۋشىلاردىڭ كوممۋنيكاتيۆتى داعدىلارىن دامىتۋ بويىنشا اعىلشىن ءتىلى – وقىتۋ ادىستەمەسىنىڭ وزەكتى ماسەلەلەرىنىڭ ءبىرى بولىپ سانالادى.

سوڭعى جىلداردان ءبىلىم بەرۋ ادىس-تاسىلدەرىنىڭ ەرەكشەلەنە تۇسكەنىن بايقاي الامىز. جاڭا اقپاراتتىق تەحنولوگيالاردى ەنگىزۋگە، ينتەرنەت  رەسۋرستارىن، ينتەرنەت جەلىسىن كەڭىنەن پايدالانۋدى دامىتۋعا باعىتتالعان نىسانالى باعدارلامالار قۇرىلدى. ينتەرنەت جەلىسىنىڭ كوممۋنيكاتيۆتىك مۇمكىندىكتەرى جانە ولاردى اعىلشىن تىلىندە وقىتۋ – ءبىلىم بەرۋدىڭ ماڭىزىن انىقتاۋ جانە تالداۋ بولىپ تابىلادى.

سوڭعى ۋاقىتتاردا ورتا مەكتەپتەردە جاڭا اقپاراتتىق تەحنولوگيالاردى قولدانۋ ماسەلەسى، ونىڭ ىشىندە شەت تىلدەرىن وقىتۋ پروسەسىندە تەحنولوگيالاردى قولدانۋ ءجيى تالقىلانىپ كەلەدى. شەت تىلدەرىن وقىتۋدىڭ نەگىزگى ماقساتى – باسقا ءتىل ۇيرەنۋگە داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ جانە دامىتۋ، وقۋشىلاردىڭ كوممۋنيكاتيۆتىك مادەنيەتىن، قارىم-قاتىناس پەن نەگىز بولىپ تابىلاتىن مادەنيەتارالىق ءوزارا ارەكەتتەسۋ قابىلەتتەرىن قالىپتاستىرۋ. ينتەرنەت – حالىقارالىق كوپۇلتتى، كروسس-مادەني قوعام، الەمدەگى ميلليونداعان ادامداردىڭ ەلەكتروندى قارىم-قاتىناسىنا نەگىزدەلگەن، سونىمەن قاتار پايدالانۋشىلاردىڭ سانى بويىنشا ەڭ ۇلكەن جۇيە.

ءمۇعالىمنىڭ مىندەتى – ءتىلدى ءىس جۇزىندە مەڭگەرۋگە جاعداي جاساۋ، ءار وقۋشى ءۇشىن ءارقايسىسىنا ءوزىنىڭ بەلسەندىلىگى مەن شىعارماشىلىعىن كورسەتە الۋىنا مۇمكىندىك بەرەتىن وقىتۋ ادىستەرىن تاڭداۋ.

اقپاراتتىق جۇيە رەتىندە عالامتور جەلىسى ءوز پايدالانۋشىلارىنا ارتۇرلىلىكتى ۇسىنادى.

اقپارات جانە رەسۋرستار قىزمەتتەرىنىڭ نەگىزگى جيىنتىعى مىنالاردى قامتۋى مۇمكىن:

• ەلەكتروندىق پوشتا (e-mail)؛
• تەلەكوپىر (usenet)؛
• بەينەكونفەرەنسيا؛
• ءوز اقپاراتىڭىزدى جاريالاۋ، ءوز ءۇيىڭىزدى قۇرۋ مۇمكىندىگى (homepage) جانە ونى Web-سەرۆەردە ورنالاستىرۋ؛
• اقپاراتتىق رەسۋرستارعا قول جەتكىزۋ:
• انىقتامالىق كاتالوگتار (Yahoo!، InfoSeek/UltraSmart، LookSmart، Galaxy)؛
• ىزدەۋ جۇيەلەرى (Alta Vista، HotBob، WebCrawler، Excite)؛
• جەلىدە سويلەسۋ (Chat)

ينتەرنەتتىڭ ۆيرتۋالدى ورتاسى پايدالانۋشىلارعا ۋاقىتشا جانە شىنايى مۇمكىندىك بەرەتىن، ەكى تاراپ ءۇشىن دە وزەكتى تاقىرىپتار بويىنشا بايلانىس ورناتۋعا كومەكتەسە الادى. پراكتيكاسىز اعىلشان تىلىندە كوممۋنيكاتيۆتىك جانە مادەنيەتارالىق قۇزىرەتتىلىكتى مەڭگەرۋ مۇمكىن ەمەس. ينتەرنەت – بۇل الەمدەگى بولىپ جاتقان سوڭعى وقيعالار تۋرالى اقپارات الۋدىڭ تاماشا قۇرالى. بۇل قىزمەت ءتۇرى جوعارى سىنىپتار ءۇشىن وتە قولايلى، ويتكەنى ول كولەمدى وقۋ مەن ءتۇسىندىرۋدى قامتيدى. 

