ءال-فارابي – ۇلى دالانىڭ ۇلى تۇلعاسى
2020 جىلى الەمدەگى «ەكىنشى ۇستاز» اتانعان داڭقتى تۇلعا ءابۋ ناسىر ءال-فارابيدىڭ تۋعانىنا 1150 جىل تولادى. بۇل تۋرالى پرەزيدەنتىمىز قاسىم-جومارت توقايەۆ ارنايى قاۋلى قابىلداپ، مەرەيتويدى جوسپارلاۋ مەن وتكىزۋ جونىندە كوميسسيا قۇرعان بولاتىن. اۋداندىق جانە رەسپۋبليكالىق كولەمدە 50-دەن اسا ءىس-شارا وتكىزۋ جوسپارلانۋدا.
ءابۋ ناسىر ءال-فارابي 870 جىلى فاراب (قازىرگى وتىرار) قالاسىندا دۇنيەگە كەلگەن. بىلىمگە دەگەن ەرەكشە ىقىلاسىنىڭ ارقاسىندا سامارقان، باعدات، شام، مادينا جانە مەككە قالالارىندا بولدى. «ازاماتتىق ساياسات»، «مەملەكەتتىك قايراتكەرلەردىڭ ناقىل سوزدەرى»، «عىلىمداردىڭ شىعۋى»، «كەمەڭگەرلىك مەرۋەرتى»، «مەتافيزيكا» جانە «مۋزىكا تۋرالى ۇلكەن كىتاپ» سياقتى 150-گە جۋىق فيلوسوفيالىق جانە عىلىمي تراكتاتتار جازدى.
اقىن مۇحتار شاحانوۆ ءوزىنىڭ مۋزىكا تۋرالى پىكىرىندە ءال-فارابيدىڭ ەڭبەكتەرى ورتا دەڭگەيدە عانا زەرتتەلىنگەنىن اتاپ وتەدى. «نوتانىڭ ءوزىن ءابۋ ناسىر ءال-فارابي ويلاپ شىعارعان. ونىڭ مۋزىكا جونىندەگى ءالى جۇرتقا بەلگىسىز زەرتتەۋلەرى بار ەكەن»، - دەيدى مۇحتار شاحانوۆ. راسىندا، ءال-فارابيدىڭ «مۋزىكا تۋرالى ۇلكەن كىتاپ» ەڭبەگىندەگى تالداۋلارعا كوز جۇگىرتسەڭىز، ونىڭ بىلىمدىلىگىنە تاڭدانباسقا شاراڭىز قالمايدى.
ءال-فارابيدىڭ 1150 جىلدىق مەرەيتويىنا وراي ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىندە ءتۇرلى شارالار، مەرەكەلەر وتكىزىلدى. سولاردىڭ بiرi ۋنيۆەرسيتەتiمiزدiڭ پروفەسسورى قوزىباقوۆا فاتيما اپايدىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن «ءال-فارابي – ۇلى دالانىڭ ۇلى تۇلعاسى» اتتى تاقىرىبىندا فيلولوگيا جانە الەم تىلدەرى فاكۋلتەتىنىڭ شەتەل فيلولوگياسى ماماندىعى ستۋدەنتتەرى اراسىندا كونفەرەنسيا وتكىزىلدى. كونفەرەنسيا ماقساتى – عۇلاما ويشىلدىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعىمەن تانىسۋ، ول تۋرالى شەتەل عالىمدارىنىڭ زەرتتەۋلەرى مەن ەڭبەكتەرىن تالداۋ، تاريحي تۇلعانىڭ ەسىمىن جاڭعىرتۋ. كونفەرەنسيادا ستۋدەنتتەر ءال-فارابي تۋرالى دەرەكتەردى تالداپ، ونىڭ ەڭبەكتەرىنىڭ بۇگىنگى كۇندە ۇلكەن ماڭىزى بار ەكەنىن، حالقىمىزدىڭ ۇلى ويشىلىنا دەگەن قۇرمەتىن كورسەتتى، كۇمبىرلەگەن كۇي وينالدى. بۇل شارا ستۋدەنتتەردىڭ مادەني جانە رۋحاني دامۋىنا ىقپال ەتتى، ۇلتتىق سانا-سەزىمىن دامىتتى. سونىمەن قاتار، ءبىز بىلمەيتىن قۇپيالارعا، مالىمەتتەرگە كۋا بولدىق. مۇنداي باستامالار ستۋدەنتتەردىڭ شىعارماشىلىق قابىلەتىن ارتتىرىپ، عىلىمي ىزدەنىسىنە سەبەپكەر بولادى.
ءال-فارابيدىڭ 1150 جىلدىق مەرەيتويى ۇلى ويشىلدىڭ تۋعان جەرى قازاقستان ولكەسىندە اتاپ ءوتىلۋى كوڭىل قۋانتادى.
«ءال-فارابي اريستوتەلدىڭ «فيزيكاسىن» - قىرىق رەت، «ريتوريكاسىن» - ەكى ءجۇز، «جان تۋرالى» اتتى كىتابىن – ءجۇز رەت وقىعان ەكەن. نەتكەن تاڭعالارلىق ەڭبەك!» - دەگەن ەكەن ءوز تاڭدانىسىن جاسىرا الماعان نەمىستىڭ ۇلى فيلوسوفى گەگەل. عىلىم دامۋىنا ايشىقتى ۇلەس قوسقان ۇلى ويشىلدىڭ ءالى دە اشىلماعان قىرلارى مەن سىرلارىنا تەرەڭ بويلاۋ – تاريحىمىزدى تۇگەندەۋدىڭ ءبىر كورىنىسى. سوندىقتان بۇل مەرەيتويعا جان-جاقتى اتسالىسىپ، ەل جادىنان ۇمىتىلمايتىنداي ەتىپ وتكىزۋىمىز كەرەك.
ف.قوزىباقوۆا،
ءال-فارابي ات. قازۇۋ
تاريح كافەدراسىنىڭ دوسەنتى
گ. مامىتحان،
1-كۋرس ستۋدەنتى
You Might Also Like
-
ەسكەلدىنىڭ ۇلكەن اتاسى جانعابىل باتىر ايگىلى الىبەك ۇلى تولە بيمەن باستاس، قادىرلەس، قۇدا بولعان. تولە ءبيدىڭ ۇلبيكە دەگەن قىزى ەسكەلدىنىڭ اناسى. ەسكەلدى دۇنيەگە كەلىپ، تولە بيدەن ءسۇيىنشى سۇراپتى دەيدى.
