الگەبراعا اباي بولىڭدار!
الدىمەن تۇسكەنى ءبىر حات بولدى. جامبىل وبلىسىنىڭ قورداي اۋدانىنداعى قىزىلساي جەتىجىلدىق مەكتەبىنىڭ ءمۇعالىمى مەيىرمانوۆ جازىپتى. قولىمىزعا الىپ زەرتتەۋگە ىڭعايلانا باستادىق. ناق وسىنداي، ماعىنالى حات ەرتەڭىنە تاعى كەلدى. سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنان كەلىپتى. جازعاندار نيكولايەۆنا ورتا مەكتەبىنىڭ مۇعالىمدەرى وماروۆ، بۇركىتوۆ جولداستار. سودان سوڭ تاعى تۇسە بەردى... اقىرى كوبەيىپ كەتتى. حاتتاردىڭ مازمۇنى مىناداي: ساۋاتتى ادامداردىڭ ساۋاتسىزدىعى تۋرالى جازىپتى. وقۋ-اعارتۋ ورىندارىنداعى كەيبىر جولداستاردىڭ اپتىعىپ ءجۇرىپ، كەتىرگەن قاتەلەرىن ايتىپتى.
مەكتەپ باسقارماسىنىڭ اۋەلى جەرگىلىكتى مەكتەپتەرگە جونەلتپەگى ەمتيحان بيلەتتەرى بولىپتى. باستىقتار باسپا ورىندارىنا باتىل تاپسىرىپتى. قاتە كەتپەسىن، قايتالاۋ بولماسىن. ەمتيحان بيلەتى دەگەن نازىك نارسە. اسىرەسە، الگەبراعا (اباي) بولىڭدار. «ا» ورنىنا «ۆ» ءتۇسىپ كەتىپ جۇرمەسىن، جايباراقاتتانۋدى قويىڭدار، ەمتيحان جايباراقاتتانۋدى كۇتپەيدى. جايباراقاتتىق جويىلسىن! ءساتتى جۇمىس جاساسىن! ساپاسىز ءىس قۇرىسىن! — دەپتى.
وسىنداي يگى تىلەكتەردەن كەيىن بيلەتتەر ازىرلەنىپ، وقۋ مينيسترلىگىنىڭ مەكتەپ باسقارماسىنا اكەلىنىپتى. مەكتەپ باسقارماسىنداعى جولداستار دا وزدەرىنىڭ شاباندىعىنان جەرگىلىكتى جەرلەرگە جونەلتۋگە بيلەت كەشىگەتىن بولدى-اۋ دەپ قورقىڭقىراپ وتىر ەكەن، بيلەتتەردىڭ كەيبىرى ءازىر بولا كەتكەن سوڭ قۋانىشتارىن جاسىرا الماپتى:
— الاقاي، بيلەتتسر باسىلىپ ءبىتتى. جاساسىن قارقىندى جۇمىس! جويىلسىن ساپاسىز ءىس!—دەپ، دايار بولعاندارىن باستىقتارعا الا جونەلىپتى.
— كوپ كەشىگە مە دەپ ەدىم، بىرەر اي-اق كەشىگەتىن بولدى،— دەسىپتى. ءازىر بولعان بيلەتتەردى ءجىتى كوزدەر جۇگىرتە قاراپ، ولپى-سولپىسىن تۇزەتكەن بولىپ، ارتىعىن الاستاپ، كەمىن جالعاپ اۋىلعا اسىعىس جونەلتىپ جىبەرىپتى. ول جالعىز جىبەرىلە سالماپتى، جاقسى لەبىزبەن، ۇلكەن انىقتامالار بەرىپ، شىعارىپ سالىپتى. ۇلكەن جولداما جازىپ، مىنانى ايتقاندى جون دەپ تاپتىق دەپتى.
باسپاحانانىڭ كىناسىنەن بيلەتتەردى بىرەر ايعا كەشىكتىرىپ الدىق، يگىلىكتىڭ ەرتە-كەشتىگى جوق دەگەن عوي، ءالى دە بولسا ىرعالىپ، جىرعالماي، جاتپاي-تۇرماي جۇمىس ىستەي بەرسەڭدەر كەش ەمەس. باسپاحانا بولماسا الدەقاشان... ءاي وسى باسپا... جۇمىستى تەزدەتىڭدەر. جاساسىن جەدەل جۇمىس!
سونىمەن نە كەرەك، سىناق كۇنى دە كەلىپ، ەمتيحان باستالىپ كەپ كەتىپتى. مۇعالىمدەردىڭ الدىمەن قولىنا تۇسكەنى ءتورتىنشى كلاسقا ارنالعان «ءبىزدىڭ وتانىمىز» دەگەن تەكست ەكەن. تەكستى وقىپ شىعىپ، مۇعالىمدەر وقۋ مينيسترلىگىنەن كەلگەن بۇيرىققا ەرىكسىز قاراسىپتى. ودان ەشتەڭە تابا الماپتى. ءتورتىنشى كلاستان ەمتيحان العاندا مۇعالىمدەر تەرەڭ ويعا قالىپتى، بۇل تەكستى ءتورتىنشى كلاسقا ۇسىنار-ۇسىنباسىن بىلمەي قاتتى ساسىپتى. الماتىداعى ءبىلىمدى اعالارى وسى ازعانتاي سوزدەن ونعا تارتا قاتە جىبەرگەن ەكەن. ون ءتورت جىل وقىعاندار جازا الماعان تەكستى قالاي ۇسىنامىز دەپ مۇعالىمدەر بىرىنە-بىرى قاراسىپتى. الدە اعالارى سىزىقشا، ءۇتip، باس ءارىپ، كىشى ءارىپتى وقىماعان شىعار، ءتىپتى وقىسا دا باياعىداعىسىن ۇمىتىپ كەتۋى دە ىقتيمال، شىنىنا كەلگەندە، وسى تەكستىڭ ءوزىن وقىماعان بولار دەپ كەشىرىسكەن ەكەن. بۇدان بىلايعىسىنىڭ قاتەسى جوق، مىناۋ ءبىر قيىن جاعداي، اسىعىس ۇستىندە «باسپاحانانىڭ كىناسىنەن» كەتكەن بولار دەسكەن ەكەن.
