جىندى قويدىڭ ەتىن جەگەن قاسقىر
ول دا ءبىر زامان ەدى-اۋ. كەڭەس ۇكىمەتى توڭكەرىلىپ ءتۇسىپ، ءاي دەيتىن اجە، قوي دەيتىن قوجا جوق دۇنيەنىڭ استاڭ-كەستەڭى شىعىپ جاتقان كەز. سوناۋ 93ء-تىڭ تاقىرلانعان تاۋىق جىلى-تۇعىن. قاراشا ايىنىڭ سوڭعى پاراقتارى قىرقىلىپ، سۇرەڭسىز جەلتوقساننىڭ سۇرعىلت بۇلتى قويۋلانىپ انە-مىنە تەرىستەن وراي سوعاتىن سىرعىما اق بوران باستالاتىن سىڭايدا، اسپان تولعاعى اۋىرلاپ، ەڭسەنى ءزىل باسقان كوڭىلسىز كۇندەردىڭ ءبىرى ەدى. جيەگى قىرقىلىپ اقتازدانعان، ءارى ىستانىپ ءتۇتىن ءيىسى سىڭگەن تۇلكى تىماعىن ميلىقتاتا كيىپ كادەن شال سىرتقا شىقتى. جەلدى كۇنگى كولدىڭ تولقىنىنداي قاتپار-قاتپار ءاجىمىن تىرجيتىپ اسپانعا قارادى.
— ياپىرماي، مىنا كۇننىڭ اشىلاتىن ءتۇرى جوق. قوستاعى بالالار نە بولىپ جاتىر ەكەن، — دەپ، سوۆحوزدىڭ جىلقىسى قىستايتىن قۇرەڭ ادىر جاققا قاراپ ۇزاق تۇردى.
زامان وسىلاي قۇبىلادى دەپ كىم ويلاعان. كورگەن ءتۇس سياقتى ءوتىپ جاتقان ءومىر. كادەن قاريا جىل جارىم بۇرىن ەكى وتاۋىن جەتەلەپ، اۋلەتتىڭ قاراشاڭىراعىن باستاپ، اتامەكەنىنە سوناۋ قوبدا بەتىنەن كوشىپ كەلگەن. العاشىندا سوۆحوزدىڭ ءبىر وتار ساۋلىق قويىن باقتى. جاز جايلاۋعا شىقتى. قوبدانىڭ بوز تالىنان ءيىپ جاساعان، ۋىعىنىڭ قارى بوزبالانىڭ بىلەگىندەي التى قانات اق ءۇيىن جەتىمتوبەنىڭ باۋىرىنا تىكتى. سارىسۋدىڭ كەبەر ارناسىن جاعالاي جايلاعان شوپاندار ەرۋلىككە شاقىرىپ مارە-سارە، جاز دا ءوتتى.
قىركۇيەكتىڭ اياعىندا كۇزەۋلىككە كەلىپ قوندى. قۇدايعا شۇكىر، مالدىڭ بابىن ءبىر كىسىدەي بىلەدى، ساۋلىقتارىنىڭ كۇيى جاقسى. ءبىراق ءبىر تۇسىنبەيتىنى: وسى قويلار مال سياقتى دۇركىرەپ تۇرىپ، ءومىرى ءبىر ۇرىكپەيدى. ايدالادا توقتاپ تۇرعان جۇك كولىگىن كورسە بولدى، سولاي قاراي ماڭىراي شۇبىرادى-اي كەلىپ. سويتسە، الا قىستاي ماشينامەن جەم شاشىپ، جامان ۇيرەتكەندىكتەن، مال ەكەش مال دا جانىن قيناماي جەيتىن تەگىن تاماقتى اڭساپ، موتوردىڭ ءۇنىن ەستىسە، «ازاننىڭ» داۋىسىن ەستىگەن سوپىلار سياقتى ەلەڭدەپ تۇرادى ەكەن. ەشتەڭەدەن ۇركىپ، قورىقپايدى. قازاقستاننىڭ قويى وسىنداي جۋاس بولادى دەپ كىم ويلاعان. مال ەمەس، جاڭا تۇرپاتتاعى ادامزاتقا ءالى بەلگىسىز حايۋان سياقتى. كادەكەڭ وسىنىڭ قۇپياسىن تاپپاي باسى قاتىپ ءجۇر.
