ءامىر تەمىردىڭ قايتىس بولۋى
ءامىر تەمىر تاريحتاعى جەر ءجۇزىن باعىندىرعان ەڭ ءىرى قولباسشىلاردىڭ ءبىرى. 1336 ج. كەش اۋىلىندا تۋىلعان. جاقسى ءتالىم العان ءامىر تەمىر 1370 ج. سامارقاندتا تاققا وتىرىپ ماۋرەناحردىڭ بيلىگىن قولىنا الدى. قىتايمەن دەليگە دەيىنگى بۇكىل ازيانى، يراك، سيريا جانە يزميرگە دەيىنگى انادولىنى باسىپ الدى. قىتايعا جورىققا بارا جاتىپ 1405 ج 20 اقپاندا قايتىس بولدى. ءقابىرى سامارقاندتا. وتە دانىشپان جانە ۇلى ءامىرشى بولعان. وتە كوپ مەدرەسە جانە كىتاپحانالار اشتىرعان.
ءامىر تەمىردىڭ كەسەنەسى
شاعاتاي مەملەكەتىنىڭ قۇرامىنداعى تاشكەنتتىڭ اكىمى بولعان اكەسى تاراعاي، اتاقتى ناقشي شەيحى ءامىر كۇلالدى قۇرمەتپەن جاقسى كورەتىن. ءامىر كۇلال ءامىر تەمىرگە شاكىرتتەرىنەن ءشامساددين كۇلالدى ۇستاز قىلىپ تاعايىندادى. سامارقاندتاعى كەسەنەسىندە باس جاعىندا ەشقاشان جانىنان اجىراماعان ۇستازى مير بەرەكە، ءدال الدىندا ءامىر كۇلالدىڭ بالاسى ومار جاتىر. ءامىر تەمىردىڭ جاستىق شاعىندا ءبىر قاقتىعىس كەزىندە اتتان قۇلاپ وڭ اياعى زاقىمدانىپ، جاراماي قالادى. وڭ قولىنىڭ ەكى كىشى ساۋساعى سىنادى. وسىعان بايلانىستى، اسىرەسە دۇشپاندارى ونى تيمۋر – لانگ (پارسىشا -اقساق تەمىر) دەپ اتاپ كەتەدى. ونىڭ ۇستىنە 1941 جىلى كەڭەس ۇكىمەتى تاراپىنان ءقابىرى اشىلعان كەزدە، 1،70 مەتر بويىمەن، وڭ اياعى اقساق بولعان دەنەسىن كورەدى. ءقابىرىنىڭ سىرتىندا «مازارىمدى اشقان ادام مەنەن دە قورقىنىشتى ءبىر دۇشپانعا تاپ بولادى» دەپ جازىلعانى ايتىلادى. قازبا جۇمىستارىنىڭ ەرتەسىنە گيتلەر كەڭەس ۇكىمەتىنە شابۋىلدايدى.
ءامىر تەمىر 34 جاسىندا بەلح بيلەۋشىسى بولدى. شىڭعىس حاننىڭ ۇرپاعىنان بولعان ءبىر قىزعا ۇيلەنگەنى ءۇشىن گۋرگان (كۇرەگان - حاننىڭ كۇيەۋ بالاسى) اتاعىمەن تانىلدى. وتباسىلىق ابىرويىن ارتتىردى. جۇرتتىڭ ءوزىن شىڭعىس حاننىڭ ءىزباسارى دەپ تانىعانى ءۇشىن، بۇكىل تۇركىستانعا (ورتا ازياعا) بيلەۋشى بولىپ ۇلى تۇرىك حاندىعىنىڭ تاعىنا وتىردى. سونىمەن قاتار شىڭعىس حاننىڭ ورىنسىز جويىپ تالقانداعان قالالارىن قالپىنا كەلتىردى. باسىندا قولداۋ كورسەتكەن التىن وردا حانى توقتامىس وعان قيانات ەتكەن كەزدە بارىپ مەملەكەتىن قۇلاتتى. بۇل تاريحشىلاردىڭ ايتۋىنشا ءامىر تەمىردىڭ ەڭ ۇلكەن قاتەلىگى بولدى. وسىنىڭ ارقاسىندا ورىستار وسى جەرلەرگە دەيىن جايىلىپ ۇلكەن مەملەكەت قۇرا العانى ايتىلادى.
You Might Also Like
-
قىز ۇزاتۋ تويى - ۇلكەن مەرەكە. مۇندا ات جارىس، پالۋان كۇرەسى، ايتىس، ونەر باسەكەسى، ءباس، ۇلتتىق ويىن تۇرلەرى، جۇمباق ايتىس، ءان-جىر ايتۋ سياقتى ويىن-ساۋىقتار وتكىزىلەدى. بۇعان قاتىسقان، كورگەن جۇرت ...
-
انانىڭ ۇلى اسكەرگە كەتكەن ەدى. ول ەكى جىلدىق اسكەري مەرزىمىن وتەۋى كەرەك بولاتىن. ودان حات ۇزبەي كەلىپ تۇردى. سولداتتىڭ ۇقىپتاپ وتىرىپ جازعان حاتىنىڭ سىرتى دا، ءىشى دە اناسىنا باعىتتالاتىن. سولدات ءو...