بيلەتتەردىڭ باسقالارىنا ۇڭىلە بەرىپتى. ونىڭ ۇستىنە ەسەپ جونىندەگى بيلەتتەر سورعىشتالعان كونۆەرتپەن ەمتيحان باستالاردان ءبىر-اق ساعات بۇرىن اشىلادى ەكەن. سوندىقتان وقۋ مينيسترلىگى جىبەرگەن ەسەپتەگى قاتە جاۋشى-جالامدا بايقالا قويماپتى.
جەتىنشى كلاستىڭ وقۋشىلارىنا ارنالعان ەسەپتىڭ ەكى نۇسقاسى بەرىلىپ، ەسەپتى بالالار ولاي اينالدىرىپ، بىلاي اينالدىرىپ، اقىرى ءمۇعالىم اعالارىنا قايىرىپتى. بىردە ءبىر وقۋشى بۇل عاجايىپ ەسەپتى شىعارا الماپتى. شاكىرتتەرىنىڭ ەسەپ شىعارا الماعانىنا مۇعالىمدەرى قاتتى رەنجىپ، سەنى وقىتقان ەسىل ەڭبەگىم، تەگىن مەكتەبىم... دەپ اشۋلانىپتى.
ويلاستىرىپ قاراي كەلگەندە، بۇل دا الماتىداعى مەكتەپ باسقارماسىنداعى اعالارىنىڭ قاتەسى بولىپ شىعا بەرىپتى «2ا-1» دەگەننىڭ ورنىنا «2ۆ-1» دەپ جىبەرىپتى. اتاپ ايتقاندا «ا» ورنىنا «ۆ» ءتۇسىپ كەتىپتى. وسى جالعىز ءارىپ رەسپۋبليكانىڭ بارلىق قازاق مەكتەپتەرىندەگى ەمتيحان قورىتىندىسىن تەرىس شىعارۋعا سالدارىن تيگىزىپتى. ەسەپتىڭ تاعى بىرىندە «كىشكەنە عانا» قاتە جىبەرiپ الىپتى. «350 توننا» دەگەندى «50 توننا» دەپ قويىپتى.
تاعى قاتە، تاعى كەتىپتى. توعىزىنشى كلاستىڭ لوگاريفم جادۋالىنىڭ كومەگىمەن شىعارىلار ەسەپتىڭ بەرىندىسىندە راديكال كورسەتكىشىنىڭ «3» دارەجەسىن كورسەتپەپتى. شاماسى وعان دارەجەنى قيماسا كەرەك.
سونىمەن نە كەرەك، بۇل ەسەپتەر شىم-شىتىرىق، سايدا سانى، قۇمدا ءىزى جوق بولىپ شىعىپتى. جاۋابى كەلسە ەسەبى، ەسەبى كەلسە جاۋابى كەلمەي، وقۋشىلاردىڭ باسى قاتىپتى. ءبارىبىر ەسەپ دۇرىس شىقپاپتى. باسقارمانىڭ كىناسى ءۇشىن مۇعالىمدەرگە ۇيالۋعا تۋرا كەلىپتى. اقىرىندا بىرەۋدىڭ كىناسىنە كۇيە الماي مۇعالىمدەر مينيسترلىكپەن حابارلاسقان ەكەن:
— بيىل بولماسا ەندىگى جىلى ەستەرىڭدە بولسىن، باسپاحانادان قاتە كەتەتىنى جادىلارىڭنان شىقپاسىن، ەستەرىڭدە بولسىن، وزدەرىڭ تۇزەي سالاسىڭدار. الگەبراعا اباي بولىڭدار!—دەپتى.
— يا، مەكتەپ باسقارماسىنداعى جولداستار، وزدەرىڭ دە الگەبراعا اباي بولىڭدار.
1954
You Might Also Like
-
اۋە اينالىپ جەرگە تۇسكەن يۋل ايىنىن ءبىر جەكسەنبى كۇنى ەدى. كۇن تۇسكىلىكتەن اۋسا دا ءالى دە شاڭقايىپ ءتۇر. كوشەدەن اسفالتتىڭ مۇڭسىگەن ءيسى شىعادى. ول اشىق تەرەزەدەن ۇيگە جەتەدى. قارت الاتاۋ سونشالىقت...
-
ستول باسىندا ءۇش ادام وتىر. وڭ جاقتاعى اجار، سول جاقتاعى سۇلتان، ورتادا قوناق.