انەۋگۇنى جايىلىمعا شىعۋعا جاراماي، اۋىلدىڭ شەتىندە قالعان تورت-بەس باسقا تاپا-تال تۇستە قاسقىر شاپتى. قىستا تۋعان بولتىرىك ەكەن. اقساق قوڭىر توقتىنى القىمداپ اپارىپ، جالعىز تارتىپ جۇقا شابىن جاردى دا، ىشەك-قارنىن اقتارىپ جەي باستادى... مىنا قۇدىرەتتى قاراڭىز، قاسىنداعى باسقا قويلار تۇك بولماعانداي پىسقىرىپ قويىپ، قاسقىردى اينالىپ جايىلىپ ءجۇر. شابدار بەستىسىن ومىراۋلاتىپ شاۋىپ كەلە جاتقان كادەن مىنا قىزىققا قاراپ ۇرىپ قالدى. «ە، باسە!» دەدى قاريا:، — بۇلار مال ەمەس ەكەن عوي. كوكىرەگىنە بىرەۋ ينە شانشىپ العانداي اشىپ كەتتى. كۇيىنگەننەن بولار «اھ!» دەپ ءبىر اقىرىپ جىبەرىپ، اتىنىڭ باسىن كەرى بۇرىپ جۇرە بەردى. اينالىپ ارتىنا قاراسا، جەتىم قوزى بولتىرىكتىڭ قۇيرىعىن يىسكەپ تۇر ەكەن. كادەن كۇنى-تۇنى ويلانۋمەن بولدى. بۇل نە سۇمدىق!!!
ءبىر كۇنى زووتەحنيك داۋكەن كەلدى. «ەرتەڭ قىستاۋعا كوشىڭىز، سوۆحوزدان ادامدار كەلىپ، قوي شاعىلىستىرادى». تۇسىنىكتى، قازان ايى ورتالاپ قالدى، «كۇيەك الاتىن» بولعانى عوي. ەرتەڭىندە قىستاققا قوشقار ەمەس، شالا ماساڭ، رەڭ-باسى قۋراعان كارى تەرەكتىڭ قابىعى تۇستەس ءۇش ەركەك كەلدى. زووتەحنيك ايتقان قوي شاعىلىستىرۋ ناۋقانى باستالدى.
كادەكەڭ سوندا بارىپ: «ە، ەندى ءبىلدىم، بارلىق پالە وسىندا ەكەن-اۋ». تابيعات جاراتقان مالدى قولدان ۇرىقتاندىرىپ، جاساندى حايۋانعا اينالدىرىپ جىبەرگەن. باقانداي جيىرما جىل وسىلاي ىستەپتى. كورىڭدە وكىرگىر كەڭەس ۇكىمەتى. باسقاسى — باسقا، قويدىڭ قاسقىردى تانىماۋى نە دەگەن سۇمدىق!!! وسىنىڭ ەتىن جەگەن ادام دا كىمنىڭ دوس، كىمنىڭ جاۋ ەكەنىن اجىراتپايتىن مەڭدۋانا ماڭگۇرتكە اينالماي قايتەدى. الگى قاسقىر دا كوكبورى اتىنان ايىرىلىپ، قوتاننىڭ جۇپ-جۋاس «يت-قۇسىنا» اينالاتىن شىعار...
سول كۇننىڭ ەرتەڭىندە كادەڭ ءبىر وتار ساۋلىقتى وتكىزىپ بەرىپ، ەكى بالاسىمەن بىرگە جىلقى باعۋعا شىقتى. ءبۇيتىپ قور بولعان قوي باققانشا قامبار اتانىڭ تۇلىگىن قايىرايىن.