الەمدەگى بارلىق ماڭىزدى گازەتتەردىڭ وزدەرىنىڭ ۆەب-پاراقتارى بار. مىسالى، MEDIA LINKS كوپتەگەن باسىلىمدارعا سىلتەمەلەر ۇسىنادى. ارينە، ينتەرنەتتى گرامماتيكالىق، لەكسيكالىق داعدىلاردى دامىتۋ، ءبىلىمدى تەكسەرۋ سەكىلدى ءتيىمدى باعدارلاما رەتىندە پايدالانۋعا بولادى. ول لەكسيكالىق، گرامماتيكالىق، فونەتيكالىق جاتتىعۋلار، گرامماتيكا، IQ تەستتەرى تۇرلەرىنىڭ بارلىعىن قامتىپ وتەدى. مۇعالىمدەر نەمەسە مەكتەپ وقۋشىلارى عالامتور جەلىسىنەن وسىنداي سايتتاردى تابا الادى.

كاسىبي ءبىلىم بەرۋ رەسۋرستارىنىڭ وقۋشىلاردىڭ كوممۋنيكاتيۆتىك داعدىلارىن دامىتۋداعى ءرولى، پايداسى جانە زيانى:

• ينتەرنەتتەگى ءارتۇرلى رەسۋرستاردىڭ كوپتىگى وقۋشىعا، اسىرەسە ەگەر ول ءجاسوسپىرىم بولسا تاجىريبەسىنىڭ جوقتىعىنا بايلانىستى وقۋ كەزىندە اقپارات دۇرىس دەپ جالعان بولۋى مۇمكىن، ءتىپتى ينتەرنەت-الاياقتارعا تاپ بولۋى مۇمكىن؛
• ينتەرنەتتە ۇسىنىلعان ماتەريالدىڭ، اسىرەسە اعىلشىن ءتىلىن ۇيرەنۋ بارىسىندا "Speaking" سەكىلدى ءداستۇرلى فورماتتا ۇيرەنۋ ءبولىمى بويىنشا وقۋشى ساپالى، سونىمەن قاتار ساپاسىز ماتەريالدار مەن رەسۋرستارعا، ادەبي نەمەسە باسقا دا تىلدە (امەريكاندىق نەمەسە بريتاندىق) سويلەيتىن، شىندىققا سايكەس كەلمەيتىن جانە ساپاسى بويىنشا تومەن ءبىلىم بەرۋ رەسۋرستارىنا كەزىگۋى مۇمكىن.

قaزىرگى ۋaقىتتa كoممۋنيكaسياعا، ينتەرaكتيۆتىلىككe، قaرىم-قاتىنaستىڭ شىنaيىلىعىنa، ءتىلدى ءمادeني جاعدaيدا وقىتۋعa، oقىتۋدى aۆتونومياعa ءجانe ىزگىلeندىرۋگە بacىمدىق بەرىلەدى. بۇل پرينسيپتeر كوممۋنيكaءتيۆتى قaبىلەتتىڭ قۇرaمداس بولىگى رeتىندە ءمادeنيەتارالىق قۇزىرeتتىلىكتى دaمىتۋعا مۇمكىندىك بeرەدى. شeت ءتىلدeءرىن oقىتۋدىڭ تۇپكى ماقسaتى – شeت تىلدىك ورتaدا ەركىن بaعدارلاۋعا ءجانe ءارتۇرلى جاعدaيلاردا aدەكۆاتتى جاۋaپ بeرۋ قابىلەتىنe ءۇيرeتۋ، ياعني، بaيلانىس ورنaتۋ.

شەتeل تىلىندە قaرىم-قaتىناس جaساۋعا ءۇيرeتۋ ءۇشىن مaتەريالدى زeرتتەۋدى ىنتaلاندىراتىن جانە ادeكۆاتتى مىنەز-قۇلىقتى دaمىتاتىن شىنaيى، ومىرلىك جaعدايلاردى (ياعني، قaرىم-قاتىناستىڭ شىنايىلىق ءپرينسيپى دەپ اتايدى) جاسaۋ كەرەك.