***
كادەڭ جاباعى بۇلت بايلانعان اسپانعا تاعى قارادى. مىنا كۇننىڭ رايى جامان، قاتتى بوران بولاتىن ءتۇرى بار، بالالارعا باس-كوز بولىپ سول جاققا بارعانى ءجون شىعار. اربا تورىعا ەر سالىپ، جىلقىشىلار قوس تىككەن كوكوزەككە قاراي بەتتەدى. الىستان بايقاپ كەلەدى: ەكى اتتى ادام قۇرەڭ قىرقانى كەسىپ ءوتىپ، ىلديعا قاراي اعىزدى. بىردەمەنىڭ ارتىنان ءتۇسىپ تاقىمداپ قۋىپ جۇرگەن سەكىلدى. انە-مىنە دەگەنشە، الگىلەر شاڭ بوراتىپ قايتادان ورلەي شاپتى. قىم-قيعاش، قيقۋلاي شاپقان ەكەۋ ەسكى زيراتتى اينالا بەرىپ، وپىر-توپىر بولدى. الىستان انىق بايقالمايدى، ولار بىردەمەنى ۇستاپ الىپ، بايلاپ-ماتاپ كۇيبىڭدەپ جاتقان سياقتى ما، قالاي...
ارادا ءسۇت پىسىرىمدەي ۋاقىت وتكەندە كادەڭ دە كەلىپ جەتتى. قىزىقتى قاراڭىز، ەكى ۇلى ارلان قاسقىردى ۇستاپ الىپتى دا، اۋزىنا قامشىنىڭ سابىن كولدەنەڭ تىستەتىپ، تۇمىلدىرىقتاپ بايلاپ تاستاعان، يت سياقتى جەتەكتەپ ءجۇر. وقيعا بىلاي بولىپتى. جىلقىعا قاسقىر شاپقان. ونى كورگەن ەكى ۇل جاراتىپ وتىرعان اتتارىنا مىنە سالىپ، قۋىپ بەرگەن. كىشىسى قاسقىرعا جاقىنداپ كەلىپ، قۇرۋلى قايىس ارقاندى تاستاپ جىبەرگەندە، اللا ءساتىن سالىپ قىل مويىننان ىلىنە كەتپەسى بار ما؟! قاسقىردى ءجۇز مەتردەي سۇيرەتىپ ەسىنەن تانعاندا اتتان تۇسە قالىپ بايلاپ العان. بەيباقتىڭ ءجۇنى جىعىلىپ، تەڭسەلىپ تۇر. كادۋىلگى يت سياقتى جەتەكتەپ ەدى، ءجۇرىپ كەتىپتى.
«ە، وسىلاي بولارىن بىلگەم» دەدى كادەڭ: مىنا جاقتىڭ قاسقىرى دا جۋاسىپ قالعان. سەبەبى، بۇنىڭ ءبارى جىندى قويدىڭ ەتىن جەگەن.
You Might Also Like
-
ءداۋىر تەگەرشىگى تاعى ءبىر اينالعاندا وسى كۇنى شەك-سىلەمىز قاتىپ كۇلىپ وتىرعان ازىلىمىزگە جاي عانا ەزۋ تارتىپ نەمەسە مىرس ەتىپ، ءتىپتى كۇلمەي دە قوياتىنىمىز بەك مۇمكىن. ويتكەنى، كۇلكىنى قابىلدايتىن بول...
-
تالدىقورعان قالاسى، الماتى وبلىسى، قازاقستان رەسپۋبليكاسى. كەنبايەۆا قۇرالاي مۋرات قىزى 3 كۋرس بىلىمگەرى جەتىسۋ ۋنيۆەرسيتەتى كە اق ماماندىعى: شەتەل ءتىلى: ەكى شەتەل ءتىلى.