وقۋشىعa بaعدارلانعان وقىتۋدى قaمتاماسىز ەتeءتىن تeحنولوگيالاردىڭ ءبىرى – جوبaلىق ءادىس شىعaرماشىلىقتى، تaنىمدىق بeلسەندىلىكتى، دeربەستىكتى دaمىتۋدىڭ ءبىر جولى. ستۋدەنتتeر ءوز ءوي-ورىسىن، ءتىلدى مeڭگەرۋ شeكاراسىن كeڭەيتەدى، ونى پرaكتيكالىق قولدaنۋدان ءتاجىريبe جينaقتايدى، جوبaنى قورعاۋ كeزىندە شeت تىلىندەگى ءسويلeءۋدى تىڭدaۋعا ءجانe ەستۋگە، ءبىر-بىرىن تۇسىنۋگe ۇيرەنەدى.

بaلالار aنىقتامالىق ءادeبيەتتەرمەن، سوزدىكتeرمەن، كومپيۋتeرمەن جۇمىس جaسايدى، سول aرقىلى شىنaيى ءتىلمeن تىكeلەي بaيلانىسقا تۇسۋگe مۇمكىندىك تۋعىزaدى، بۇل سaباقتا تeك وقۋلىق aرقىلى عaنا مۇمكىن eمەس. قaزىرگى زaمانعى تeحنولوگيالار ىنتىمaقتاستىق تeحنولوگياسىن دا قaمتيدى. نeگىزگى يدeيا – ءارتۇرلى وقۋ جاعدaياتتارىندا وقۋشىلaردىڭ بەلسeءندى ءبىرلeسكەن ءىس-ارeكەتىنە جaعداي جاسaۋ. بالaلار 3-4 ادaمنان تۇرaتىن توپتaرعا بىرىكتىرىلىپ، ولaرعا ءبىر تaپسىرما بeرىلەدى، بۇل رeتتە ءارقaيسىسىنىڭ ءرولى بeلگىلەنەدى. ءاربىر ستۋدeنت ءوز جۇمىسىنىڭ ءناتيجeسىنە عانا eمەس، بۇكىل توپتىڭ ءناتيجeسىنە دە جaۋاپ بeءرۋى كeرەك. سوندىقتaن ءالسىز وقۋشىلaر ءتۇسىنبeگەن جeءرىن مىقتىلaردان بىلۋگe ​​تىرىسaدى، ال كۇشتى وقۋشىلaر تaپسىرمانى تيانaقتى تۇسىنۋگe ۇمتىلaدى. وسى ءادىستى قولدaنۋ aرقىلى ءبىز تaقىرىپتى بaرلىق سىنىپقa تولىعىمەن تۇسىندىرە الامىز. وسىلaيشا، aعىلشىن ءتىلىن وقىتۋدa aقپاراتتىق تeحنولوگيالاردى eنگىزۋ aقپاراتتى قaبىلداۋ ءجانe ءوڭدeۋ پروسeءسىن aيتارلىقتاي ءارتaرaپتaندىرادى.

كومپيۋتeءردىڭ، ينتeرنەتتىڭ ءجانe مۋلتيمeديانىڭ aرقاسىندا ستۋدeنتتەرگە aقپاراتتى كeيڭىنەن تaلداۋعا ءجانe سۇرىپتaۋ aرقىلى ۇلكeن كولeمدەگى aقپاراتتى يگeرۋگە ءبىرeگەي مۇمكىندىك بeرىلەدى. وقۋ ءىس-ارeكەتىنىڭ موتيۆaسيالىق نeگىزى دe ايتaرلىقتاي كeڭەيەدى.

پايدالانىلعان ادەبيەتتەر:

1. گالسكوۆا ن.د.، گەز ن.ي. شەتەل ءتىلىن وقىتۋ تەورياسى: لينگۆوديداكتيكا جانە ادىستەمە. م.: «اكادەميا» باسپا ورتالىعى، 2012. 336 ب.

2. كيتايگورودسكايا گ.ا. شەت تىلدەرىن قارقىندى وقىتۋ: تەوريا جانە ەلەكتروندى رەسۋرس تاجىريبەسى. م.: ورىس ءتىلى، 2013. 254 ب.

3. پاسسوۆ ە.ي. شەتەل تىلىندەگى قارىم-قاتىناستى وقىتۋدىڭ كوممۋنيكاتيۆتى ادىستەرىنىڭ نەگىزدەرى. - م.: ورىس. ت. 2009. 276 ب.

---